Ottoman archives 1565

5 NUMARALI MÜHİMME DEFTERİ

(973 / 1565–1566)

Gurre-i Muharrem 973 (29 Temmuz 1565)

Çorlu kadısına
1
Ereğli Limanı'nda batan gemiyi çıkartmakla görevlendirilen Hâssa reislerinden
Hüseyin Reis ile beraberindeki diğer reislere kolaylık gösterilmesi ve ihtiyaç duyduğunda yeteri kadar adam gönderilerek geminin çıkartılmasına yardımcı olunması.



Karahisâr-ı Sâhib beyine ve kadısına
2
Karahisar'da öldürülen yeniçerilerden dolayı hapsedilmiş olan Hüsrev Subaşı ve
diğer iki kişinin güvenilir kefillere bağlandıktan sonra serbest bırakılmaları.


Bilecik kadısına
3
Bilecik Madeni'nde demir yuvalak imali için görevlendirilen bey, müsellem,
yaya ve çeribaşıların yoklama defterlerinin gönderilmesi ve ne kadar yuvalak işlenip hazırlandığının bildirilmesi.


2 Muharrem 973 (30 Temmuz 1565)

Gümülcine kadısına
4    Draç Kalesi'nde görevli yeniçerilerin maaşlarının bir kısmının Gümülcine'nin
Yöri köyünde kaybolması olayında zanlı duruma düştükleri bildirilen köy bekçileri ile diğer zanlıların teftiş olunarak durumun açıklığa kavuşturulması; suçlular sipâhi iseler hapsedilip kimler olduklarının arzedilmesi, değil iseler şer‘-i şerife göre cezalandırılmaları.

Diyarbakır'ı yeniden tahrir eden Akşehir Beyi Musa Bey ve Kâtip Arif'e
5    Yeni tahrir esnasında hâs zeamet ve timarlarda ortaya çıkan zevâid ile defter dışı
köy ve mezraaların Havâss-ı hümâyun adına, vakıflarda ortaya çıkan zevâidin de vakıfların tamir ve ihyası için Âmid Hazinesi adına zaptedilmesi ve vâkıfın şartına aykırı olarak ihdas edilmiş vakıf cihetlerinin de kaldırılması.

Diyarbakır'ı yeniden tahrir eden Akşehir Beyi Musa Bey ve Kâtip Arif'e
6    Gelip geçen yolcuların, yol üzerinde bulunan köylerin ürünlerine verdikleri
zararın telâfisi maksadıyla, bu gibi köylerin öşürlerinin altıda bir nisbeti üzerinden belirlenmesi ve bu köylerin yeni tahrirde Havâss-ı hümâyun'a kaydedilmesi.


7    Diyarbakır'ı yeniden tahrir eden Akşehir Beyi Musa Bey ve Kâtip Arif'e
Tahrir esnasında ortaya çıkan zevâidin ve Havâss-ı hümâyun'a yarayan
timarların Havâss-ı hümâyun adına zaptedilmesi; tevcih esnasında timarların yazısına itiraz edenlerin itirazlarının Âsitâne-i saâdet'te karara bağlanması ve timar dağıtımında tevcihin daha fazla verene yapılması.

Diyarbakır'ı yeniden tahrir eden Akşehir Beyi Musa Bey ve Kâtip Arif'e
8    Tahrir olunan yerlerdeki vakıf köylerin defterde kayıtlı reâyâsının ve onların
oğullarının dışında, sonradan gelip bu köylere yerleşmiş olan reâyâdan alınacak vergi ve resimlerin yeni tahrirde Havâss-ı hümâyun'a kaydedilmesi.

Diyarbakır'ı yeniden tahrir eden Akşehir Beyi Musa Bey ve Kâtip Arif'e
9
Tahrir olunan yerlerde, mutasarrıfları elinde mülk olduğunu gösterir mülknâme,
nişân-ı hümâyun veya defterde mülkiyet kaydı bulunmayan yerlerin öşür ve resimlerinin Havâss-ı hümâyun adına zaptedilip yeni tahrirde Havâss-ı hümâyun'a kaydedilmesi.

Diyarbakır'ı yeniden tahrir eden Akşehir Beyi Musa Bey ve Kâtip Arif'e
10
Âmid'de çiftlik mutasarrıfı olup Müslümanlara göre daha az vergi veren
gayrimüslimlerin haraçlarının beşer akçe arttırılması ve yeni deftere de bu şekilde kaydedilip verginin buna göre toplanması.

Diyarbakır'ı yeniden tahrir eden Akşehir Beyi Musa Bey ve Kâtip Arif'e
11
Nusaybin hâslarında defterde yazılı olan miktardan fazla tohum ektirildiği ve
ırgadiye alındığı için reâyânın bölgeyi terketmesinden dolayı köylerin harap hale geldiği ve şimdiki mültezimin verdiğinden on bin akçe daha fazla vermek şartıyla adı geçen hâslara tâlipler bulunduğu bildirildiğinden, Nusaybin hâslarının defterde yazılı olandan fazla tohum ektirilmemek ve ırgadiye alınmamak şartıyla yeni tâliplere iltizama verilmesi.

Diyarbakır'ı yeniden tahrir eden Akşehir Beyi Musa Bey ve Kâtip Arif'e
12
Tahrir olunan yerlerde, Dergâh-ı muallâ'dan alınmış ibtidâ beratları ile değil de
beylerbeyiden alınmış ibtidâ beratları ile timar tasarruf eden sipâhilerin beratlarının ellerinden alınıp timarlarının Havâss-ı hümâyun adına zaptedilmesi.

Diyarbakır'ı yeniden tahrir eden Akşehir Beyi Musa Bey ve Kâtip Arif'e
13
Mukâtaa şeklinde tasarruf olunmakta iken yeni tahrirde mukâtaalıkları kaldırılan
köy ve mezraaların zevâid olarak mirî adına zaptolunan mahsulâtının, sözkonusu köylerden mültezimlerin alageldikleri mukâtaa resmi kadarının mültezimlerin borçlarına mahsup edilip kalan zevâid ile sözkonusu köy ve mezraaların Havâss-ı hümâyun adına zaptedilmesi.


14    Diyarbakır'ı yeniden tahrir eden Akşehir Beyi Musa Bey ve Kâtip Arif'e
Tahrir olunan yerlerdeki bazı sancakbeyleri ile zeamet ve timar sahiplerinin
tasarruf etmekte oldukları dirliklerinin bedilinde, beratlarında yazılı olan miktara göre mevcut olan noksanlığın, tahrir esnasında ortaya çıkan zevâidden tamamlanması.

Diyarbakır'ı yeniden tahrir eden Akşehir Beyi Musa Bey ve Kâtip Arif'e
15
Hâss-ı atîk köylerde ortaya çıkan zevâidin, mültezimleri tarafından kabul
edilmesi halinde iltizamlarına dahil edilmesi, kabul etmeyenlerin mahsul miktarının ise tayin olunacak kişiler tarafından yeniden öşürlendirilmesi.

Diyarbakır'ı yeniden tahrir eden Akşehir Beyi Musa Bey ve Kâtip Arif'e
16
Tahrir olunan yerlerde bulunan Araplardan İbâde Cemaati'nin çok sayıda deveye
sahip oldukları halde diğerleri gibi vergi vermedikleri için vergi veren bazı kişilerin de vergiden kurtulmak amacıyla bunların arasına katıldığı ve devletin vergi gelirinin azaldığı bildirildiğinden, adı geçen cemaat için de develerine göre bilirkişiler marifetiyle yıllık bir vergi takdir edilmesi.

Diyarbakır'ı yeniden tahrir eden Akşehir Beyi Musa Bey ve Kâtip Arif'e
17
Millü Cemaati ile Kethüdâları Kadı Mahmud arasında kanunsuz vergi tahsili
meselesinden dolayı anlaşmazlık çıkması üzerine yeni tahrirde yardımları görüldüğü bildirilen Budak'ın, yıllık otuz üç bin dokuz yüz otuz altı akçeyi Âmid Hazinesi'ne teslim etmek şartıyla adı geçen aşirete bey tayin edilmesi ve timarının Havâss-ı hümâyun'a katılarak, timar bedelinin aşiretten tahsil edilecek bâd-ı hevâ vergisinden karşılanması.

Eyalet tarikiyle sancak tasarruf eden Kürt beylerine
18
Başka sancaklardaki yerlerini terkederek kendilerine bağlı aşiretler arasına
yerleşen defter dışı reâyâyı geldikleri yerlere geri göndermeleri.


Medine-i Münevvere'ye kadar yol üzerinde bulunan kadılara
19
Mısır'a gidecek olan Südde-i saâdet ağalarından Kasım Ağa'ya her türlü
kolaylığın gösterilmesi.


Boğdan voyvodasına
20
Ahi isimli zimmîyi dört hizmetçisiyle birlikte katlettirdiğine dair adı geçenin eşi
ve vârisleri tarafından şikâyette bulunulduğundan, Brayil Kadılığı'nca görülecek bu davada kendisini temsil etmek üzere bir vekil tayin edip Murad Çavuş ile Brayil'e göndermesi.

Filibe kadısına
21
Ev basıp soygunculuk yapmakla suçlanan ve davaları görülmek üzere kendisine
gönderilen Marko ve Miloş isimli zimmîlerin, teftiş edilerek sonucun bildirilmesi.


22    Tatarpazarı kadısına
Muzaffer oğlu Ali Subaşı'nın kulağını kesmekle suçlanan Mahmud oğlu
Hasan'ın teftiş edilmesi ve suçu sâbit görüldüğü takdirde küreğe konulmak üzere Dergâh-ı muallâ'ya gönderilmesi.

Basra Beylerbeyi Ferruh Paşa'ya
23
Lahsa'da yaptığı faydalı hizmetlerden dolayı Basra Beylerbeyiliği'ne tayin
edildiği; Basra'ya gelmeden önce, oradaki beylerden kudretli birini Lahsa'ya yeni beylerbeyi gelinceye kadar beylerbeyi kaymakamı olarak tayin etmesi.

Medine-i Münevvere kadısına
24
Sadrazam Ali Paşa'nın uhdesinde iken onun vefatıyla münhal kalan Ravza-i
şerife Ferraşlığı Bâbü's-saâde Ağası Yakup Ağa'ya verildiğinden, ferraşlık hizmetinin, Yakup Ağa'nın bu hizmet için kendisine kaymakam olarak tayin edeceği kişiye gördürülmesi.


5 Muharrem 973 (2 Ağustos 1565)

Brail kadısına
25
Boğdan Voyvodası Aleksandra'nın, Ahi isimli zimmîyi dört hizmetçisiyle
birlikte katledip mallarını aldığına dair maktûlün varisleri tarafından şikâyet ve hak talebinde bulunulduğundan, adı geçen voyvodanın vekili de getirtilerek davanın görülmesi ve sonucun bildirilmesi.

Tımışvar'daki Hazine-i Âmire Defterdarı Mehmed'e
26
Sakmar Kalesi kuşatmasında olan Tımışvar Beylerbeyi Mustafa Paşa'dan uzun
zamandır haber alınamadığından, güvenilir casuslar tedârik edilerek aradaki irtibatın yeniden sağlanması.

Tımışvar beylerbeyine
27
Erdel Kralı İstefan'ın da katılımıyla Sakmar Kalesi'nin uzun zamandır kuşatıldığı
ve kış mevsiminin de yaklaşmakta olduğu; Silistre ve Boğdan'dan yardım talebini karşılamak üzere bir miktar asker tertib edildiği, gerekirse bunları yardıma çağırabileceği; ayrıca Rumeli'den yardıma gönderilen ordunun gelip gelmediği, silah ve erzak hususunda yardıma ihtiyaç duyulup duyulmadığı konuları ile kalenin ve düşmanın durumu hakkındaki bilgileri kendi görüşlerini de ekleyerek arzetmesi.

Aydın beyi ve Balat kadısına
28
Balat'a bağlı sahil köylerinden birinin korsan gemileri tarafından yağmalandığı
yolunda haberler alındığından, halkın tenbih edilerek sahillerin gece gündüz korunması ve


bu gemilerin düşman gemileri mi yoksa korsan gemileri mi olduğu, gerçekten yağmalanan köy bulunup bulunmadığı hususları ile bölgenin güvenlik durumunun bildirilmesi; ayrıca Antalya'ya kadar sahilde bulunan kasaba ve köylerin de durumdan haberdar edilerek uyarılması.


7 Muharrem 973 (4 Ağustos 1565)

Gelibolu kadısına ve Emin Halil'e
29
Malta'da bulunan askerlerin ihtiyacı için hazırlanan zahîrenin Hasan, Abdi ve
Cafer reislerin idâresindeki üç gemiye yüklenerek Malta'ya gönderilmesi.


Kavala kaptanına
30
Menteşe sancağının Balat kazasına bağlı bir köyün dokuz adet kâfir korsan
gemisi tarafından yağmalandığı haberi üzerine Tersâne-i Âmire'den üç kadırga ile bir kalite techiz edilip kendisine gönderildiği; Şehzâde Selim'in İzmir taraflarında bulunan kalitesine de haber göndererek Midilli'de buluşulması ve hep birlikte derya muhâfazası hizmetinde bulunulması.

Kavala kadısına ve dizdarına
31
Kavala Kaptanı Hüseyin'e derya muhâfazası hususunda bir hüküm gönderildiği;
şayet kendisi Midilli taraflarında ise gönderilen hükmün mühürlü kesesi ile birlikte derhal kendisine ulaştırılması.

Bursa beyine ve Akhisar kadısına
32
Vilâyet ahalisinden, kudretli olup fukaraya zulmettiği ve fesad ehli olduğu için
önceki kadı zamanında şehirden sürüldüğü bildirilen Emrullah Hoca, şehre dönmüş ve hâlâ aynı fiilleri işlemekte ise sâbit olan suçlarının sicile kaydedilip gönderilmesi.

Karahisâr-ı Sâhib beyine
33
Menteşe sancağında Balat'a bağlı bazı bölgeler düşman gemileri tarafından
yağmalandığından, Menteşe sancakbeyi donanmadaki görevinden dönünceye kadar, kendi sancağını güvenilir adamlarına bırakarak emrindeki subaşı ve sipâhilerle birlikte Menteşe sahillerinin korunması ve hırsız, harâmi tâifesinin bertaraf edilmesi görevine gitmesi.

Trabzon'a varıncaya kadar sahillerde bulunan kazaların kadılarına
34
Kazaları dahilinde işe yarar ne kadar marangoz varsa güvenilir kefillere bağlayıp
yoklama defterleri ile birlikte güvenilir adamlar nezaretinde Dersaâdet'e gönderilmesi.


Gelibolu kadısına
35
Gelibolu'nun Eskicuma Mahallesi'nde oturan Bursalı Ekmekci Hacı Mustafa'nın


yakalanarak Südde-i saâdet'e gönderilmesi.


Diyarbakır beylerbeyine ve Ömeriyye kadısına
36
Cezire-i Ömeriyye yakınlarında Kerkil sancağına bağlı Sülolu isimli Kürt
aşiretinin çevredeki bir kısım halkı öldürüp bir kısmını da yaralayıp soydukları, bu durum karşısında Kerkil Beyi Mir Ahmed'in ise ihmalkâr davrandığı bildirildiğinden, davacı ve davalıların bir araya getirilip davalarının görülmesi, kâtillerin tesbiti, gaspedilen eşyanın sahiplerine geri verilmesi ve suçlular hakkında gelecek emre göre hareket edilmesi; ayrıca Mir Ahmed'e de emri altındaki aşiretlerin kanunsuz işler yapmalarının önüne geçmesi yolunda ikazda bulunulması.

Yenişehir, Karaferye ve Çatalca kadılarına
37
Dubrovnik beylerinin ihtiyacı için, Üsküdar İmâreti Evkâfı mahsulünden buğday
temin edilip Golos İskelesi'nden gemilere yükletilmesi.


Sultan Murad lalasına
38
Menteşe sancağının Balat kazası civarındaki Akköy'ün düşman gemileri
tarafından yağmalandığı, ayrıca bir iki suhtenin etraflarına topladıkları yetmiş seksen kadar eşkıya ile bu civardaki köyleri yağmaladıklarına dair kendisinden mektup gelmesi üzerine, sözkonusu eşkıyanın hakkından gelinmesi hususunda Sultan Selim'in Lalası Hüseyin'e emir gönderildiği; kendisinin de bu eşkıya Aydın ve Saruhan'a yakın yerlere gelirse Sultan Murad emrindeki kuvvetlerden bir bölüğü bunların üzerlerine göndererek haklarından gelmesi ve gasbettikleri malları ve oğlanları kurtarması; ayrıca derya muhâfazası için de Midilli'deki Kavala kaptanına katılmak üzere İstanbul'dan dört gemi gönderildiği; kendisinin de Sultan Selim'in İzmir'deki kalitesinin reisine haber göndererek Kavala kaptanına katılmasını sağlaması.

Sultan Selim lalasına
39
Menteşe sancağının Balat kazası civarındaki Akköy'ün düşman gemileri
tarafından yağmalandığı, ayrıca bir iki suhtenin etraflarına topladıkları yetmiş seksen kadar eşkıya ile bu civardaki köyleri yağmaladıkları bildirildiğinden, Sultan Selim'in emrindeki kuvvetlerden bir bölüğü sözkonusu eşkıyanın üzerlerine göndererek haklarından gelmesi ve gasbettikleri malları ve oğlanları kurtarması; ayrıca derya muhâfazası için de Midilli'deki Kavala kaptanına katılmak üzere İstanbul'dan dört gemi gönderildiği; kendisinin de Sultan Selim'in İzmir'deki kalitesi reisine haber göndererek Kavala kaptanına katılmasını sağlaması.



40

edilmesi.

Budun beylerbeyine ve Budun'daki Hazine-i Âmire Defterdarı Halil'e

Peşte'de Azebler Ağası iken ölen Hasan'ın zeametinin Havâss-ı hümâyun'a dahil


41    Dergâh-ı muallâ çavuşlarından Müstedam, Mehmed, Malkoç ve Ustrumca'da bulunan Hasan çavuşların Dergâh-ı muallâ'ya gelmeleri.


Âmid kadısına
42
Diyarbakır'ın yeniden tahriri esnasında reâyânın hazır bulunmasını engelledikleri
ve reâyânın ve Havâss-ı hümâyun topraklarındaki değirmenlerin kullanmakta oldukları suyun mecrasını değiştirip üzerine değirmenler vurdukları bildirilen Alihan ve Yusuf isimli nâiblere nâiblik yaptırılmaması ve hâs değirmenlerine verdikleri zararın ortadan kaldırılması.

Diyarbakır'ı tahrir eden Akşehir Beyi Musa Bey ve Kâtip Arif'e
43
Daha önce Defter-i hâkânî kâtiplerinden Bostan'a verilmiş olan Çemişkezek
livasının tahrir edilmesi görevi kendilerine verildiğinden, adam gönderip adı geçen livanın İcmal ve Mufassal defterlerini teslim aldırmaları.

Gelibolu ve Malkara kadılarına
44
Adam öldürme ve hırsızlık suçlarından yakalanan Kara Veli'nin, kendisinin suç
ortağı olduklarını söylediği Gelibolu'dan Eyüp ve Sinan ile Malkara'dan Divane Sinan ve Yusuf adlı şahısların yakalanarak Dergâh-ı muallâ'ya gönderilmeleri.

Semendire beyine
45
Daha önce kendisine gönderilen hükümde Semendire'ye gelecek olan askere
zahîre ve gemi tedâriki işi için güvenilir adamlar tayin edip kendisinin sancağındaki sipâhilerle birlikte tam techizatlı, beylerbeyi yanına gitmesi emrolunduğu halde, şimdi zahîre ve gemi tedâriki daha önemli görüldüğü için bu iş ile bizzat kendisinin ilgilenmesi ve bu konuda herhangi bir darlık çekilmesine meydan vermemesi; sancağı sipâhilerini de alaybeyi ile göndermesi; ayrıca Semendire ve Belgrad kalelerinde mevcud olan barut, top ve top mühimmâtının miktarı ile işe yararlık durumlarını ve Belgrad anbarlarındaki zahîre miktarını da bildirmesi.

Çemişkezek'i tahrir etmekle görevlendirilen Kâtip Bostan'a
46
Çemişkezek'in tahriri görevi kendisinden alınıp Diyarbakır'ı tahrir etmekte olan
Akşehir Beyi Musa Bey ve Kâtip Arif'e verildiğinden Çemişkezek'in İcmal ve Mufassal defterlerini adı geçenlerin göndereceği adamlara teslim etmesi.

Rodos kadısına ve dizdarına
47
Rodos Muhâfızlığı görevi Mısır'da sancak tasarruf eden Abdüsselam oğlu
Ahmed'e verildiğinden, adı geçene gereği gibi yardımcı olunması.


48    Bursa beyine
Bursa'daki gurbet tâifesinden bazı kişilerin yol kesip yolcuları öldürdükleri ve
mallarını yağmaladıkları bildirildiğinden, sözkonusu suçları işleyenlerin yakalanıp teftiş olunmaları ve şer‘-i şerife göre suçu sâbit olanların, üzerlerine sâbit olan haklar alınıp sahiplerine verildikten sonra küreğe konulmak üzere sicil sûretleri ile Südde-i saâdet'e gönderilmeleri.


10 Muharrem 973 (7 Ağustos 1565)

İstanbul kadısına
49
İkinci Kapucubaşı Mehmed'in, Pîrî Paşa Evi diye bilinen İstanbul'daki evine
İstanbul'a gelen sudan bir kamış su bağlanması.


Gelibolu kadısı ve Boğazhisarları dizdarına*
50
* Hüküm yazılmamıştır.


Tımışvar beylerbeyine
51
Beç elçisinin, kralının Erdel'den alınan kalelerden vazgeçtiğini ve iki devlet
arasındaki ahidnâmeye riâyet edeceğini söylemesi üzerine krala bir nâme-i hümâyun gönderildiği; nâmenin cevabı gelinceye ve Beç askeri Erdel'den çekilinceye kadar, düşman tarafından herhangi bir saldırı olmadıkça bu taraftan da herhangi bir harekete kalkışılmaması; ancak düşmandan da gaflet edilmeyip sürekli savaşa hazır halde bulunularak, düşman tarafından memlekete herhangi bir zarar erişmesine meydan verilmemesi.

Bosna beyine
52
Beç kralına elçisi ile bir nâme-i hümâyun gönderildiği; sözkonusu nâmenin
cevabı gelinceye kadar serhadlerde, düşman tarafından ahidnâmeye aykırı herhangi bir hareket meydana gelmedikçe bu taraftan da herhangi bir harekete kalkışılmaması; ancak düşmandan da gaflet edilmeyip sürekli savaşa hazır halde bulunularak düşman tarafından memlekete herhangi bir zarar erişmesine meydan verilmemesi.

Mohaç beyine
53
Beç elçisinin, kralının Erdel'den alınan kalelerden vazgeçtiğini ve ahidnâmeye
riâyet edeceğini söylemesi üzerine, krala bir nâme-i hümâyun gönderildiği ve Mohaç tarafına gönderilen Dergâh-ı muallâ kulları ile akıncıların Semendire ve Belgrad'da beklemelerinin emrolunduğu; düşman tarafından herhangi bir saldırı meydana gelmedikçe bu taraftan da herhangi bir hareket yapılmaması, ancak herhangi bir tecavüze karşı da askerlerin hazır bekletilmesi; karşı taraftan barışa aykırı bir hareket yapıldığı takdirde Semendire ve Belgrad'da beklemekte olan Dergâh-ı muallâ kullarınının ve akıncıların


Budun'a gitmek bahânesi ile çağırılıp Budun beylerbeyi ile de haberleşilerek, fırsat da elverirse daha önceki emre göre hareket edilmesi.

Budun beylerbeyine
54
Sakmar Kalesi'ndeki kuşatma hakkında gönderdiği mektubunun alındığı; şimdiki
halde Beç elçisi, kralının Erdel'den aldığı kalelerden vazgeçtiğini söylediği için, bu konuda Beç elçisi ile krala bir nâme-i hümâyun gönderildiği; nâmenin cevabı gelinceye ve Beç askeri Erdel'den çekilinceye kadar, düşman tarafından herhangi bir saldırı olmadıkça bu taraftan da herhangi bir harekete kalkışılmaması, ancak askerlerin de uyanık tutularak düşmanın gafil avlamasına ve memlekete zarar eriştirmesine fırsat verilmemesi; bu arada, mektubunda da arzettiği gibi düşmanın ikmal yollarının kesilerek düşman askerinin sıkıntıya sokulması.

Semendire Beyi Bayram Bey'e
55
Belgrad Kalesi ile Anbar-ı Hâssa'nın tamire muhtaç yerlerinin onarılması; daha
önce emrolunan at gemileri ve zahîre tedâriki işinin ne durumda bulunduğunun ve orada dökülen toplar ile bunlara ait mühimmâtın miktar, cins ve durumlarının bildirilmesi.

Sol Ulûfeciler ağasına, Sağ Garib Yiğitler ağasına ve Çirmen Beyi Süleyman
56    Bey'e

Daha önce kendilerine Sirem'e gitmeleri emrolunduğu halde şimdi Mohaç
beyinin arzına binaen kendisi tarafından yapılacak yardım çağrısına icabetmek üzere askerleri ile birlikte Semendire'ye gidip orada hazır beklemeleri.

Rumeli beylerbeyine
57
Beç elçisinin, kralının Erdel'den aldığı kalelerden vazgeçtiğini ve ahidnâmeye
riâyet edeceğini söylemesi üzerine krala bir nâme-i hümâyun gönderildiği; nâmenin cevabı gelinceye kadar daha önce kendisine emredildiği üzere Rumeli askerleri ile Sofya'da toplanmaya devam ederek, düşman tarafından barışı bozacak bir hareket meydana gelmesi durumunda kendisine emredilen yere derhal gidecek şekilde, asker ve mühimmât noksanlarını giderip hazır beklemesi.

Erdel Kralı İstefan'a nâme-i hümâyun
58
Beç elçisinin, kralının Erdel'den aldığı kalelerden vazgeçtiğini ve ahidnâmeye
riâyet edeceğini bildirmesi üzerine krala bir nâme-i hümâyun gönderildiği; nâmenin cevabı gelinceye ve Erdel'deki Beç askerleri çekilinceye kadar düşman tarafından herhangi bir tecavüz vuku bulmadıkça kendisi tarafından da herhangi bir harekete kalkışılmaması; ancak gaflete de düşülmeyerek askerin hazır tutulması ve düşman tarafından o bölgelere zarar eriştirilmesine meydan verilmemesi.


59    Solnok beyi olup Budun askerlerine serdar olan Hasan Bey'e
Beç elçisinin, kralının Erdel'den aldığı kalelerden vazgeçtiğini ve ahidnâmeye
riâyet edeceğini bildirmesi üzerine krala bir nâme-i hümâyun gönderildiği; nâmenin cevabı gelip Beç askerleri Erdel'den çekilip düşman tarafından ahidnâmeye aykırı bir hareket yapılma ihtimali kalmadığı takdirde, askeriyle birlikte geri yerine dönmesi hususunda Tımışvar beylerbeyine hüküm gönderildiği; kendisinin de Tımışvar beylerbeyinin uygun göreceği şekilde hareket etmesi.

Fener kadısına
60
Kapanış tarihi belli olmadığından tüccar ve rençber tâifesinin zamanında
yetişememekten dolayı zarara uğradığı bildirilen, Kavala'daki müteveffâ İbrahim Paşa İmâreti için Fener'de her sene Mayıs ayının yirmi ikisinde açılmakta olan pazargâhın kapanış tarihinin şer‘-i şerife ve kanuna aykırı olmamak kaydıyla halka ve tüccara nasıl faydalı olacak ise öyle belirlenmesi.


11 Muharrem 973 (8 Ağustos 1565)

Leh kralına nâme-i şerif
61
Lehistan'da kurulan pazara davar vs. eşyalarını satmak için giden Boğdanlılara,
Leh halkının gümüş akçe yerine başka yerlerde geçmeyen bakır akçe verdikleri ve eskiden 1 altın 70, 1 guruş 45 bakır akçe ederken şimdi altunun 93, guruşun 55 bakır akçeye yükseldiği, bundan da Boğdanlıların ticarî bakımdan zarara uğradığı ve Boğdan'dan kaçan eşkıyanın da Lehistan'da üslendiği bildirildiğinden, pazarlarda Boğdanlılar aleyhine işleyen bu para düzeninin tekrar eski haline getirilerek düzeltilmesi ve Boğdanlı eşkıyanın da himaye edilmeyip yakalanarak haklarından gelinmesi.

Bursa beyi ve Kite kadısına
62
Bursa ile Mudanya arasında Medine mütevellîsinin oğlunun ve hizmetkârlarının
yolunu keserek eşyalarını yağma edenlerin bulunması için şüpheli şahısların yakalanıp örf edilmesi; ancak bu yapılırken can kaybına meydan verilmemesi ve sonucun Südde-i saâdet'e arzedilmesi.

İstanbul kadısına
63
Mihrimah Sultan'a, Edirnekapı'da yaptırdığı caminin yanına bir de hamam
yaptırma izni verildiğinden, bu konuda kimsenin kendisine şer‘-i şerife aykırı bir müdahalede bulunmasına müsaade edilmemesi.

Budun beylerbeyine
64
Beç kralı Maksimilyanoş'un elçisi Mikel'in Beç'e gönderilmesinin ardından
adamlarının da Dergâh-ı muallâ Çavuşu Mehmed eşliğinde Budun'a gönderildiği; elçi Mikel görevini tamamlayıp istenildiği şekilde haber gelirse elçinin adamlarının serbest bırakılması;


istenildiği şekilde haber gelmezse elçinin adamlarının alıkonulması ve durum İstanbul'a arzedilerek gelecek emre göre hareket edilmesi.

Basra beylerbeyine
65
Yerliye, Arap tâifesine, gediğinde hizmet etmeyen kimselere ve bey nökerlerine
kul gediği verilmesi yasak olduğu halde buna uyulmadığı duyulduğundan, bundan böyle emre aykırı hareket edilmemesi ve kul gediklerinin sadece işe yarar Türkistan ve Kürdistan yiğitleriyle Rum ademlerine verilmesi.

Basra beylerbeyine
66
Önceki beylerbeyilerin ihmalkârlıklarından dolayı devlet görevlilerinin halka
baskı ve zulüm yaptıkları, bu sebeple halkın yurtlarını bırakıp başka yerlere gittiklerinin duyulduğu; halbuki bir yere beylerbeyi, kadı vs. görevliler tayin etmekten amaç, güvenliğin ve halkın mutluluğunun sağlanması olduğundan, bundan böyle hiçbir görevlinin halka zulmetmesine, hukuka ve kanuna aykırı iş yapmasına izin verilmemesi ve halkın yurtlarını terketmesine sebep olan şeylerin tesbit edilip bunların ortadan kaldırılması ve halkın yurtlarına geri dönmelerinin sağlanması.

Basra beylerbeyine
67
Dârülharbe harp âletleri, at, demir, kurşun, zahîre ve yiyecek maddeleri
verilmesi yasak olduğu halde Basra'da bu yasağa uyulmadığı duyulduğundan, bundan böyle sınırların bu yasağın uygulanacağı şekilde korunması ve bu maddelerin vilâyet dışına çıkışına engel olunması; emre uymayanların yakalanıp hapsedilmesi.


13 Muharrem 973 (10 Ağustos 1565)

Şam beylerbeyi ile Ba‘albek ve Hımıs kadılarına
68
Müslümanlara baskı ve zulüm yaptıkları, cami arsasına ve umumî yola tecavüz
ettikleri, sicil tahrifatında bulundukları, başkalarına ait arazi ve bostanların kayıtlarını kendi üzerlerine geçirdikleri, yetimlere vasî olup mallarını yedikleri ve rüşvet aldıklarına dair halkın şikâyette bulunması üzerine teftişleri emrolunan Hımıs Kadı Nâibi Alaeddin ve oğulları Bedreddin ile Ebülfazl'ın ve diğer nâib Bereket ile Kâtib Celâl'in Hımıs kadısının padişah emrine aykırı olarak bu şahısların evlerinde ikâmet etmesi ve uyarılara aldırış etmemesi sebebiyle teftiş edilemediği bildirilerek yeni bir kadı gönderilmesi talebinde bulunulduğundan, Hımıs kadısının derhal sözkonusu şahısların evinden çıkarak başka bir yere yerleşmesi ve adı geçenlerin buldurulup kendilerinden hak iddia edenlerle davaları görülerek şer‘an üzerlerine sâbit olan hakların alınıp sahiplerine verilmesi; ayrıca gerek yukarıda yazılı olan iddialardan, gerekse bunların dışında, işledikleri şer‘an sâbit olan suçlarının da ayrıntılı olarak yazılıp arzedilmesi.


69    Tatarpazarcık kadısı olup celep tahriri ile görevlendirilen Muslihiddin'e
Sofya'nın bir kısım köylerinde oturan bazı reâyâ, kendilerinin voynuk oğlu
voynuk oldukları halde celep tahriri esnasında celep yazıldıklarına dair şikâyette bulunduklarından, şikâyetin aslı var ise bu durumda olanların celep kaydedilmemesi; ancak bu bahâne ile voynuk olmayanların celeplikten çıkarılmasından da sakınılması.

Leh kralı Zigmond Ogüst'e nâme-i şerif
70
Elçi Nikola ile gönderdiği mektubunun alındığı; mektupta yer alan hususlardan,
ahidnâmeye uyulması hususunda, Leh tarafı uyduğu sürece Osmanlı tarafının da uyacağı; Akkirman'dan Lehistan'a geçen çobanların koyun otlatması hususunda, bunun belli bir düzen içinde yapılması ve iki tarafın da haksızlığa uğratılmaması için, mektubundaki teklifi doğrultusunda Akkirman beyine emir gönderildiği; Boğdan'dan kaçan eşkıya hususunda, bunların haklarından gelindiğinin bildirildiği, ancak yine de memleketin güvenliği ve huzuru bakımından bu husustaki gayretin sürdürülmesi gerektiği; Tatarların esir aldığı Leh tüccarlar hususunda, bunlardan Müslüman olanların serbest bırakılması, olmayanların ise tekrar eski yerlerine gönderilmesi ve zararlarının tazmin edilip bu fiili işleyenlerin cezalandırılması için Kırım hanına nâme, Akkirman beyine de emir gönderildiği; kendisinin de Lehistan'a giden Müslüman tüccarların güvenliğini sağlaması ve Lehistan'da soyulan tüccar Bursalı Mehmed ile diğer tüccarların gaspedilen mal ve esirlerini buldurup bu fiili işleyenleri cezalandırması; askerî yardım hususunda, gerektiğinde asker gönderip yardım etmesi için Kırım hanına nâme gönderildiği; ancak kendisinin de aradaki antlaşma gereğince Kırım hanına ödemesi gereken vergiyi eksiksiz olarak ödemesi; bundan sonra da iki devlet arasındaki dostluğun sürdürülmesi ve ahidnâme şartlarına riâyet konusunda gerekli titizliğin gösterilmesi.

Tatar Hanı Devlet Giray Han'a
71
Leh Kralı Zigmond Ogüst'ün, düşmanlarına galip gelebilmek için yardım olarak
bir miktar Tatar askeri ile Tatarlar tarafından daha önce esir edilen Lehli reâyânın serbest bırakılması talebinde bulunması üzerine, krala gönderilen cevabî nâmede, Kırım hanına ödemekte olduğu vergiyi eksiksiz olarak ödemesi şartıyla isteklerinin yerine getirileceğinin bildirildiği; kendisinin de hem Leh kralına bir miktar Tatar askeri göndererek yardım etmesi, hem de elindeki Leh esirlerden Müslüman olanları serbest bırakıp Müslüman olmayanları eski yerlerine göndermesi.

İstanbul'dan Budun'a kadar yol üzerinde bulunan kazaların kadılarına
72
Beç elçisi Mikel'in adamlarına, bedelini ödemeleri şartıyla yem, yemek ve
kılavuz tedârikinde yardımcı olunması, can ve mal güvenliklerinin sağlanması; ancak küffâr ülkesine işe yarar at vermek yasak olduğu için binek olarak kendilerine bargir verilmesi.



73    İstanbul'dan Kütahya'ya ve Kütahya'dan Boğdan'a varıncaya kadar yol üzerinde bulunan kazaların kadılarına

İstanbul'dan Kütahya'ya, oradan da ülkesine gidecek olan Leh elçisine ve adamlarına bedelini ödemeleri şartıyla yem, yemek ve kılavuz tedârikinde yardımcı olunması, can ve mal güvenliklerinin sağlanması; ancak küffâr ülkesine işe yarar at vermek yasak olduğundan binek olarak kendilerine bargir verilmesi.

Boğdan voyvodasına
74
Ülkesine gitmek üzere yola çıkan Leh elçisinin sağ sâlim Leh serhaddine
ulaştırılması.


Bursa ve Kütahya kadılarına
75
Borcundan dolayı hapsolunan İstanbul kasaplarından Hamza'nın mal ve parasını
alarak kaçan oğlu Ali'nin Bursa ve Kütahya taraflarında olduğu haber alındığından, adı geçenin yakalanarak ne kadar mal ve parası varsa defter edildikten sonra defteriyle birlikte Südde-i saâdet'e gönderilmesi.


15 Muharrem 973 (12 Ağustos 1565)

15 Muharrem 973 günü Hazine-i Âmire'den beş altın kozalak ile beş serâser kîse
76    ve beş gümüş kozalak ile beş atlas kîse ihrac olunduğuna dair kayıt.


Akkirman beyine
77
Koyun otlatmak için Akkirman tarafından Leh tarafına geçen çobanların
koyunlarının deftere kaydedilerek gerektiğinde hak talebinin bu deftere göre yapılması ve otlak vergisinin de iki tarafın tayin edeceği eminler huzurunda yine bu deftere göre toplanması; bazı Tatarların esir ettikleri Lehlilerden Müslüman olanların serbest bırakılıp Müslüman olmayanların ise eski yerlerine iade edilerek bu işi yapanların cezalandırılması ve Lehistan'dan bu konu ile ilgili hak talebinde bulunmak üzere gelecek hak sahiplerine şer‘-i şerife göre haklarının verilmesi; ayrıca Leh ülkesine giden Müslüman tüccar ve yolculara da güvenlikleri bakımından işlek yollardan gitmelerinin tenbih edilmesi.


14 Muharrem 973 (11 Ağustos 1565)

Mora beyine ve Mora kadılarına hüküm
78
Mora sancağında timar ve zeamet sahipleri ile bazı zenginlerin fakir halka selem
akdiyle para verip ancak hasat zamanında ana parayı almadan üzerine ilave yaparak bir sonraki sene için yeniden kesim yapmak sûretiyle halkı iki üç yılda, verdiklerinin on katı oranında borçlandırdıkları, bunun sonucunda da halkın perişan olduğu ve ne borçlarını ödeyebildikleri ne de ziraat yapabildikleri; ayrıca bazı sipâhilerin de ispençe vergisini buğday ve ipekten aynî olarak tahsil edip halka zulmettikleri duyulduğundan, bundan böyle


ispençe vergisinin defterde yazılı olan miktar üzerinden nakit olarak toplatılması ve selem akitlerinin, üzerinde anlaşılan tarihte sonuçlandırılarak bir sonraki seneye kesim yapılmasının önüne geçilmesi; ayrıca nakit akçe verilip muamele edildiğinde yıl sonunda % 15 ten fazla ribh alınmasına da izin verilmemesi; bu hükmün de sicile kaydedilip kadıların buna aykırı iş yapmaması.

Edirne kadısı ile Edirne'ye kadar yol üzerinde bulunan kazaların kadılarına
79
Memleketine dönecek olan Leh elçisi, kendisi Kütahya'ya gidip adamlarını atları
ve diğer eşyalarıyla birlikte Edirne'ye gönderdiğinden, elçi gelinceye kadar adamlarının münasip bir mahalde bekletilip güvenliklerinin sağlanması ve ihtiyaçlarının giderilmesi hususunda kendilerine kolaylık gösterilmesi.

Rum beylerbeyi ile Sivas ve Arapgir kadılarına
80
Daha önce, reâyânın kanunsuz olarak hakkını gasbettiği için teftiş olunması
emredilen Divriği Beyi Kasım Bey'in sancağının tebdil edildiği; ayrıca Divriği'de sâkin Hacı Ali isimli ehl-i fesadın yakalanıp teftiş edilmesi ve şer‘an üzerine sâbit olan haklar alınıp sahiplerine verildikten sonra hapsedilmesi.

Basra beylerbeyine
81
Basra'ya bağlı Medine, Fethiye ve Rahmaniye kalelerinde görevli müstahfız ve
kul tâifesinden ancak yarısı görevi başında mevcut olduğu halde maaş olarak gönderilen paranın tamamı dağıtılarak yarısının zayi edildiği duyulduğundan, bundan sonra maaş dağıtımının güvenilir bir kişi tarafından defterden yoklama yapılarak dağıtılması ve görevi başında bulunmayanların maaşlarının dağıtılmaması.

Midilli ve Molova kadılarına
82
Hırsızlık yaptığı, Müslümanlara içki sattığı ve birçok Müslim ve gayrimüslim
kişinin kendisinden şikâyetçi olduğu bildirilen Midilli'de sâkin Bezon oğlu Banac adlı zimmînin teftiş olunup üzerine sâbit olan haklar alınıp sahiplerine verildikten sonra suçlarının sicile kaydedilip hapsedilmesi ve durumunun arzedilmesi.

Boğdan'a varıncaya kadar yol üzerinde bulunan kazaların kadılarına
83
Ülkesine dönmekte olan Leh elçisi, emr-i şerif ile gelip 20 Şaban 960 tarihinden
sonra esir edilip satılmış Lehlileri bulur ve bunların Leh reâyâsından oldukları da sâbit olursa, Müslüman olmuş olanların azad edilmeleri, Müslüman olmamış olanların ise serbest bırakılmaları.

Aydın Beyi Mustafa Bey'e
84
Kendisi, gönderdiği mektupta sahillerin korunması görevinin yerine getirildiğini
ve herhangi bir köye korsan gemisi gelmediğini bildirmiş olsa da, Balat kadısı Akköy'e gelen bir korsan gemisinin on bir kişiyi esir aldığını bildirdiğinden, bundan böyle Balat


bölgesinin de gözetilip sahillerin daha dikkatlice korunması ve halka zarar gelmemesi için azamî gayretin sarfedilmesi.

Boğazhisarı dizdarları ile Leh sınırına varıncaya kadar deniz kenarında
85    bulunan kazaların kadılarına ve eminlerine

Memleketine dönecek olan Leh elçisine Girit'ten küçük bir gemi dolusu şarap
alıp memleketine götürme izni verildiğinden kendisine mani olunmaması, ancak bu bahâne ile fazla şarap götürmesine de izin verilmemesi.

Silivri kadısına
86
Çatalca'da, Müslüman oldukları için ailesi ve mahallesindeki gayrimüslim
cemaat tarafından kayıp edildiği bildirilen Mihail kızı Panayota ile üç kızının nerede olduklarının, adı geçenin anası, babası, akrabaları, mahallesi cemaati ve papazlarından yeniden sorulması; hâlâ "bilmiyoruz" diyerek adı geçenlerin nerede olduklarını söylememekte ısrar ederlerse yakalanıp Dergâh-ı muallâ'ya gönderilmeleri.

Klis, Zaçesne ve Pojega beylerine
87
Bosna Beyi Mustafa Bey, düşmanın Lublan Kalesi'ne asker ve mühimmât
yığarak Krupa veya Kostaniçe kalelerine saldırmayı planlandığını bildirildiğinden, Bosna sınırlarına düşman tarafından bir tecavüz vukubulur ve Bosna beyi de yardım talep ederse askerleriyle birlikte derhal Bosna beyinin yardımına gitmeleri.

Edirne kadısına
88
İsimleri yazılı kalpazanların yakalanıp Silahdar Pir Budak'a teslim edilerek
Südde-i saâdet'e gönderilmeleri.


Rudnik kadısına
89
Alacahisar'da yakalanıp Cafer Voyvoda ile Südde-i saâdet'e gönderilen dokuz
kalpazan teslim alındığından, hiç kimsenin adı geçene "suçluları yolda kaybettirdiği" gerekçesiyle müdahale etmesine izin verilmemesi.

Cafer Çavuş'a
90
Bu hükmü kendisine getiren Mehmed isimli şahıs, kendisinin Akkirman'a
giderken Nikola isimli bey tarafından soyulduktan sonra Lehistan'a götürülerek üç yıl esir edildiğine ve ancak on altı bin akçe karşılığında salıverildiğine dair şikâyette bulunduğundan, Leh kralı ile yapılacak görüşmede iki devlet arasındaki antlaşma gereğince adı geçenin şikâyetinin de halledilmesi.

Beç kralına gönderilen Mustafa Çavuş'a
91
Beraberinde götürdüğü Beçli ile birlikte bir kadının da gittiği haber alındığından


sözkonusu kadının geri gönderilmesi.




92

edilmesi.

Basra beylerbeyine

Ahmed'in ölümüyle boşalan Eminü'l-ümenâlık görevine güvenilir birinin tayin



18 Muharrem 973 (15 Ağustos 1565)

Fransa padişahına
93
Gönderdiği mektubun alındığı; mektupta yeralan hususlardan, İngiltere ile
Fransa arasındaki anlaşmazlığın sona ermesinden dolayı memnuniyet duyulduğu; Mağrib diyarında alıkonan Fransız gemisi ile Fransız tüccarların mallarının bulunması ve denizde ticaret maksadıyla dolaşan Fransız gemileri ile Fransız vatandaşlarına müdahale edilmemesi hususunda Mağrib hâkimlerine emir gönderildiği; iki devlet arasında dostluğa ve antlaşmalara aykırı bir durum meydana gelmesine Osmanlı Devleti tarafından izin verilmeyeceği, kendileri tarafından da bu hususta gerekli gayretin gösterilmesi.

Van beylerbeyine
94
Kazak Han hakkında göndermiş olduğu mektubun alındığı; o bölge ile ilgili
bilgileri göndermeye bundan sonra da devam etmesi.


Semendire ve Belgrad'a varıncaya kadar yol üzerinde bulunan kaza kadılarına
95
Bölüğüyle birlikte Budun'a gitmekte olan Sağ Ulûfeciler Ağası Mehmed Ağa'ya
ve bölüğüne yol boyunca zahîre sıkıntısı çektirilmemesi.


Sağ Ulûfeciler Ağası Mehmed Ağa'ya
96
Bölüğüyle birlikte yavaş yavaş Semendire'ye doğru çekilerek orada beklemesi ve
gelecek emre göre hareket etmesi.


Sağ Garib Yiğitler ağasına
97
Daha önce kendisine bölüğü ile birlikte Semendire'ye gidip Mohaç Beyi Hamza
Bey'den gelebilecek yardım talebini karşılamak üzere beklemesinin emrolunduğu; ancak şimdi Bosna Beyi Mustafa Bey, düşmanın Krupa veya Kostaniçe kalelerinden birine saldırı hazırlığı içinde olduğunu bildirdiğinden, Mohaç ve Bosna beylerinden gelebilecek yardım taleplerini karşılamak üzere Öziçe kasabasına gidip orada beklemesi.

Avlonya beyine
98
Bosna Beyi Mustafa Bey, düşmanın Lublan Kalesi'ne yığdığı kırk bin civarında
asker ve on beş top ile Krupa veya Kostaniçe kalelerinden birine saldırı hazırlığı içerisinde olduğunu bildirdiğinden, Avlonya sancağında bulunan subaşı ve sipâhilerin silahlandırılarak


gerek Budun beylerbeyi, gerkekse Mohaç ve Bosna beylerinden gelebilecek yardım taleplerini karşılamak üzere Öziçe kasabasında hazır bekletilmesi; ayrıca Öziçe'ye giderken askerlerin geçtikleri yerlerde bulunan reâyânın hukukuna tecavüz etmemeleri için de gerekli tedbirlerin alınması.

Tımışvar beylerbeyine
99
Her ne kadar Beç kralı ile Erdel kralı arasındaki anlaşmazlığın sona erdirilmesi
için iki taraf askerlerinin geri çekilmesi ve Beç kralının Erdel'den aldığı kaleleri geri vermesi şartları ortaya konmuş ise de bu şartların kabul edildiğini sadece Beç elçisinin söylediği; bu konuda Beç kralına gönderilen nâme-i hümâyuna henüz cevap gelmediğinden, Beç askerleri yerlerini terketmeden ve onlardan artık bir zarar gelmeyeceğinden emin olunmadan askerin dağıtılmaması; bu sağlandıktan sonra da kaleler hakkında yapılacak müzakereler sonuçlanıncaya kadar askerlerin, Erdel ile Tımışvar arasında bulunan Mureş nehri kenarında hazır bekletilmesi ve herhangi bir tecavüze karşı uyanık bulunulması.



100

Bosna beyine

Kendisinden, düşmanın Krupa veya Kostaniçe kalelerine saldırma niyetiyle

Lublan Kalesi'nde üslendiğine dair haber gelmesi üzerine Klis, Zaçesne, Pojega ve Avlonya beyleri ile Sağ Garib Yiğitleri Bölüğü ağasına, emirlerindeki askerlerle kendisi tarafından yapılması muhtemel bir yardım çağrısına icabet etmek üzere hazır beklemeleri hususunda emirler gönderildiği; bu durumda kendisinin de askerin boş yere yıpranmasını önlemek için düşman içine casuslar göndererek düşmanın kesin niyetini öğrenmesi; eğer düşmanın saldıracağı kesin ise kendisinin düşmandan önce davranarak yukarıda zikredilen ağa ve beyleri yardıma çağırması ve Bosna'daki ocak erleri ile oğullarından ve eli silah tutan yiğitlerden asker toplaması; bunun dışında, kendisine Belgrad'dan bir miktar barut ve kurşun madeni verilmesi hususunda da emir gönderildiğinden, mühimmât eksiğini de Belgrad'dan tamamlayabileceği; daha önce Bosna taraflarında güherçile işlenmekte olduğu bilindiğinden, bu hususun da araştırılıp neticenin arzedilmesi.



101

Nevâhî-i Yanbolu kadısına

Dergâh-ı muallâ kapu ağalarından Yakup Ağa'nın, Recep ve Keyvan isimli

adamlarının kaybolması olayında Receb'i kaçırıp hapsedip soyduğunu, ancak Keyvan'dan haberi olmadığını söyleyen İbrahimlü köyünden Nasuh'un, halen hapiste bulunan Recep'ten soruşturularak Keyvan'ı da kaçırıp kaçırmadığının öğrenilmesi; kaçırdığı anlaşılırsa Keyvan'ın da buldurulup Nasuh'un küreğe konulmak üzere Dergâh-ı muallâ'ya gönderilmesi.


17 Muharrem 973 (14 Ağustos 1565)



102

Erdel kralına nâme-i şerif

Beç kralının, gönderdiği mektupta iki tarafın askerleri Erdel'den çekildikten

sonra kaleler konusunun elçilerin görüşmeleri ile halledilmesi hususunda Erdel kralı ile


mutabakat sağlanıp barış yapıldığını bildirdiği; ancak bu cevap yeterli bulunmadığı için Beç elçisinin İstanbul'da alıkonulup savaş hazırlıklarına başlanması üzerine elçi, Erdel'den aldıkları kalelerden vazgeçtiklerini beyan ettiğinden Beç kralına cevabî bir nâme-i hümâyun gönderilerek Osmanlı ülkesi olan Erdel üzerinde yapılmış böyle bir barışın makbul olmadığı, gerçekten barış isteniyorsa öncelikle Erdel'deki Beç askerlerinin, daha sonra Osmanlı ve Erdel askerlerinin çekilmesi ve kaleler konusunun da Bana ve Tokay kaleleri Erdel'de kalmak üzere, elçilerin görüşmeleri ile halledilmesi hususlarının bildirildiği; Beç kralı bu nâmeye olumlu cevap verirse kendisine Budun beylerbeyi vasıtasıyla bir nâme-i hümâyun gönderileceği; bu nâmeyi aldıktan ve Beç askerlerinin Erdel'den tamamen çekildiğine emin olduktan sonra kendisinin de Tımışvar beylerbeyi ile birlikte eski yerlerine çekilip meselenin elçilerin görüşmeleri ile halledilmesini beklemeleri; Beç tarafından dostluğa ve barışa riâyet edildiği sürece bu taraftan da riâyet edilmesi.



103

Bozok beyine

Bozok'un mehâyif teftişi esnasında üzerine çeşitli kişilere ait hakların sâbit

olmasından dolayı hapsedildiği bildirilen Cuma adlı çeribaşının, ayrıca kendisine isnad edilen hırsızlık, zina gibi bazı suçları işleme ihtimali varsa salıverilmemesi; böyle bir ihtimal yok ise o takdirde de güvenilir kefillerin kefâleti alındıktan sonra serbest bırakılması.



104

Selanik beyine ve kadısına

Selânik'de Vardarkapısı yakınlarındaki kalede müstahfız olan ve içki içtiği

sırada kendisini tutmak isteyen voyvodayı bıçakla yaraladığı bildirilen Mehmed'in, bıçakla yaralama suçu şer‘an sâbit olursa küreğe konulmak üzere Südde-i saâdet'e gönderilmesi.


18 Muharrem 973 (15 Ağustos 1565)



105

Şam beylerbeyi ve kadısına

Sâbık Kerek Beyi Hasan Bey'i Leccun menzilinde öldürüp mal ve eşyalarını

yağmalayan Arap eşkıyasının mutlaka bulunup cezalandırılması ve çalınan mal ve eşyaların adı geçenin vârislerine verilmesi.



106

Avlonya kadısına ve nâzırına

Bölgelerindeki kıtlık sebebiyle yardım talebinde bulunan Dubrovnik beylerine,

1500 müd tereke satın alma izni verildiği; bu miktarın bir kısmının Sadrazam Mehmed Paşa hâslarından, bir kısmının Avlonya'daki Havâss-ı hümâyun'dan, bir kısmının da Pertev Paşa hâslarından karşılanması; ancak bu izin bahâne edilerek belirtilen miktardan daha fazla tereke vermekten de sakınılması.



107

Tatarpazarı kadısı olup Solkol'da celep kitâbetinde görevli Muslihiddin'e

Dobniçe'ye bağlı Dolne Koriç isimli derbend köyü reâyâsı, celeplik hizmetini

ifa etmeye kudretleri olmadığı ve derbend hizmetinde görevli oldukları halde celep


yazıldıklarına dair şikâyette bulunduklarından, bundan böyle celep yazımında daha dikkatli davranılarak soruşturma neticesinde varlıklı olduğu tesbit edilenlerin celep olarak kaydedilmesi, gücü kudreti olmayanların celep yazılmaması.



108

Tımışvar beylerbeyine

Sakmar Kalesi'nin kuşatılması esnasında karşılaşılan zorluklara dair gönderdiği

mektubunun alındığı; kendisine yardımcı olmak üzere Rumeli'deki birçok sancakbeyi ve bölük ağasının, askerleri ile birlikte Semendire'ye sevkedildiği ve Rumeli beylerbeyinin de askerleri ile birlikte Sofya'da beklemekte olduğu; ancak İstanbul'a gelen Nemçe elçisinin ahidnâmeye riâyet edeceklerini ve Erdel'den aldıkları kalelerden vazgeçtiklerini beyan etmesi üzerine Nemçe kralına bir nâme-i hümâyun gönderildiği ve cevabının beklenmekte olduğu; bu durumda kendisinin de yardımına gönderilen sancakbeylerini yanında toplayarak hazır halde beklemesi; Erdel kralından da askerlerini daha gayretli kılmasını ve takviye askerler getirtmesini talep ederek ordunun zahîre ihtiyacının karşılanması ve silah eksiklerinin giderilmesi hususlarında gerekli gayreti göstermesi; Nemçe kralından olumlu cevap gelmez ve ahidnâmeye aykırı hareketler ortaya çıkarsa Osmanlı Devleti'nin şanına uygun olan ne ise onun yapılacağı.



109

Malkara kadısına

Daha önce Gelibolu kadısına verilmiş olan Gelibolu, Dimetoka, İpsala, Keşan

ve İnöz'deki hırsız ve harâmilerin teftişi görevinin, adı geçen kadı başka bir işle görevlendirildiğinden, kendisine verildiği.



110

Gelibolu kadısına

Daha önce kendisine verilmiş olan Malkara, Gelibolu, Dimetoka, İpsala, Keşan

ve İnöz'deki hırsız ve harâmilerin teftişi görevi Malkara kadısına verildiğinden, kendisinin iskeleyle ilgili hizmeti yerine getirmesi.



111

Tımışvar beylerbeyine

Emrindeki komutan ve askerlere hâkim olamadığından, ordu için gelen zahîre

vs.nin yağma ve zayi edildiği, mal sahiplerine mal bedellerinin ödenmediği ve reâyâ oğlancıklarının esir edildiği duyulduğundan, bu gibi olaylara karşı dikkatli olunarak, halkın hakkına tecavüzde bulunulmaması için gerekli gayretin gösterilmesi ve mal sahiplerine mal bedellerinin günlük narh üzerinden ödenmesi; ister bey, ister zaîm, ister sipâhi olsun hizmette kusuru görülenlerin, dirlikleri ellerinden alınıp başkalarına verilmek üzere, kimler olduklarının yazılıp bildirilmesi; Süleyman ve Mehmed çavuşların da iskele ve geçitlerde kontroller yaparak esir edilen oğlancıkları kimde bulunursa bulunsun salıvermeleri; bu hususlarda ihmalden sakınılması, aksi takdirde hiçbir özrün kabul edilmeyeceği.



112

Silistre beyine, kadılarına ve iskele eminlerine

Boğdan voyvodası, Tuna nehri üzerinde Kili Kalesi civarında hırsız ve


harâmiler türediğini ve bunların hem Tuna nehrinden geçen tüccarlara, hem de nehir kıyısındaki yerleşim birimlerinde oturan halka zarar verdiklerini bildirdiğinden, Kili ve Brayil'den yeterli miktarda şayka getirtilerek hisar erenleri ve azeb askerleri ile donatılıp Tuna üzerinde gezdirilerek eşkıya hakkında bilgi toplanması ve akabinde de eşkıyanın, gemileri ile birlikte ele geçirilerek gerekli cezalara çarptırılmaları; bundan sonra da bu gibi eşkıyalık faliyetlerine karşı uyanık ve dikkatli olunması; Silistre beyinin bu işin başına güvenilir kişileri getirip kendisinin Erdel bölgesindeki Osmanlı ordusundan gelebilecek bir yardım talebi olursa Boğdan askeri ile yardıma gitmesi.



113

Basra Beylerbeyi Ferruh Paşa'ya

Basra'yı muhasara eden Arap eşkıyası ile yapılan savaştan kaçtığı bildirilen

Rahmaniye Kulları Ağası İbrahim savaştan sonra tekrar ağalık hizmetine dönmüş ise yakalanarak hapsedilmesi ve durumun bildirilmesi.



114

Boğdan voyvodasına

Tuna nehri ve Kili Kalesi civarında hırsız ve harâmi levendlerin ortaya çıktığını

bildirmesi üzerine bunların haklarından gelinerek cezalandırılmaları hususunda Silistre beyine emir gönderildiği; kendisinin de Kalas İskelesi'nde bulunan kayıkları techiz ederek eşkıyanın hakkından gelmek üzere harekete geçmesi; ayrıca kendisine Erdel'deki Tımışvar beylerbeyinin yardımına gönderilmek üzere beş bin asker hazırlaması hususunda daha önce gönderilen emir hâlâ geçerli olduğundan, Tımışvar beylerbeyi tarafından Silistre beyinden yardım istendiğinde, hazırladığı beş bin askeri Silistre beyi ile Tımışvar beylerbeyinin yardımına göndermesi.



115

Kavala Kaptanı Zaîm Hüseyin'e

Balat kazasında bir köyü yağmaladıktan sonra yakalanan on altı kâfir korsanın

kaçmaması için gerekli tedbirlerin alınması ve Hâssa kadırgaları ile İstanbul'a gönderilmesi.




116

Eflak voyvodasına

Tımışvar'a dönmekte olan Tımışvar beylerbeyinin adamlarının, yanlarına

güvenilir adamlar katılarak sağ sâlim Ziti'ye ulaştırılması.




117

Ziti ve Kolojvar hâfızlarına

Tımışvar'a dönmekte olan Tımışvar beylerbeyinin adamlarının, yanlarına

güvenilir adamlar katılarak, Ziti'den Kolojvar'a, Kolojvar'dan Tımışvar'a sağ sâlim ulaştırılması.



118

Bağdad ve Şehrizol beylerbeyilerine

Basra'ya saldıran Arap eşkıyası defedildiğinden, Bağdad beylerbeyinin Basra


beylerbeyi ile de haberleşerek eğer düşman gerçekten defedilmiş ve askere ihtiyaç yok ise Diyarbakır'dan yardıma gelmiş olan askerlere dönüş izni vermesi; Şehrizol beylerbeyinin de sancakbeyleri ile birlikte Şehrizol'a dönmesi.



119

Basra beylerbeyine

Basra'ya saldıran Arap eşkıyasının kökünün kazınmasına karar verildiğinden,

bunların üzerine ne zaman, ne kadar askerle ve hangi tip silahlarla taarruz etmenin uygun olacağı hususuyla, bölgedeki geçit ve gemi geçirilecek yerlerin durumunun gizlice araştırılıp bildirilmesi.



120

Tımışvar beylerbeyine ve Solnok kadısına

İçki yasağına rağmen içki içtiği, etrafına topladığı bazı kişilerle birlikte sarhoş

olduktan sonra da içki içmedikleri için bazı kişileri öldürüp yaraladığı ve dört halifeye alenen sövdüğü bildirilen Mehmed oğlu Kurd isimli zaîmin adam öldürdüğü şer‘an sâbit olursa kendisine kısas uygulanması; adam öldürdüğü sâbit olmaz da İslâm'a aykırı fiilleri işlediği sâbit olursa hapsedilip durumunun arzedilmesi.



121

Budun beylerbeyi ve Hızâne-i Âmire Defterdarı Halil'e

Solnok Alaybeyi Kurd oğlu Mehmed'in mutasarrıf olduğu zeametin gerçek

değerinin iki yüz bin akçe olduğu bildirildiğinden, sözkonusu zeametin Havâss-ı hümâyun adına zaptedilip defter kaydının da bu şekilde değiştirilmesi ve sene sonunda da elde edilecek hâsılatın doğru bir şekilde yazılıp bildirilmesi.



122

Ane sancağı beyine

Basra'ya saldıran Arap eşkıyasının def‘i hususunda arzetmiş olduğu tedbirlerin

alınmasına şimdiki halde eşkıya bozguna uğratıldığı için gerek olmadığı; ancak her ihtimale karşı silah eksikliklerinin giderilip her zaman sefere hazır durumda bulunulması.



123

Mezistre kadısına

Tunus Hâkimi Sultan Ahmed tarafından çeşitli hediyelerle İstanbul'a gönderilen

ve Mezistre'de batan gemideki eşyayı yağmaladıkları yapılan teftiş neticesinde anlaşılan Mora Nâzırı Zaîm Ali ile adamı Deli Mesih'in, zimmetlerindeki mal-ı mirî tahsil edildikten sonra siyâset olunmaları; bu husustan dolayı daha önce hapsedilmiş olan Mezistre Kadısı Abdurrahim ile hizmetkârı Ali ve Nâzır Zaîm Ali'nin hizmetkârı Ferhad'ın ise serbest bırakılmaları.



124

İznik, Kite, Adalar, Biga, Burgaz ve İne kadılarına

Hâssa-i hümâyun'a odun almak için iskelelere yanaşan gemilere, "elimizde

hüküm vardır" denilerek odun verilmediği veya bu gemiler bekletilerek diğer gemilere odun verildiği bildirildiğinden, bundan sonra bu gemilere öncelik tanınması ve odun vermek istemeyenlere fırsat verilmemesi.




125

Brayil kadısına ve dizdarına

Tuna nehrinde ortaya çıkan hırsız ve harâmi levendlerin yakalanması için Kili

Kalesi'nde bulunan müstahfızlarla azeblerin Dergâh-ı muallâ çavuşlarından Muhib Çavuş emrinde, şaykalarla Brayil tarafına gönderilmesi için Akkirman beyine emir verildiği; kendisinin de Brayil'de mevcut şaykaları, Brayil Kalesi müstahfızları ile donatıp Dergâh-ı muallâ çavuşlarından Haydar Çavuş emrinde Tuna üzerinden Akkirman'a doğru göndermesi; böylece her iki çavuşun birbirleriyle buluşup harâmileri yakalamaları.



126

Akkirman beyine

Kili tarafında Tuna nehri üzerinde hırsız ve harâmi levendler ortaya çıktığı

bildirildiğinden, bunların yakalanmaları için Kili Kalesi'nde mevcud müstahfız ve azeblerden bir kısmını şaykalara bindirerek Silistre beyi emrine göndermesi; onlar Tuna nehrinde eşkıya takibi yaparken kendisinin de Tuna kenarındaki tehlikeli bölgeleri kontrol altına alması; bundan sonra da eşkıyanın halka zarar vermemesi için gereken tedbirleri alması; aksi takdirde hiçbir özrün kabul edilmeyeceği ve meydana gelen zararın kendisine tazmin ettirileceği.



127

Kili ve Akkirman kadılarına

Koyun üretmeleri için celeplikten çıkarılan şahısların, o zamandan beri celeplere

koyun temini hususunda hiçbir faydaları dokunmadığı müşahede edildiğinden, bunların tekrar celeplik hizmeti ile görevlendirilmeleri ve hizmetlerini eskiden olduğu gibi sürdürmeleri için kendilerine tenbihte bulunulması.



128

İpsala kadısına

Mehâyif müfettişi olan Malkara kadısı, yol kesme suçundan İpsala'da hapiste

bulunan Malkoç adlı şahsın, davacıları ile yüzleştirilmek üzere gönderilmesini talep ettiği halde gönderilmediği bildirildiğinden, Malkara kadısının talebi halinde adı geçenin güvenilir adamlar nezaretinde Malkara'ya gönderilmesi.



129

Samsun kadısına

Samsun ve civarında yetişen soğanların madrabaz, yeniçeri, sipâhi vb. kişiler

tarafından satın alınıp depolanması ve İstanbul için zahîre almaya gelen gemilere soğan verilmemesi sebebiyle İstanbul'da soğan darlığı başgösterdiğinden, bundan sonra madrabaz vb. kişilerin soğan depolamasına izin verilmemesi ve soğanın günlük narh üzerinden gemilere yükletilip İstanbul'a gönderilmesi.



130

Selanik kadısına

Selanik'te Ayasofya ile Eski Cami arasında Vatebet Kilisesi rahipleri tarafından

yeni bir meyhâne açıldığı ve içinde alenen günah işlendiği, Müslümanlara içki satılarak şer‘-i şerife ve bu husustaki emre aykırı hareket edildiği bildirildiğinden, durumun araştırılması ve eğer meyhâne eskiden beri mevcut olup içinde yukarıda anılan fiiller


işleniyor ise kapatılarak içkilerin sirkeye dönüştürülmesi, yeni açılmışsa, açanın hapsedilmesi ve durumun arzedilmesi.



131

Menteşe beyine ve Çeşme kadısına

Hasan ve Mehmed isimli hırsızlar, yakalandıktan sonra verdikleri ifadede,

kendileri ile birlikte, Karaburunlu on bir kişinin Midilli'de bir papazın evini bastıklarını itiraf ettiklerinden, sözkonusu on bir kişinin yakalanarak Südde-i saâdet'e gönderilmesi.



132

Lapseki kadısına

Kurd adlı şakî, yakalandıktan sonra verdiği ifadede, Çatalca'daki araba baskını

olayında Hasköy'den Maruf oğlu Mahmud'un da kendisi ile beraber olduğunu itiraf ettiğinden, adı geçenin yakalanarak Südde-i saâdet'e gönderilmesi.



133

Zağra Eskisi kadısına

Kurd adlı şakî, yakalandıktan sonra verdiği ifadede, Çatalca'daki araba baskını

olayında Eski Zağra kazasının Çeltükcü köyünden Şah Ali'nin kardeşi Kara Hasan'ın da kendisi ile beraber olduğunu itiraf ettiğinden, adı geçenin yakalanarak Südde-i saâdet'e gönderilmesi.



134

Gelibolu kadısına

Yeniçeri ve sipâhiler dışındaki kişilerin tüfek taşıması ve kullanması yasak

olduğu halde Gelibolu'da reâyâ ve levend tâifesinden bazı kişilerin tüfek kullanıp çeşitli kötülükler yaptıkları bildirildiğinden, yeniçeri ve sipâhiler dışında kimde tüfek varsa tesbit edilip ellerinden alınması ve kimlerden ne kadar tüfek toplandığının defter edilip gönderilmesi.



135

Rum beylerbeyine

Sâbık Divriği Beyi Kasım Bey'in Divriği Kalesi'nde mahbus bulunan dört

subaşısının, üzerlerine sâbit olmuş herhangi bir hak yoksa salıverilmesi.




136

Çınarhoyser Beyi Mehmed'e

Gekbuze'de görülecek bir davası olduğundan derhal Gekbuze'ye gelmesi;

gelmemekte direnirse zorla getirileceği.




137

Gekbuze kadısına

Memuriyet mahalline gitmekte iken Gekbuze'de konaklayan Havran kadısının,

kendi hizmetçisi ve konakladığı evin hizmetçisi ile birlikte öldürülmek ve eşyalarının çalınmak istendiği bildirildiğinden, ev sahibi, hizmetçisi ve Havran kadısının hizmetçisinin teftiş edilerek iddialar doğru ise hepsinin hapsedilmesi ve durumun ayrıntılı olarak arzedilmesi.




138

Barçınlı kadısına

Şaphâne hizmetinde görevli olduklarını bahâne ederek kendilerine yeni verilen

hizmete gitmedikleri bildirilen Devletoğlu köyündeki beş ocak müsellemlerin, herhangi bir mirî hizmete tayin edilmiş değillerse kendilerine verilen hizmete gitmeleri konusunda uyarılmaları; gitmemekte direnirlerse zincire vurularak gönderilmeleri.



139

Bursa beyine

Bursa ve İnegöl'den Bozöyük'e kadar olan bölgedeki hırsız ve harâmilerin

toprak kadıları tarafından teftiş edilmesi.




140

Gelibolu kadısına

Ahmed Reis'in, donanmaya ait zahîre ve yiyeceklerle yüklü gemisinin, Gelibolu

Gümrük Emini Mustafa tarafından, Ahmed Reis ile aralarındaki eski bir dava bahâne edilerek Boğaz hisarlarından geçmesine engel olunduğunun bildirildiği; sözkonusu gemi askerlerin ihtiyacı olan erzakı taşıdığı için alıkonmasına izin verilmemesi; eğer eskiye ait bir dava varsa gemi döndükten sonra halledilmesi.



141

Üsküdar kadısına

Yeni görev yerine giderken Gekbuze'de konakladığı evin sahibinin hizmetçisi

ve kendi hizmetçisi tarafından öldürülmek ve eşyaları çalınmak istenen yeni Havran kadısı, onların elinden kurtulup Gekbuze'den Dil'e giderken bu defa da yolda rastgeldiği Çınar Beyi Mehmed'in hizmetçilerinin saldırısına uğradığını ve bu saldırıdan Mehmed Bey'in de haberi olduğunu bildirdiğinden, bizzat Gekbuze'ye gidip iddiaların doğru olup olmadığını araştırarak suçu sâbit olanları hapsetmesi ve durumu ayrıntılı olarak arzetmesi; ayrıca Gekbuze ile İznik arasındaki eşkıyayı da teftiş etmesi.


26 Muharrem 973 (23 Ağustos 1565)



142

Midilli beyine ve Molova kadısına

Midilli'de bir papazın evini bastıktan sonra yakalanan Mehmed ve Hasan isimli

hırsızlar yakalandıktan sonra verdikleri ifadede, Petro köyünden Ketenci Hasan ve Sitadnoz isimli şahıslar ile Kay köyünden Kuyumcu Manolac isimli şahsın kendilerine kılavuzluk yaptıklarını söylediklerinden, adı geçen şahısların yakalanarak Südde-i saâdet'e gönderilmeleri.



143

Niğbolu kadısına

Niğbolu'daki eminlerin, Eflak sınırları dahilindeki köylerden haksız yere resm-i

goriştine talep etmelerine müsaade edilmemesi.




144

Gelibolu kadısına

Koğur dağlarında eşkıyalık yaparken yakalanan şahısların, suç ortakları

olduklarını söyledikleri ve isimleri yazılı olan şahısların yakalanarak Südde-i saâdet'e gönderilmeleri.



145

Niğbolu kadısına

Eflak'taki Vahraç nehrinin bir zamanlar taşıp yatağını değiştirmesinden dolayı

Eflak halkı ile Halonik halkı arasında başlayan anlaşmazlığın çözümü için bilirkişilere müracaat edilerek nehrin asıl yatağının tesbit edilmesi ve nehrin buradan akıtılarak sonradan ortaya çıkan yatağın kapatılması.


27 Muharrem 973 (24 Ağustos 1565)



146

Vezir Mustafa Paşa'ya

Malta Liman'ında bulunan kulelerin fethi haberinin gelmesi üzerinden uzun

zaman geçmiş olmasına rağmen kale kuşatmasındaki son durum hakkında henüz bir haber gelmediğinden, kuşatmanın ulaştığı son safha ile donanma ve ordunun silah, mühimmât ve erzak durumu hakkında ve İstanbul'dan gönderilen zahîre yüklü yedi parça geminin ulaşıp ulaşmadığı hususunda ayrıntılı bilgi gönderilmesi.



147

Erzurum beylerbeyine*

İran şahı, Şehrizol beylerbeyine gönderdiği mektupta, kendisine bağlı bazı

Gürcü beylerinin Başaçık Melik'e sığındıklarını, bunları geri istediğinde Başaçık Melik'in bu isteği olumlu karşılamadığını bildirdiğinden, Başaçık Melik'e mektup gönderilerek anılan beylerin İran'la yapılan barış antlaşmasından önce mi sonra mı şahı terkettiklerinin öğrenilmesi; sonra terketmişler ise antlaşma gereği geri İran'a gönderilmelerinin istenmesi; önce terketmişler ise antlaşma, önceki durum sözkonusu edilmemek üzere yapıldığından, İran şahına gerekli cevabın verilebilmesi için durumun arzedilmesi ve Başaçık Melik'e de antlaşmaya aykırı bir hareket yapmaması hususunda tenbihte bulunulması.
*    Hükmün sonunda, gedik tasarruf edenlerden hariçte olanların gediklerinin başkasına
verilmesi hakkında geçen sene bazı beylerbeyilere gönderilen hükmün bir sûretinin de gönderildiğine dair kayıt vardır.



148

Mısır beylerbeyine, defterdarına ve Fuvva ve Mahalle kadılarına

Mısır'daki Mesîre nahiyesi ahalisi, Nahiye Emini Abdülkerim'in kendilerine

baskı ve zulüm yaptığına dair şikâyette bulunduklarından, adı geçenin teftiş olunması ve şer‘an üzerine sâbit olan haklar alınıp sahiplerine verildikten sonra hapsedilerek sâbit olan suçların ayrıntılı olarak yazılıp arzedilmesi.



149

Kavala Kaptanı Hüseyin'e

Donanma-yı hümâyun'un ihtiyacı olan zahîrenin yüklü bulunduğu gemiye


birkaç kadırga ve kalite ile gemiye refakat edilmesi; sözkonusu gemiye Ağrıboz'dan da peksimed vs. yükleneceğinden, yükleme esnasında gerekli yardım yapılarak ne kadar peksimed ve buğday yüklendiğine dair kadıdan alınacak sicil sûretinin Südde-i saâdet'e gönderilmesi.



150

Mora beyi ile Kartene ve Mezistre kadılarına

Tunus'dan İstanbul'a hediye getirirken Mezistre'de batan gemideki bazı eşyaları

çalıp ortadan kaybolduğu bildirilen Moran nâzırının kardeşi Zülfikâr'ın yakalanarak teftiş olunması ve neticenin arzedilmesi.



151

Mora sancağında bulunan kalelerin dizdarlarına ve Azeb ağalarına

Tunus'dan İstanbul'a hediye getirirken Mizistre'de batan gemideki bazı eşyaları

yağmalayanların araştırılıp yakalanması görevinin Dergâh-ı âlî Çavuşu Süleyman'a verildiği, adı geçen adam talebinde bulunulursa talebinin derhal karşılanması.



152

Basra beylerbeyine

Basra Hazinesi'nin yıllık on milyon akçe çıkarabilecek güçte olduğu halde

Muhasebe defterinde altı milyon akçe olarak kayıtlı bulunduğu bildirildiğinden bu hususun araştırılarak aradaki farkın mukâtaa zabitlerince mi gaspedildiği yoksa çeşitli masraflar için mi kullanıldığının ortaya çıkarılması; ayrıca Basra'da güherçile işlenmeye müsait yerler bulunduğu da bildirildiğinden bu hususun da araştırılarak ne kadar güherçile işlenebileceği ve maliyetinin kaç akçe olacağının da tesbit edilmesi ve her iki hususun neticesinin Südde-i saâdet'e arzedilmesi.



153

Şehrizol beylerbeyine

Basra'yı kuşatan Arap eşkıyasının kaçtığı bildirilmiş olsa da dikkatin elden

bırakılmaması ve askerlerin düşmana karşı hazır ve uyanık bulundurulması; ayrıca İran şahından kaçıp Başaçık Melik'e sığınan Gürcü beylerinin durumunun araştırılması için Erzurum beylerbeyine emir gönderildiği; Erzurum'dan gelecek cevaba göre kendisine de emir gönderileceğinden, kendisinin de İran tarafına bu emre uygun olarak cevap yazması.



154

Tımışvar beylerbeyine

Erdod Kalesi'nin fethedildiğine dair gönderdiği mektubun alındığı ve bundan

dolayı mükafaat olarak kendisine hil‘at ve kılıç gönderildiği, emrindeki beylere de dirlik terakkîsi verildiği, yararlık gösterenlerin de durumlarına göre mükâfatlandırılacağı; bundan sonra emrindeki askerleri dağıtmayarak zahîre tedâriki için Kerş nehri kenarına gitmesi ve Nemçe kralından cevap gelinceye kadar savaşa hazır halde beklemesi; Nemçe kralından olumlu cevap gelip Nemçe askeri Erdel'den çekilirse kendisinin de Tımışvar askerinin dışında, diğer bölgelerden gelmiş olan askerlerin geri dönmesine izin vermesi, Solnok beyine de Budun askerinin Solnok'ta dağılmadan bekleyip Tise nehrini kontrol altında tutması hususunda tenbihte bulunması; Tımışvar defterdarına da mektup yazarak Havâss-ı


hümâyun terekesini Kerş'e getirtmesi ve gelen terekeyi askere yağmalatmayıp parası ile sattırması; Kerş nehri kenarında beklerken, Erdel kralına yapılabilecek bir düşman saldırısına karşı da yardıma hazırlıklı olması ve Göle Kalesi karşısında inşâsı daha önce emredilen palangayı inşâ ettirip bitirtmesi.



155

Eflak voyvodasına

Bazı önemli hususlar için Tımışvar beylerbeyine ve Erdel kralına gönderilen

Hasan Çavuş'un sağ sâlim Tımışvar'a ulaştırılması.




156

Rum beylerbeyine

Halktan nezir adı altında para ve çeşitli eşya topladıktan sonra İran'a giderken

yakalanan ve yaptıklarını itiraf eden beş şahsın siyâset olunması ve aile ve akrabalarının da bulundukları yerden alakaları kesilerek Budun'a sürgün edilmeleri hususunda kendisine daha önce gönderilen emrin yerine getirildiğine dair herhangi bir cevap gelmediği; emrin derhal yerine getirilmesi ve kaç kişinin sürülüp Budun beylerbeyine teslim edildiğinin temessük ile belgelenip arzedilmesi; ancak bu bahâne ile suçsuz insanların cezalandırılıp suçluların da para karşılığı kurtarılmalarından şiddetle kaçınılması.



157

Kavala Kaptanı Hüseyin'e

Bazı önemli konuları ihtiva eden bir hükmün Vezir Mustafa Paşa'ya acele

ulaştırılması gerektiğinden, en süratli geminin seçilip güvenilir birinin de reis tayin edilerek adı geçen vezir tarafına gönderilmesi; gönderilen reisin, götürdüğü hükmün cevabını da dönüşünde beraber getirmesi.



158

Erdel kralına nâme-i hümâyun

Erdod Kalesi'nin fethedildiği ve Sakmar Kalesi kuşatmasının başarılı olabilmesi

için ilave mühimmât ve zahîre gönderilmesi gerektiğine dair gönderdiği mektubunun alındığı ve Erdod Kalesi'nin fethinden dolayı kendisine mükâfat olarak hil‘at ve kılıç gönderildiği; asker ve mühimmât gönderilmesi konusunda ise, zahîre hususunda genel bir sıkıntı yaşanmakta olduğundan, Rumeli askeri yardıma gönderilse bile bunlara zahîre tedârik edilinceye kadar kış mevsiminin geleceği; kaldı ki düşman Sakmar Kalesi'nde çok miktarda top ve mühimmât ile üslendiği için onların üzerine daha fazla askerle değil ancak daha fazla silah ve mühimmât ile gidilmesi gerektiğinden, bu durumda Beç kralından olumlu bir cevap gelinceye kadar beklemenin daha uygun olacağı; düşmandan yana hiçbir endişeye kapılmayarak emrindeki askerleri gayrete getirip savaşa hazır halde beklemesi; Beç kralından olumsuz cevap geldiği takdirde, Beçlilerin elinde bulunan Erdel kalelerinin alınması hususunda kesin kararlı olunduğu ve taleplerinin de o zaman karşılanacağı; Tımışvar beylerbeyinin de Kerş nehri kenarında gerektiğinde yardımcı olmak üzere beklemekte olduğu.




159

Fener, Ağrafa, Çatalca, Yenişehir, Serfice, Alasonya, Siroz, Selânik, Avrethisarı, Yenice-i Karasu, İştib, Salina, Tatarpazarı, Üsküp, Manastır,

Filorina, Gümülcine, Drama, Kratova, Köstendil Ilıcası, Sofya, Radomir, Dobniçe, Samakov, Şehirköy, İzladi, İvranya ve Berkofça kadılarına

İstanbul'da et sıkıntısı başgösterdiğinden zimmetinde bâkiye koyun bulunan celeplerden bu koyunların alınıp nâibler vasıtasıyla gönderilmesi, aksi takdirde cezalandırılacakları.



160

Aydın, Teke ve Bolu müsellemleri ile Karahisâr-ı Sâhib, Hamidili, Hüdavendigâr, Sultanönü ve Karesi piyâde beylerine

Daha önce nevbetlü müsellem ve piyâdelerden bir kısmının Bilecik Madeni'ne

gönderilmesi emrolunduğu halde bazılarının göreve gitmemesi sebebiyle hizmetin aksadığı bildirildiğinden, göreve gitmeyenlerin derhal Bilecik Madeni'ne gönderilmeleri, aksi takdirde kimin sancağından gelmeyen olursa o sancakbeyinin cezalandırılacağı.


28 Muharrem 973 (25 Ağustos 1565)



161

Portugal kralına nâme-i şerif

İki devlet arasında dostluk tesisi amacıyla gönderilecek Portekiz elçisinin çeşitli

sebeplerle gecikmiş olmasının Osmanlı tarafında, Portekiz'in dostluk tesisinden vazgeçtiği şüphesine yol açmaması, elçinin gönderilmek üzere olduğu hususunda göndermiş olduğu mektubun alındığı; Portekiz elçisi gelip dostluk tesisi hususu karara bağlanana kadar Portekizliler'in gerek Cezâyir ve gerekse Hindistan taraflarında güvenlik içinde olmaları, iki devlet arasındaki dostluğa aykırı herhangi bir harekette bulunulmaması hususunda bu bölgelerdeki Osmanlı hâkimlerine tenbihte bulunulduğu; ancak buralardaki insanların bir an önce sıkıntı ve tereddütten kurtulmaları için de elçinin biran önce gönderilmesi.



162

Vezir Mustafa Paşa'ya

Donanma-yı hümâyun'a zahîre götüren gemilerle gönderilen kırk sekiz adet

azeb askerinin, ellerinde bulunan beratlarına göre ulûfeleri verilip istihdam edilmesi




163

Kengırı beyi ile Ankara ve Kengırı kadılarına

Tehdit, adam öldürme ve hırsızlık suçlarını işledikleri bildirilen Kilise

köyünden isimleri yazılı olan şahısların teftiş edilip şer‘an üzerlerine sâbit olan hakların alınıp sahiplerine verilmesi; adam öldürme suçunu işleyen sipâhi değil ise şer‘-i şerife göre cezalandırılması, sipâhi ise diğer suçlularla birlikte hapsedilip sicil sûretlerinin gönderilmesi.



164

Koyun hizmetinde olan Dergâh-ı muallâ Çavuşu Bâlî'ye

Edirne'deki Sultan Murad İmâreti mütevellîsi, imâret için Eflak'tan satın alınan


koyunlar getirilirken yollarda kendilerine mani olunduğuna dair şikâyette bulunduğundan adı geçene ve adamlarına ellerinde tezkire bulunduğu takdirde engel olunmaması.



165

Barçınlı kadısına

Şaphâne hizmetinde görevli oldukları bahânesiyle kendilerine yeni verilen

hizmete gitmedikleri bildirilen Tomlas köyündeki beş ocak müsellemlerine, yeni görev mahalline gitmeleri hususunda tenbihte bulunulması; gitmemekte direnirlerse zincire vurularak Südde-i saâdet'e gönderilmeleri.


Selh-i Muharrem 973 (27 Ağustos 1565)



166

Boğdan Voyvodasına

Hüseyin isimli bir şahıs, kendisinin aslen Boğdan'ın Perkovi köyü reâyâsından

Dimitri olduğunu söyleyip ailesi hakkında çeşitli bilgiler verdikten sonra, Despot Yuvan'ın kendisini bir tercümanla birlikte İstanbul'a gönderdiği sırada Rodoslular tarafından köle olarak satıldığını beyan ettiğinden adı geçenin, ailesi ve kendisi hakkında verdiği bilgilerin doğruluğunun araştırılıp sonucun ayrıntılı olarak arzedilmesi.



167

Sivas ve Tokat kadılarına*

Rum Çavuşları Kethüdâsı Hacı Ali'nin sipâhilere ve başkalarına zulmettiğine

dair şikâyette bulunulduğundan, adı geçenin teftiş edilmesi ve üzerine şer‘an sâbit olan haklar alınıp sahiplerine verildikten sonra sonucun ayrıntılı olarak bildirilmesi.

*    Divriği Alaybeyisinin de aynı şekilde teftişi hususunda her iki kadıya bu hükmün bir sûretinin yazıldığına dair hükmün sonuda kayıt vardır, bkz. hk. nr. 205



168

Vezir Mustafa Paşa'ya

Donanmanın ve kale muhasarasında olan askerlerin ihtiyacı olan zahîrenin bir

Venedik gemisi ile gönderildiği; gemiye daha fazla navlun ödenmemesi için zahîrenin derhal boşaltılarak geminin gitmesine izin verilmesi.



169

Üsküdar kadısına

Üsküdar'da yolcu taşımasına izin verilen kırk adet kayıktan başka kayıkların da

yolcu taşıdığı, bazı kayıkların taşıma ücretini fazla aldıkları, bazılarının boğazda yelken açtıkları için batıp can kaybına sebep oldukları, bazılarının da Çengelköy ve civar yerlerden ne idüğü belirsiz kişileri geçirdikleri bildirildiğinden, bundan sonra izin verilenlerin dışında başka kayıkların yolcu taşımasına, tarife dışı ücret alınmasına, yelken kullanılmasına, istiab haddinden fazla yolcu taşınmasına ve Çengelköy ile diğer iskelelerden kimliği belirsiz şahısların İskele emininin haberi olmadan geçirilmesine müsaade edilmemesi.




170

Tımışvar defterdarına

Göle    Kalesi    karşısında    Erdohik    Köprüsü'nde    inşâ    edilecek    palangada

çalıştırılmak üzere imece usulü ile ihtiyaca yetecek kadar cerahor tesbit edilip gönderilmesi; ayrıca Kerş nehri kenarında toplanan Osmanlı askerleri için de Havâss-ı hümâyundan zahîre tedârik edilip derhal bölgeye ulaştırılması.



171

Niğbolu kadısına

Bazı şahıslar tarafından Eflak sınırına yakın mahallerde inşâ edilen çiftlik ve

kışlakların hırsız, harâmi ve eşkıya yatağı haline dönüşmesi sebebiyle Eflak halkının hayvanlarını hiçbir yere çıkaramaz duruma geldiği bildirildiğinden, buralarda yuvalanan eşkıyanın yakalanarak şer‘an suçu sâbit olanların cezalandırılmassı ve bundan sonra sözkonusu çiftlik ve kışlaklardan Eflak halkına herhangi bir zarar gelmesine meydan verilmemesi.


Gurre-i Safer 973 (28 Ağustos 1565)



172

Gümülcine kadısına

Bazı yeniçerilerin katledilmesi olayında zanlı durumda bulunan Karlıoğulları,

Eşkincioğulları, Divane Mustafa, Yaralı Mahmud, Hamamcıoğulları, Köse Sinan ve Çavuşoğlu olarak tanınan şahısların yakalanarak Südde-i saâdet'e gönderilmeleri.



173

Mısır beylerbeyine ve Menzile kadısına

Menzile'de yetişen pirinci, İstanbul zahîresini almak için gelen gemilere

vermeyip kendi gemisine yükleterek başka yere gönderdiği duyulan Menzile Emini Hüseyin'e engel olunarak pirincin İstanbul'dan gelen gemilere yükletilmesi.



174

Tımışvar beylerbeyine

Kendisine Göle Kalesi karşısında Erdohik köprüsünde inşâ edilecek palangada

çalıştırılmak üzere yeterli miktarda cerahor ile o bölgede bulunan Osmanlı askerleri için zahîre tedârik edilip gönderilmesi hususunda Tımışvar defterdarına hüküm gönderildiği; kendisinin de Osmanlı askeri o bölgede iken palanganın bir an önce tamamlanması için gereken gayreti göstermesi.



175

Mısır beylerbeyine

Sultan Kayıtbay ve Eşrefiye Evkâfı'na olan borçlarından dolayı bir senedir

hapiste bulunan Hacı Saat Oğlu Ahmed'in, borçlarını ödeyecek gücü olmadığından, hapisten çıkarılması yolundaki talebin uygun görülmediği.



176

Kastamonu etrafındaki sancakbeylerine

Kastamonu sancağında suç işleyen hırsız, harâmi ve suhtelerin, yakalanmaları


için Kastamonu beyi tarafından üzerlerine adam gönderildiğinde civar sancaklara sığındıkları; Kastamonu beyi civar sancakbeylerinden bunların yakalanmasını istediğinde ise gereken titizlik gösterilmediği için eşkıyanın yakalanamadığı bildirildiğinden, bundan sonra Kastamonu beyinden bu hususta bir talep olursa eşkıyanın derhal yakalanması ve cezalandırılmak üzere suç mahallerine gönderilmesi.



177

Bolu beyine

Kastamonu sancağı dahilinde suç işleyip Bolu sancağına firar eden hırsız,

harâmi ve suhtelerin yakalanması hususunda gerekli titizliğin gösterilmediği bildirildiğinden, bundan sonra gerek Bolu dışında suç işleyip Bolu'ya gelen, gerekse Bolu'da faaliyet gösteren eşkıyanın yakalanması ve cezalandırılmak üzere suç mahallerine gönderilmesi.


2 Safer 973 (29 Ağustos 1565)



178

Mısır beylerbeyine

Donanma-yı hümâyun ile Hind taraflarına muhâfaza görevine giden Süveyş

Kaptanı Sefer orada vefat ettiğinden, donanma henüz Süveyş'e dönmemiş ise bir adam gönderilerek donanmanın Süveyşe getirtilmesi.



179

Ilıca ve Dobniçe kadılarına

Samakov tüccarlarından İstanbullu Ahmed'in, Samakov civarında aralarında bir

papasın da bulunduğu bazı kişiler tarafından çeşitli eşya ve paraları çalınıp öldürüldükten sonra papasın demir fırınında yakıldığı, ancak kâtiller Samakov kadısına rüşvet verdikleri ve Dergâh-ı âlî Çavuşu Malkoç ile bir oldukları için davanın görülemediğine dair adı geçenin çocukları tarafından şikâyette bulunulduğundan, zanlıların getirtilip teftiş edilmesi; kâtil olduğu sâbit olanların, sipâhi iseler hapsedilip kimler olduklarının arzedilmesi, sipâhi değil iseler, gerekli cezalara çarptırılmaları; ayrıca rüşvet aldığı ve kâtillerle işbirliği yaptığı iddia edilen kadı ile çavuşun da teftiş edilerek üzerlerine şer‘an sâbit olan hakların alınıp sahiplerine verilmesi ve üzerlerine sâbit olan suçların ayrıntılı olarak yazılıp arzedilmesi.



180

Hüdavendigâr Beyi Abdurrahman Bey'e

Uzun süredir yakalanmasına çalışılan ve firarda olan Benlü Ahmed adlı

harâminin geri döndüğü bildirildiğinden, adı geçeni sağ veya ölü olarak yakalayanın mükafaatlandırılacağına dair il erlerine tenbihte bulunulması ve gerekli tedbirler alınarak adı geçenin yakalanması.



181

Tırhala ve Narda kadılarına

Kâfirlere iyi atlar sattığı ihbar olunan Tırhala sâkinlerinden Cemşid'in teftiş

edilmesi ve kâfirlere at verdiği sâbit olursa sicil sûretinin gönderilmesi; daha sonra gelecek
emir ne şekilde olursa ona göre hareket edilmesi.


3 Safer 973 (30 Ağustos 1565)



182

Kastamonu beyine ve kadılarına

Kastamonu sancağına bağlı nahiye ve köylerde bazı şerli kimseler ile yalancı

şahitlerin suhte levend, eşkıya, ve nâiblerle işbirliği yaparak yalancı şahitlikle halkın kadınlarını, kızlarını ve mallarını ellerinden aldıkları; suhte adı altında bazı hırsızların da ev basıp işkence ederek halkın mallarını, paralarını ve yiyeceklerini yağmalayıp gaspettikleri, kadınlarını ve kızlarını kullandıkları; yakalanmaları için üzerlerine adam gönderildiğinde ise Bolu sancağına firar ettikleri hususlarının gerek kendisinin gönderdiği mektupta gerekse halkın sunduğu arizalarda yer aldığı; halbuki bir yere sancakbeyi tayin etmekten amacın halkı bu gibi kişilerin zulmünden koruyarak mutlu ve huzurlu bir şekilde yaşatmak olduğu; bu emir kendisine ulaştığında halka zarar veren kişileri bir an önce yakalayarak şer‘an suçu sâbit olanları sipâhi iseler hapsedip isimlerini bildirmesi, değil iseler hakettikleri cezalarını başkalarına ibret olması için suç mahallerinde vermesi; başka sancaklara firar eden eşkıyanın yakalanması için de Bolu beyine ve etraftaki sancakbeylerine hükm-i şerif gönderildiğinden, bu hükme istinaden onları da ilgili sancakbeylerinden talep edip hakettikleri cezaları vermesi; ayrıca yalancı şahitlik vs. ile halka zulmeden kişileri de tesbit edip şer‘an suçu sâbit olanları sicilleri ile birlikte Südde-i saâdet'e göndermesi; şer‘-i şerife aykırı hüküm veren nâiblerin durumlarını da ayrıntılı olarak sözkonusu hükümlerin sicildeki sûretleri ile birlikte arzetmesi ve daha sonra gelecek emir ne şekilde olursa ona göre hareket etmesi.



183

Kayseri beyine ve kadısına

Kayseri'de, emirlik iddiasiyle başına yeşil takıp halka zulmettiği bildirilen Ali

isimli şahsa engel olunması ve yeşil takmasına izin verilmemesi.




184

Edirne kadısına

Kastamonu'da, ev basıp yağmalayan isimleri yazılı ehl-i fesâd suhteleri,

Edirne'de firarda bulundukları haber alındığından, bunların yakalanarak Südde-i saâdet'e gönderilmeleri.



185

Anadolu beylerbeyine ve Ankara sancağı kadılarına

Kastamonu'da ev basıp Müslümanların mallarını, paralarını, yiyeceklerini vs.

eşyalarını yağmalayan ve kadınlarını ve kızlarını kullanan eşkıyanın yakalanması için üzerlerine adam gönderildiğinde Bolu taraflarına firar ettikleri bildirildiğinden, gerek Ankara sancağına gerekse Anadolu Beylerbeyliği'ne bağlı diğer sancaklara firar etmiş olan bu gibi eşkıyanın derhal yakalanıp başkalarına ibret olması için suç mahallerinde cezalandırılmaları ve halkın huzurunu bozmak isteyenlere fırsat verilmemesi.



186

Sultanönü sancağı beyine ve kadılarına

Sultanönü sancağında, günah ve yasak olan çeşitli fiileri işleyip yanlarına


aldıkları fâhişeler ve çeşitli oyun ve çalgı âletleriyle şehir, kasaba ve köyleri gezerek halkın yoğun olarak bulunduğu pazar vs. yerlere gidip insanları yoldan çıkaran ve düzeni bozan, tenha yerlerde de öldürme, soygun, yağma gibi suçları işleyen gurbet ve çingene tâifesinin sözkonusu faaliyetlerinin engellenmesi hususunda daha önce emir gönderildiği halde emrin gereği yerine getirilmediği için bu grupların hâlâ faliyetlerini sürdürdüklerinin haber alındığı; bu gibi kişi ve grupların derhal araştırılıp tesbit edilerek yakalanmaları ve yol kesip eşkıyalık yaptıkları şer‘an sâbit olanların derhal gerekli cezalara çarptırılmaları; günah ve yasak olan fiilleri işleyenlerin ise hapsedilip durumlarının arzedilmesi.



187

Erdel Kralı İstefan'a nâme-i şerif

Erdod Kalesi'nin fethinde gösterdiği gayretten dolayı kendisine Hasan Çavuş

vasıtasıyla bir hil‘at ve bir müzehheb kılıç gönderildiği; Beç Kralı Maksimilyanoş'a gönderilen mektubun cevabı gelinceye kadar askerlerini dağıtmayıp beklemesi ve düşman saldırılarına karşı hazırlıklı bulunması.



188

Kayseri kadısına

Kayseri'de Yeniçeri İlyas ve Eymirşah adlı zimmîyi yemeklerine aksülümen

denilen zehirden katarak öldürdüğü sâbit olan Hasan isimli şahsın siyâset olunması.




189

Rumeli yakasında deniz kenarında bulunan kale dizdarlarına

Kavala Kaptanı Hüseyin'e yeni bir görev verildiğinden, bu görevin îfası

esnasında adı geçene adam lâzım olup yardım için adam istediği takdirde yeteri kadar hisar eri gönderilmesi ve kaç kişi gönderildiğinin arzedilmesi.



190

Mora Beyi Osman Şah'a

Donanmanın ihtiyacını karşılamak için Mora kalelerinden daha önce ne kadar

barut ve yuvalak alınmış ise, yeni gönderilen barut ve yuvalakdan alınıp ilgili kalelere tesim edilmesi.


4 Safer 973 (31 Ağustos 1565)



191

Kudüs beyine ve kadısına

Ziyaret ve ibadet adı altında sırf gezinti maksadıyla Mescid-i Aksa'ya gelen bazı

kadınların galiz bir şekilde, etrafı pislettikleri, görevlilerin bunların pisliklerini temizlemekte zahmet çektikleri; Mezar-ı Meryem, Kadem-i İsa ve kutsal mekânlarda, şer‘-i şerife aykırı işler yapıldığı; Kudüst'e ikâmet eden Araplardan biri öldüğünde, kadınların gece toplanıp mahalle aralarında şarkıcılar dolaştırarak bunu ilan ettikleri, ölünün defninden sonra da üç gün mezar başında yüzlerine kara sürüp, ağıtlar yakarak halka halinde tepindikleri; kapıcıların görevlerini yapmadıkları için Mescid-i Aksa etrafındaki evlerde kalanların yemek artıklarını buralara döktükleri, Sahratullah etrafındaki odalarda kalan bazı Hindlilerin de gece tuvalet ihtiyaçlarını buralarda giderdikleri; pazara süt ve yoğurt götüren çiftçilerin,


yol üzerinde olduğu için Harem-i Şerif'i yol haline getirdikleri hususlarında Kudüs-i Şerif mücavirlerinden Molla Siyami-i Rumî tarafından şikâyette bulunulduğundan, bundan sonra bu gibi kutsal mekânlarda ve kabirlerde şer‘-i şerife aykırı iş ve uygulamalar yapılmasına müsâade edilmemesi ve buraların temiz tutulması; ayrıca bu emrin, bir sonraki kadı tarafından da uygulanabilmesi için sicile kaydedilmesi.



192

Kengırı beyi ile Milan ve Kurşunlu kadılarına

Koçhisar kazasında harabe bir handa öldürülerek at ve eşyaları gaspedilen

Seyyid Ferecullah'ın kâtilleri olduğu bildirilen şahıslar ile olaya adı karışan diğer şahısların biraraya getirilerek teftiş edilmesi; suçlu oldukları şer‘an sâbit olanların hakettikleri cezaya çarptırılmaları; aralarında sipâhi olanlar var ise hapsedilip kimler olduklarının arzedilmesi.



193

Anadolu beylerbeyine

Seyyid Ferecullah'ı Koçhisar'da katledip at ve eşyalarını çalanların daha önce

yakalanıp soruşturma için kendisine gönderilen eşkıya reisi İbrahim ve yandaşı Mustafa olduğu, çalınan at ve eşyanın ise timar sahibi bir nalbant vasıtasıyla satıldığı bildirildiğinden, sözkonusu şahısların mahallinde teftiş olunmak üzere Kengırı beyine gönderilmesi.


5 Safer 973 (1 Eylül 1565)



194

İçil beyine

Boşalan kale gedikleri başkasına tevcih olunduğunda, yaptıkları arza karşılık

kale dizdarının yirmi beş akçe, sancakbeyinin ise bir altun almaları emr-i şerif ve âdet gereği olduğu halde Mamuriye Kalesi'nde buna uyulmayıp daha fazla alındığının bildirildiği; bundan böyle gerek adı geçen kalede gerekse diğer kalelerde belirlenen miktardan daha fazla akçe ve altun alınmaması.



195

İçil beyine

Mamuriye Kalesi'nin tamamlanmamış kısımlarının tamamlanması için emin

tayin olunan Karahisâr-ı Sâhib Yayaları Beyi Hüseyin'e her hususta yardımcı olunması.




196

Anadolu beylerine ve kadılarına

Ankara ve Seferihisar kadıları tarafından iyiliğine şehadet edilen ve Âsitâne-i

saâdet'e getirilirken Gekbuze'de kaybolan Tıkna Pîri'nin ( ), davacıları tekrar mahkeme edilmesini istediğinden, araştırılıp hangi kazada bulunursa yakalanıp Südde-i saâdet'e gönderilmesi.



197

Karaman beylerbeyine

Ankara ve Seferihisar kadıları tarafından iyiliğine şehadet edilen ve Âsitâne-i



saâdet'e getirilirken Gekbuze'de kaybolan Tıkna Pîri'nin ( ), davacıları tekrar mahkeme edilmesini istediğinden kefillerine veya akraba ve yakınlarına buldurularak Südde-i saâdet'e gönderilmesi.



198

Haleb beylerbeyi ve kadısı ile Şam beylerbeyine

Ticaret için Kıbrıs'tan Haleb'e gelen Fransis adlı zimmînin çok miktarda silah,

kalkan vb. harp âleti satın alarak kâfir memleketlerine gönderdiği ve bir kişinin elini kılıçla kopardığı haber alındığından, bu hususun araştırılarak kâfir memleketlerine at, silah ve savaş âletleri gönderdiği tesbit edilen kişilerin hapsedilerek kimler olduklarının arzedilmesi ve bu gibi silah ve harp âletlerinin memleket dışına çıkmasına izin verilmemesi; ayrıca adı geçen zimmînin kılıçla bir başkasının elini kopardığı ve başka kötülükler yaptığı da sâbit olursa küreğe konulmak üzere Südde-i saâdet'e gönderilmesi





199

Erzurum beylerbeyine

Karahisâr-ı Şarkî'den kovulan ve beş altı yıldan beri Erzincan'da ikâmet etmekte

olan Cansevdi isimli zimmînin, görevinden uzaklaştırılmış bir kadıdan vilâyetin vekili olduğuna dair bir hüccet elde ederek, etrafına topladığı birkaç kişi ile birlikte İstanbul'a gidip çeşitli devlet hizmetlerini görmek için Erzincan'a gelmiş olan görevliler hakkında asılsız şikâyet ve iftiralarda bulundukları ve bu şekilde bu görevlilerden mal sızdırdırdıkları, ayrıca yine bir yolunu bulup kendilerinden fazla vergi alındığına dair bir hükm-i şerif elde ederek vilâyete geldiklerinde "sizin için hüküm çıkardık" demek sûretiyle vilâyet halkından da çok miktarda mal sızdırdıkları, halbuki kendilerinin böyle şerli kimseleri vekil tayin etmelerinin mümkün olmadığı, bunlar yüzünden Erzincan'ın adının kötüye çıktığına dair Erzincanlı Müslim ve gayrimüslimler Erzincan kadısına şikâyette bulunduklarından, adı geçenin suçu şer‘an sâbit ise kürek cezasına çarptırılmak üzere sicil sûreti ile birlikte Dergâh-ı muallâ'ya gönderilmesi.



200

Haleb beylerbeyi ve defterdarına

Daha önce masraflı olduğu gerekçesiyle tamir ettirilemeyen Fırat nehrinin

Balis'e gelen harkının Balis Alaybeyi Şaban tarafından daha düşük bedelle yaptırılabileceği, hark tamir edilirse hem Balis'in mamur hale geleceği hem de Hazine'nin gelirinin artacağı; ayrıca müşterek timar tasarruf eden sipâhiler arasındaki anlaşmazlıkların ortadan kaldırılması için de yeniden müstakil timar tevzîi yapılması gerektiğine dair Balis Beyi Lütfi Bey tarafından arz gönderildiğinden, gerek yukarıda belirtilen hususlar, gerekse memleketin mamur hale gelmesini sağlayacak diğer hususlar hakkında sahip oldukları bilgileri doğru ve ayrıntılı bir şekilde yazıp bildirmeleri.



201

Anadolu beylerbeyine, Kurşunlu ve Milan kadılarına

Kengırı sancağı sipâhilerinden Mustafa'nın hırsız ve yolkesen olduğu, Kurşunlu


ve Çerkeş kazalarındaki halkın at ve katırlarını çalıp Kengırı'da sattığı, mahkeme olunmak üzere çağrıldığında da bu çağrıya itaat etmediği bildirildiğinden, adı geçenin derhal yakalanıp teftiş edilmesi ve timarının elinden alınarak başkasına verilmesi.



202

İlbasan beyine

Sahte arz düzenleyerek Draç Azebler Ağalığı görevini deruhte ettiği bildirilen

Mehmed isimli şahsın güvenilir birinin kefâleti altında Dergâh-ı muallâ'ya gönderilmesi.




203

Sultanönü Piyâdeleri Beyi Mehmed Bey'e

Bilecik'te demir top hizmetine tayin olunan Sultanönü piyâdeleri nevbetlü

efradının daha önceki sancakbeyinin ihmali yüzünden hizmete geç ve eksik getirilmeleri sebebiyle hizmet aksadığından, beyliğin kendisine tevcih edildiği; kendisinin de önceki sancakbeyi gibi ihmalkâr davranmayıp bu hizmeti bir an önce tamamlatması.



204

Rum beylerbeyine, Sivas ve Tokat kadılarına*

Rum Çavuşları Kethüdâsı Hacı Ali'nin sipâhi vs.ye zulmedip haketmeyen

kişilerin timar ve kale gediği almalarını sağladığına dair şikâyette bulunulduğundan, adı geçenin teftiş edilmesi ve üzerine sâbit olan hakların sahiplerine verilmesi; ayrıca usulsüz timar verilmesi ile ilgili iddiaların da araştırılarak bu şekilde timar aldığı iddia edilenlerin beratlarının ruznamçe ile karşılaştırılması ve bu işe karışan başka görevliler olup olmadığının da tesbit edilip sonucun arzedilmesi.

*    Hükmün üzerinde, bazı düzeltmeler yapılıp yeniden yazıldığına dair bir kayıt olup, 205 numaralı hükümde yeniden yazılmıştır, bkz. hk. nr. 223.


8 Safer 973 (4 Eylül 1565)



205

Rum beylerbeyi ile Sivas ve Tokat kadılarına*

Divriği Alaybeyi Ali'nin halka zulmettiği, kendisinin ve bazı akrabalarının İran

ile devamlı irtibat halinde oldukları, hatta bir akrabasının Şah İsmail'e ait olduğunu iddia ettiği bir sağrı paşmakla doğurmayan kadınlara şîfa dağıttığı bildirildiğinden, sözkonusu iddiaların gizlice araştırılması ve adı geçenden ve akrabalarından şikâyetçi olanların davaları görülerek üzerlerine sâbit olan hakların alınıp sahiplerine verilmesi; eğer iddialar doğrulanırsa, buna bir delil olmak üzere sözkonusu paşmağın da ele geçirilmesi ve durumun arzedilmesi.

*    204 numaralı hükmün düzeltilerek yeniden yazılmışıdır, bkz. hüküm 204.




206

Menteşe beyi ile Balat ve Megri kadılarına

Yaptığı kötülüklerden dolayı kendisinden şikâyette bulunulması üzerine


mahkemeye davet edildiği, ancak görevlilere silahla karşı koyarak şer‘-i şerife ve emr-i şerife dil uzatıp çirkin sözler sarf ettiği bildirilen Kutlu köyünden Kara Musa isimli şahsın teftiş olunması; neticede iddialar doğrulanırsa siyâset olunması.


10 Safer 973 (6 Eylül 1565)



207

Avlonya kadısına

İsporo Kilise köyünde ikâmet etmekte olan Burhan oğlu Ahmed adlı sipâhinin

ehl-i fesad olduğu ve halkın genç oğlanlarını zorla kaçırdığı bildirildiğinden, adı geçenin yakalanarak timarının elinden alınıp hapsedilmesi ve teftiş olunması.



208

Alacahisar kadısına

Demirci Mustafa isimli Çingene'nin kalpazan olduğu iddiası üzerine, adı geçen

demircinin eşyaları arandığında bir adet kuruş kalıbı, bir miktar gümüş ile karışık bakır ve bir miktar da kuyumcu toprağı bulunduğu, her ne kadar kendisi bunları bakır yüzük dökmekte kullandığını söylese de yüzük dökmeyi beceremediği gibi bir kuyumcunun da bu malzemelerin kalpazan malzemeleri olduğunu beyan ettiği bildirildiğinden, adı geçenin derhal yakalanarak kalpazanlık âletleriyle birlikte Südde-i saâdet'e gönderilmesi.



209

Sağ ve Sol kolda celep olan yerlerin kadılarına

Celeplerin önceden tesbit edilmiş miktarda koyunu İstanbul'a göndermeleri

işinin kadılar tarafından bizzat yürütülmesi hususunda daha önce birçok emir gönderildiği halde, kadıların sözkonusu emirlerin gereğini yerine getirmekte ihmalkâr davranmalarından dolayı İstanbul'da et sıkıntısı başgösterdiğinden, bundan sonra kadıların bu işle bizzat ilgilenerek, gönderilmesi gereken miktarda koyunu hangi cinsten ne kadar gönderildiğini bir deftere kaydedip mühürleyerek nâibleriyle, vaktinde İstanbul'a gönderip koyun eminine teslim ettirmeleri; nâiblerin de ne kadar koyun teslim ettiklerine dair temessük almaları; belirtilen hususların yerine getirilmesinde herhangi bir eksiklik olursa kendilerinin cezalandırılacakları.


12    Safer 973 (8 Eylül 1565)



210

Bursa beyine

Mihaliç'e bağlı Musa köyünde Bayezid isimli şahsın evini basıp ailesine işkence

ederek parasını ve eşyasını gaspedenlerden Mehmed isimli sipâhi ve bu işe kılavuzluk yapan Ali'nin siyâset olunması.



211

Mekke kadısına

Kabe'de, Mahkeme-i Kübrâ'da görülen davaların sicilleri saklanmakta olduğu

halde Şâfi‘î, Mâlikî ve Hanbelî nâiblerce görülen davalara ait sicillerin çoğunun arandığında bulunamadığı bildirildiğinden, her üç mezhebe mensub nâiblerin, tuttukları sicilleri üç ayda


bir Mahkeme-i Kübrâ'ya teslim etmeleri; ayrıca müşkil ve muazzam davaları da kendisi ile müşâvere ederek halletmeleri.



212

Rumeli ve Anadolu yalılarında olan kadılara ve kale dizdarlarına

Kavala Kaptanı Hüseyin'e talebi halinde kalelerdeki hisar erlerinden yardımcı

kuvvet göndermeleri hususunda kendilerine daha önce emir gönderildiği halde, Bozcaada Kale Kethüdâsı Bekir'in bu emre uymadığı bildirildiğinden, bundan sonra kimsenin bu emre aykırı hareket etmemesi; ancak bu yapılırken kalelerdeki muhâfaza hizmetinin de aksatılmaması.



213

Şehrizol beylerbeyine

Basra'yı işgal eden düşmanın üzerine varılıp mağlup edildiği, Musul Beyi

Sinan'ın Basra muhâfazasında bırakıldığı ve güherçile hususunda, numûne alındıktan sonra bilgi verileceğine dair gönderdiği mektubun alındığı; düşmandan bundan sonra da gaflet üzre olunmaması ve hareketlerinin sürekli takip edilmesi; güherçile hususunun da bir an önce neticelendirilmesi için gerekli gayretin gösterilmesi.



214

Edirne kadısına

Gönderdiği kalpazanların İstanbul'a ulaştığı; daha önce kaybolduğu bildirilen

Kapucu Ali adlı kalpazanın da bulunup gönderilmesi.




215

Cezâyir-i Garb Beylerbeyiliği'ne varıncaya kadar yol üzerinde bulunan beylere ve kadılara

Fransa elçisi arzuhal gönderip, bazı levendlerin Fransa sınırındaki bazı bölgeleri

basarak gemi ve eşya gaspedip adam esir ettiklerini bildirdiğinden, bölgelerinde bu gibi levend takımı tarafından gaspedildiği ve Fransa'ya ait olduğu kesin olarak belirlenen gemi, eşya, adam vs.nin Fransızlara teslim olunması ve kimsenin ahidnâme-i hümâyuna aykırı iş yapmasına müsaade edilmemesi.



216

Teke beyine

Gönderdiği mektupta Teke ve Antalya arasındaki bölgede, deniz kenarlarında

bulunan yerleşim birimlerine kâfir korsan gemilerinden herhangi bir zarar gelmediği, halkın güvenlik içinde bulunduğu bildirilmiş ise de bu duruma aldanmayıp daima uyanık olunması ve halka da bu yönde tenbihte bulunulması.



217

Şam beylerbeyine

Haleb'den bazı tüccarların harp âletlerini kâfir memleketlerine ve İran'a

gönderdiklerinin haber alınması üzerine bunun önüne geçilmesi için Haleb beylerbeyine emir gönderildiği; kendisinin de bu konuda titiz davranarak ülke dışına çıkarılması yasak olan silah vs. maddelerin, kâfir ülkesine veya İran'a götürülmemesi hususunda gerekli tedbirleri alması.




218

Haleb beylerbeyine

Ma‘arra sancağında Kefertab nâhiyesine bağlı Mevrik köyünü basarak köy

halkını silahla yaralayıp evlerini yakan ve mal ve eşyalarını yağmalayan Latmin ( ) köyü halkından suçları sâbit görülen ve Haleb Kalesi'nde hapsedildiği bildirilen on sekiz kişinin siyâset olunması.


13    Safer 973 (9 Eylül 1565)



219

Erdel kralına nâme-i hümâyun*

Bazı önemli hususlar için Eflak üzerinden Tımışvar beylerbeyine gönderilen

Dergâh-ı âlî çavuşlarından Mustafa'nın, Tımışvar'dan geri dönüşünde beraberinde kendisinin bir adamı, Tımışvar beylerbeyinin bir çavuşu ve bazı tutsaklar olduğu halde Erdel içinde Milatoğlu Hisarı'ndan geçerken hisardan çıkan bazı Macarların Çavuş Mustafa'yı ve yanındaki adamları öldürüp tutsakları serbest bıraktıkları bildirildiğinden, bu eylemi yapanların derhal yakalanarak başkalarına ibret olacak şekilde cezalandırılması.

*    Hükmün üzerinde tashih olunup yeniden yazıldığına dair kayıt vardır, bkz. hk. nr. 248.




220

Bosna, Hersek ve Klis kadılarına

Bugüne kadar acemi oğlanı olarak sünnetli olanlar da alındığı halde, acemi

oğlanı toplamak için o bölgede bulunan yayabaşına sünnetli oğlan alma hususunda kendileri tarafından engel çıkarıldığı bildirildiğinden, sünnetli oğlanlar yerli ise veya acemi oğlanı seçilmemek için sonradan sünnet olmuş değillerse bu gibilerin acemi oğlanı olarak seçilmelerine herhangi bir engel çıkarılmaması.



221

Yenişehir kadısına

Şer‘-i şerif ve emr-i şerife aykırı olarak Müslümanlara içki satmakta olduğu

bildirilen Yenişehir'e bağlı Balıklı köyünden Juba isimli zimmînin cezalandırılması ve elinde bulunan içkilerin sirkeye dönüştürülmesi.



222

Budun beylerbeyine

Sâbık Budun Hazine Defterdarı Halil Südde-i saâdet'e gelmek istediğinden adı

geçenin bu görevden ilişiği kesildikten sonra gelmesine izin verilmesi.



16 Safer 973 (12 Eylül 1565)



223

Rum beylerbeyine, Sivas ve Tokat kadılarına

Rum Çavuşları Kethüdâsı Hacı Ali'nin sipâhi tâifesine ve halka zulmettiği,

usulsüz olarak timar, zeamet, kale gediği ve kale dizdarlığı tevcih ettirdiği ve geçmişte iki defa dirliğinin başkasına verilmesi, iki defa da idam edilmesi için emr-i şerif çıktığı


bildirildiğinden, adı geçenin teftiş edilmesi ve usulsüz dirlik tevcihi iddialarının araştırılması.



224

Üsküdar kadısına

Daha önce, Rumeli'den Anadolu'ya kâfir levend geçmemesi ve halktan hiç

kimsenin kâfir levend esirleri hizmetçi olarak istihdam etmemesi hususunda emir çıkarıldığı halde, şimdi bu emre aykırı olarak kâfir levendlerin tekrar Anadolu'ya geçtiğine dair haberler alındığından, bu işle bizzat ilgilenerek bu levendleri tesbit ettirip tekrar Rumeli yakasına sürdürmesi ve levendleri Anadolu'ya geçmemeleri, halkı da kâfir levend istihdam etmemeleri, aksi taktirde cezalandırılacakları hususunda uyarması.



225

Mısır beylerbeyi ve Menzile kadısına

Emin ve âmillerin Menzile'de üretilen pirinci başka yerlere gönderip İstanbul'un

ihtiyacı olan zahîreyi almaya gelen gemilere satmadıkları ve reâyânın satmasına da engel oldukları, madrabazların da kendi istedikleri şekilde olmazsa gemilere pirinç satmadıkları bildirildiğinden, eminlere ve âmillere, ellerindeki pirinci madrabazlara değil İstanbul zahîresi için gelen gemilere satmaları ve reâyânın bu gemilere pirinç satmasını engellememeleri hususunda tenbihte bulunulması.



226

Rudnik kadısına

Rudnik'te Müslümanların evlerine, mahkemeye ve cami-i şerife yakın yerlerde

meyhânelerin bulunduğu, Müslümanların buralara gelenlerin kavgalarından rahatsız oldukları ve zarar gördükleri bildirildiğinden, sözkonusu meyhânelerin kapatılıp içkilerin sirke yapılması ve kimseye şer‘-i şerife aykırı iş yaptırılmaması.



227

Kaptan Piyâle Paşa'ya

Kalafatcılara verilen buçukların, önceden olduğu gibi kethüdâları tarafından

tevcih olunması.




228

İstanköy kadısına

Narice Kalesi hisar erenlerinden Ali, Halil ve Süleyman, kendileri ile Südde-i

saâdet'e gönderilen Yorgi adlı zimmîyi getirip teslim ettiklerinden kimsenin bu hususta kendilerine müdahalede bulunmasına izin verilmemesi.


17 Safer 973 (13 Eylül 1565)



229

Üsküdar kadısına

Daha önce hazırlanması ferman olunan gemi kerestelerinin derhal deniz

kenarına indirilmesi ve taşınması mümkün olanlarının rençber gemileriyle, mümkün olmayanların ise top gemileri ile gönderilmesi.




230

Şam beylerbeyine, Bursa ve Şam kadılarına

Bazı mallara vurulan damgalarda Esmâ-i Hüsnâ'dan isimler bulunması uygun

olmadığından, bunların değiştirilip yerlerine başka birşey yazdırılması.




231

Silistre,    Niğbolu,    Pınarhisar,    Kırkkilise,    Ruskasrı,    Çirmen,    Prevadi, Hezargrad, Tırnovi, Varna, Tekfurgölü, Hırsova, Baba, Çernovi, Zağra-i

Atik, Karinâbâd ve Yanbolu kadılarına

Geçmiş senelerde İstanbul'a gönderilmesi gerekirken gönderilmemiş olan koyunların miktarını gösterir bakâyâ defterlerinin kendilerine gönderildiği; bu defterlere göre hangi kazanın üzerinde ne kadar koyun bâkiyesi var ise acele ihraç edilip gönderilmesi.


18 Safer 973 (14 Eylül 1565)



232

Silistre, İsakcı ve Brayil eminlerine

Tuna nehrinde sandallar ile hırsızlık ve harâmilik eden eşkıyanın yakalanıp

ortadan kaldırılması ile görevlendirilen Haydar Çavuş'a gemi ve kürekçi tedâriki ile eşkıyanın yakalanması vs. hususlarda gerekli yardımın yapılması ve eşkıyayı barındırmamaları hususunda halka tenbihte bulunulması.



233

Hırsova, Brayil ve Silistre dizdarlarına

Tuna nehrinde hırsızlık ve harâmilik etmekte olan eşkıyanın yakalanması ile

görevlendirilen Haydar Çavuş'a bu görevinde yardımcı olmak üzere yeterli miktarda hisar eri verilmesi.



234

Kite kadısına

Bazı yerlerdeki ehl-i fesâdın teftişi ile görevlendirilen Hüdavendigâr Beyi

Abdurrahman Bey'e bazı yerlerdeki ehl-i fesâdın teftişi görevinin verildiği ve o da yanında kadı olarak kendisinin bulunmasını istediğinden, adı geçen ile birlikte emrolunan yerlere giderek teftiş görevini yerine getirmesi.



235

Bursa'dan İnegöl'e, İnegöl'den Bozöyük'e varıncaya kadar mevcut olan kazaların kadılarına

Hüdavendigâr Beyi Abdurrahman Bey bu bölgedeki ehl-i fesâdı teftiş etmekle

görevlendirildiğinden, kendisi yakaladığı kişilerden kimin sicilini görmek ve yoklamak isterse, istediği sicillerin kendisine verilmesi.


19 Safer 973 (15 Eylül 1565)



236

Silistre beyine

Tuna nehrinde insanları öldürüp mallarını yağmalayan birçok hırsız ve harâmi


türediğinin haber alınması üzerine Dergâh-ı âlî Çavuşu Haydar'a bunların yakalanması ve Tuna nehrinin korunması görevinin, Boğdan voyvodasına da Tuna nehrinin Boğdan tarafının korunması görevinin verildiği; kendisinin de Silistre bölgesindeki kıyıları koruyarak halkın eşkıyadan zarar görmemesine ve eşkıyanın yakalanmasına gayret etmesi ve yakalananlardan suçu sâbit olanların haklarından gelerek gerektiğinde Haydar Çavuş'a da yardımcı olması.



237

Boğdan voyvodasına

Tuna'da ortaya çıkan ehl-i fesadın yakalanması için üzerlerine adam

gönderildiğinde kaçtıkları, adamlar geri döndüğünde eşkıyanın da geri dönerek fesad icrasına devam ettikleri beyanıyla Tuna nehrinin Boğdan kıyılarının korunması için kendisine hükm-i şerif verilmesi talebine dair gönderdiği mektubun alınması üzerine, Tuna nehrinde ortaya çıkan eşkıyanın yakalanması ile Dergâh-ı âlî Çavuşu Haydar'ın, Tuna nehrinin Silistre bölgesinin korunması ile de Silistre beyinin görevlendirildiği; kendisinin de Tuna nehrinin Boğdan kısmını koruyarak eşkıyanın halka ve tüccarlara zarar vermesini önlemesi ve eşkıyayı yakalayıp haklarından gelmesi.



238

Kavala kaptanına

Kendisinin İnöz İskelesi'ndeki bir Girit gemisinden çeşitli eşya, para, gemi

pusulası vs. eşyayı alıp gemi tayfalarından bir kişiyi de kadunaya vurarak Sakız tarafına gittiğinin bildirildiği; durum anlatıldığı gibi ise böyle bir davranış ahidnâmeye aykırı olduğundan, gemiden aldığı adam, eşya vs.yi eksiksiz olarak sahiplerine teslim etmesi ve bundan sonra da ahidnâmeye aykırı bir iş yapmaması.



239

Akıncı Beyi Mustafa Bey'e

Turhanlu'ya bağlı akıncı tâifesinin Rumeli beylerbeyinin yanına gitmesi ferman

olunduğu halde Çatalca kazasının Ermiye nahiyesi köylerindeki akıncıların bu emre itaat etmediklerine dair gönderdiği mektubunun alındığı; önceki emirde de açıklandığı üzere sözkonusu akıncıların emrolundukları yere götürülüp hazır olmalarının sağlanması ve emre muhalefet edenlerin şiddetle cezalandırılması.



240

Hüdavendigâr Sancağı Beyi Abdurrahman Bey'e

Bozöyük'e kadar olan bölgedeki ehl-i fesâdın teftiş edilmesi görevinde

kendisine yardımcı olarak sadece Kite kadısının tayin edilmesi yolundaki talebinin uygun görüldüğü ve adı geçen kadıya bu konuda hükm-i şerif gönderildiği.



241

Bursa beyine

Haklarında adam öldürme, yaramazlık yapma gibi bir çok şikâyet bulunduğu

halde kimsenin mahkemede yüzlerine karşı şahitlikte bulunmaya cesaret edemediği bildirilen şahısların, suçlarının bir biçimde sicile geçirilerek, küreğe konulmak üzere Dergâh-ı muallâ'ya gönderilmesi.




242

Haleb beylerbeyine ve kadısına
Haleb'de Bahsitâ ( ) Mahallesi'ndeki mescidlerde, etrafındaki evlerde

Müslümanlar bulunmadığı için beş vakit namazın eda edilememesi ve zamanla bu evlerin Yahudiler tarafından satın alınması sonucu mescidlerin tamamen âtıl hale gelmesi üzerine bu evlerin Müslümanlara satılarak mescidlerde tekrar namaz kılınmaya başlanması hususunda emir çıktığı halde Müslümanların sadece bir mescidin etrafındaki bir iki evi satın aldıkları ve mescidlerin hâlâ âtıl vaziyette olduğu bildirildiğinden, mescid etrafında bulunan Yahudi evlerinin değeri üzerinden Müslümanlara sattırılıp mescidlerin yakınında gayrimüslimlerin oturmasına müsaade edilmemesi; ayrıca ne kadar ev satıldığının ve mescidler etrafında ne kadar Müslüman evi bulunduğunun da bildirilmesi; bu hususta kimsenin kayırılmaması ve münazaalı şekilde ev satın almamaları hususunda Müslümanlara tenbihte bulunulması.



243

Silistre beyine

Ehli fesadın Brayil'de güpegündüz çarşıları bastığı ve kötülük yaptığı haber

alındığından, derhal Brayil'e giderek bu işi yapanları yakalayıp cezalandırması.




244

Kavala kaptanına

Onaltı oturak kalite ile denizde eşkıyalık yaptıkları haber alınan Macar Reis ve

Sakızlı Hasan Reis adlı levend reislerinin yakalanması.




245

Pınarhisar kadısına

Çekmece'deki köprü inşaatı için Sokucak köyünden kireççi temin edilip

gönderilmesi.




246

Nakşa adası beyine

İki bin parça değirmen taşı getirmek üzere bir gemi gönderildiği; belirtilen

miktarda değirmen taşının, satmak isteyenlerden bedeli mukabilinde satın alınıp gelen gemiye yükletilip gönderilmesi.


21 Safer 973 (17 Eylül 1565)



247

Karaman beylerbeyine

Çiğilbeli ve Yaşar derbendi civarında bulunan Tatar köyünün bir kısım eşkıya

tarafından basılarak halkın mal vs. eşyalarının yağmalandığı ve Konya yolu üzerinde bir kaç yerde insan cesetlerine rastlandığı haber alındığından, bu husus ile bizzat ilgilenerek bu gibi işleri yapanları ele geçirip şer‘an suçu sâbit olanların haklarından gelmesi; bundan sonra da


bu gibi kötülüklerin meydana gelmemesi için basiret üzere bulunması, aksi takdirde hiçbir özrün kabul edilmeyeceği.



248

Erdel kralına*

Mühim bir husus için Tımışvar beylerbeyine gönderilip görevini tamamladıktan

sonra geri dönmekte olan Dergâh-ı muallâ çavuşlarından Mustafa Çavuş ve beraberindekilerin Erdel vilâyetine bağlı Rum (   ) Kalesi yakınında bir köyde katledilmiş oldukları; bir gün önce de yine aynı yerde Tımışvar beylerbeyi ile Solnok beyinin adamlarının, beraberlerinde bazı esirler olduğu halde köy halkının saldırısına
uğradıkları, bazılarının öldürüldüğü, esirlerin de serbest bırakıldığı haber alındığından, bu fiili işleyenlerin yakalanıp başkalarına ibret olacak şekilde cezalandırılmaları ve serbest bırakılan esirlerin de bulunması.

*    219 numaralı hükmün tashih olunarak yeniden yazılmış şeklidir, bkz. hüküm 219.




249

Hâslar kadısına

Bağ sahibi Müslümanların, üzümlerini Müslüman rençberlere değil kâfirlere

sattıkları haber alındığından, üzümlerini kâfirlere değil Müslüman rençberlere satmaları hususunda kendilerine tenbihte bulunulması ve üzümlerin şarap yapılmasına müsaade edilmemesi.



250

İstanbul'a koyun getirmeye memur Bâlî Çavuş'a

İstanbul'a koyun getirmek üzere görevlendirilmiş olan Kızılca müsellemlerin,

Rebiülahir ayının sonuna kadar görevlerini yerine getirmeleri ve görevleri sona erdikten sonra kendilerine izin verilmesi.



251

Bursa kadısına

Ticaret için Bursa'ya gelmiş olan bazı Leh tüccarlar, yavacıların kendilerinden

yava haracı talep ederek rahatsız ettiklerine dair şikâyette bulunduklarından, konunun araştırılması ve bu şahıslar gerçekten Leh reâyâsından ise yavacıların bu şahısları rahatsız etmesine ve kimsenin kanuna aykırı iş yapmasına izin verilmemesi.



252

Erdel kralına

Sebeş ve Lugoş hâkimlerinin, kendi bölgelerine yerleşecek reâyâdan üç sene

vergi alınmayacağı haberini yaymaları üzerine Vidin, Fethülislâm ve Tuna etrafındaki gayrimüslim reâyânın Sebeş ve Lugoş tarafına gitmek üzere oldukları duyulduğundan, bu bölgelerde Osmanlı ülkesinden gelmiş reâyâ var ise buldurulup geldikleri yerlere geri gönderilmesi ve bundan sonra da böyle bir harekette bulunulmasına müsaade edilmemesi.




253

Şam beylerbeyine ve Kudüs kadısına

Südde-i saâdet'e sunulan bir arzuhalde Hazret-i Halilürrahman Evkâfı nâzırının

nâibi olan Ali Bölükbaşı isimli şahsın, vakfın anbarından buğday çalıp âsi Araplara sattığı, vakfın imâretinde pişen ekmeğin tartısında hile yaptığı, ayrıca yine onun zamanında vakfın mutfağı ile Yakub ve İshak peygamberlerin türbelerinin soyulduğuna dair iddialar yer aldığından, zanlıların teftiş edilmesi ve suçluların ortaya çıkarılması ve şer‘an hakettikleri cezaya çarptırılmaları.



254

Dukagin beyine

Gönderdiği mektupta, bazı bölgelerde ortaya çıkan âsilerin köy basmak ve yol

kesip tüccarların mallarını gaspetmek gibi eylemler gerçekleştirdikleri, ancak asker mevcudu yeterli olmadığı için bunlarla başa çıkılamadığının bildirilmesi üzerine kendisine iki yüz nefer yeniçeri gönderildiğinden, bundan sonra sözkonusu âsilerin yakalanması için azamî gayretin gösterilmesi ve memleketin korunup halka bir zarar erişmesine meydan verilmemesi .



255

İlbasan Beyi Ahmed Bey'e

Dukagin Beyi Ahmed Bey, yanında bulunan askerlerin, sancağının bazı

bölgelerinde ortaya çıkan âsileri ortadan kaldırmağa kifayet etmediğini bildirdiğinden, kendisine yardımcı kuvvet olmak üzere iki yüz nefer yeniçeri gönderildiği; bu hususta kendisinden de yardım talep ederse sancağı askeriyle derhal yardımına gitmesi.



256

Sinop Kadısı Mevlâna Muhiddin'e

Para karşılığı hapisten adam kaçırılmasına göz yumduğu, bazı kale görevlilerini

dövdüğü, gedik ve dirliklerini ellerinden alıp usulsüz olarak başkalarına verdiği ve şer‘an yasak olan fiilleri işlediği bildirilen Sinop Kalesi dizdarı ile kethüdâsının teftiş edilmesi ve neticenin arzedilmesi; ayrıca kaleden kaçan mahbusların da kendisine buldurulması, bulamaz ise siyâset olunması.



257

Mısır beylerbeyine

Mekke'ye su getirmek için inşâ olunan suyollarında çalıştırılmak üzere bu

görevi ifaya memur İbrahim tarafından istenen löğüncü ve suyolcuların Mısır'a gönderildiği; kendilerinin adı geçenin yanına ulaştırılması.



258

Şam beylerbeyine ve Nablus kadısına

Tanburcu Memi adlı sipâhinin, kendisinden alacağını isteyen Recep isimli bir

şahsa, olmayan şeyler isnad ederek yalancı şahitlikle yüz altınını aldığı, Nablus'da bir caminin minberini yıktığı için şer‘an yeniden yaptırmasına hükmolunduğu halde yaptırmadığı ve daha birçok suçunun bulunduğu bildirildiğinden, adı geçenlerin teftiş


olunmaları ve şer‘an sâbit olan bir hak varsa sahibine verilmesi; ayrıca adı geçen sipâhinin minber yıkmak vb. sicile geçmiş suçları var ise sicil sûretinin gönderilmesi.


27 Safer 973 (23 Eylül 1565)



259

Erdel kralına nâme-i şerif

Nemçe kralı İstanbul'daki elçisine mektup gönderip, daha önce kendisine

gönderilen nâme-i hümâyunda yazılı olan hususları kabul ettiğini ve Erdel'deki askerinin geri çekilmesi için adam gönderdiğini bildirdiğinden, Nemçe askeri geri çekilip herhangi bir saldırıda bulunmazsa, Erdel tarafından da herhangi bir harekete girişilmemesi; bu hususta Tımışvar beylerbeyine de hüküm gönderildiği; aynı hükümde Osmanlı askerleri tarafından esir edilen Erdel reâyâsının serbest bırakılması emrinin de yer aldığı; kendisinin de, Solnok Beyi Hasan Bey'in Südde-i saâdet'e gönderdiği tutsakları getiren sipâhileri Erdel'den geçerken öldüren kişileri bir an önce buldurması; ayrıca, Nemçe kralı Erdel'e saldırırsa yardım için Erdel'e asker gönderilmesi hususunda Tımışvar beylerbeyine hitaben yazılmış bir hükmün de kendisine gönderildiği; gerekli olduğu takdirde bu hükmü Tımışvar beylerbeyine göndererek yardım talep etmesi.



260

Tımışvar beylerbeyine

Nemçe kralı İstanbul'daki elçisine mektup gönderip, daha önce kendisine

gönderilen nâme-i hümâyunda yazılı olan hususları kabul ettiğini ve askerlerinin Erdel'den çekilmesi için Budun'a adam gönderdiğini bildirdiğinden ve bu durum, Budun beylerbeyi tarafından da teyid edildiğinden, Nemçe askeri Erdel'den çekilir ve herhangi bir saldırı ihtimali kalmaz ise kendisinin de daha önceki emre göre hareket edip iç bölgelerden gelmiş olan Osmanlı askerine izin vermesi; ayrıca Erdel, Osmanlı ülkesi hükmünde olduğundan halkının da diğer Osmanlı halkı gibi tecavüzden masûn oldukları hususunda defalarca tenbihte bulunulmuş olmasına rağmen bazı Osmanlı askerlerinin Erdel köylerini basıp halkını esir ettikleri haber alındığından, buna engel olunması ve geçitlere adamlar yerleştirilerek ister bey, ister sipâhi her kimde Erdel'den alınmış esir bulunur ise serbest bıraktırılması.



261

Mekke'de suyolu hizmetinde olan İbrahim Bey'e

Mekke'nin suyollarının yapımı işinde çalıştırılmak üzere kendisi tarafından talep

edilen löğüncü ve suyolcuların Mısır beylerbeyi vasıtasıyla gönderildiği.




262

Bolu sancağı kadılarına

Bolu sancağındaki ehl-i fesad suhte tâifesinin sancağın diğer kazalarına

kaçtıkları, oradaki kadıların da bunlara göz yummaları veya teftiş esnasında Bolu beyi tarafından istendiklerinde, toprak kadılarının vermemesi sebebiyle eşkıya sayısının günden güne arttığı bildirildiğinden, Bolu beyine eşkıyanın yakalanması hususunda gerekli yardımın yapılması.




263

Karamanı teftiş etmekte olan Beyşehir* Beyi Bayezid Bey'e

İçil Alaybeyisi Kemal'in zeametine dahil olan Ortaviran köyü ahalisinden

isimleri yazılı kişilerin eşkıyalık yaptıkları; son olarak yol kesip buğday yüklü dört deve gaspettikten sonra suçlu olduklarının anlaşıldığı, fakat teftiş için alaybeyine götürülmek istendiklerinde kaçıp İstanbul'a geldikleri hususunun İçil ve Mut kadıları tarafından bildirildiği; gerçekten de sözkonusu şahısların İstanbul'a gelerek alaybeyi hakkında şikâyette bulundukları ve kendilerine şikâyetlerine uygun hükm-i şerif verilerek bir çavuş eşliğinde gönderildikleri; çavuş bu şahısları getirdiğinde hem şikâyetlerin, hem de bu şahıslar hakkındaki suçlamaların teftiş edilip sonucun ayrıntılı olarak arzedilmesi.

*    Metinde Yenişehir şeklinde yazılmıştır.



28 Safer 973 (24 Eylül 1565)



264

Ergene ve Hayrabolu kadılarına

Ergene nehri üzerinde yapılan Pavli köprüsünün yanında inşâ olunan

kervansaray etrafında iskânı emrolunan kırk hâneyi getirip yerleştirmeyi deruhte eden Mehmed'e bu hususta kimsenin müdahele etmemesi.



265

Tekeili beyi ve kadılarına

Kendilerinin,    mallarının    gâret    olunması    emrolunan    gurbet    tâifesinden

olmadıkları halde mallarının gâret olunduğunu iddia eden Ali ve Karaca isimli şahıslara, haklarının geri verilmesi hususunda hükm-i şerif verilmiş ise de, bazı kişiler bu şahısların da o tâifeden olduklarını bildirdiklerinden, adı geçenlerin durumlarının araştırılması; eğer sözkonusu tâifeden iseler hapsedilmeleri, değil iseler haklarının verilmesi.



266

Dukagin beyine

Memleket muhâfazası için maiyyetine tayin olunan iki yüz nefer yeniçeriye

zahîre sıkıntısı çektirilmemesi.



29 Safer 973 (25 Eylül 1565)



267

Haleb beylerbeyine ve kadısına

Başdefterdar Murad'ın adamlarını Yağan Köprüsü civarında öldüren şahıslardan

Haco isimli şahsın, Kilis Beyi Canpolad ve kadılar huzurunda verdiği ifadede suçunu kabul edip Hârim kazasının Halka köyünden Fahreddin ve oğlu İbrahim'in de suç ortakları olduğunu söylemesi üzerine adı geçen iki kişinin de yakalandığı ve Müslümanların, bu şahısların iyilikle meşhur olmadıkları hususunda şehadette bulundukları bildirildiğinden, sözkonusu şahısların suçları sâbit olursa, öldürdükleri kişilerden gaspettikleri eşyalar alındıktan sonra şer‘-i şerife uygun olarak haklarından gelinmesi; sâbit olmaz ise küreğe konulmak üzere Südde-i saâdet'e gönderilmeleri.




268

Haleb beylerbeyine ve kadısına

Hızâne-i Âmire Başdefterdarı Murad Bey'in hemşiresinin Haleb'de olan mülk

evi kendisine lâzım olduğundan, hâlen bu evde ikâmet etmekte olan Haleb Defter Kethüdâsı Ahmed'in evden çıkarılması.



269

İznikmid'de gemi ağacı hizmetinde olan Hacı Hasan Çavuş'a

Bütün arabalar sadece gemi ağacı indirip odun indirmediğinden, odun sıkıntısı

başgösterdiği; bu sebeple arabalardan bir kısmının odun indirmeye tahsis edilmesi.




270

Bosna beyine

Beç kralının ahidnâme-i hümâyuna riâyet edeceği ve askerini geri çekmek üzere

olduğu Budun beylerbeyi tarafından bildirildiğinden, Beçliler herhangi bir saldırı ve tecavüzde bulunmadıkça, bu taraftan da herhangi bir harekete kalkışılmaması ve askere de bu şekilde tenbihte bulunulması, ancak herhangi bir tecavüz vuku bulur ise o takdirde de derhal karşılık verilmesi; ayrıca Krupa Kalesi'nin fethinden sonra Zirinskoğlu'nun gönderdiği "O kale bize tâbi değil, ne yaparsanız yapın" şeklindeki mektubunun da cevap yazılmak üzere Südde-i saâdet'e gönderilmesi.



271

Bursa beyine ve kadısına

Bursa'ya gelmekte olan bazı tüccarların, İnegöl kazasına bağlı Aksu

derbendinde gecelerken soyulması olayında suçları sâbit görülerek hapsedildiği bildirilen gurbet tâifesinden isimleri yazılı dokuz kişinin siyâset olunması; ayrıca olay yerinde bu şahıslarla birlikte yakalandığı ve eşyalarının arasında da bu tüccarlara ait bir yay ve bir tirkeş bulunduğu bildirilen Barçınlı kazasından Ali bin İvaz isimli şahsın da, bunları bu şahıslardan satın aldığı yolundaki iddiasını isbat ederse durumunun yeniden arzedilmesi; isbat edemez de onların suç ortağı olduğu ortaya çıkarsa onun da siyâset olunması.



272

Mısır beylerbeyi ve defterdarına

Muha Kaptanı Ferhad'a verilmesi emrolunan iki kadırganın, cenkçisi, kürekçisi,

âlet ve edevatı olmadığı halde verildiği bildirildiğinden, siyâset cezasına mahkûm olmayan ağır suçlulardan kürekçi ile gerekli olan diğer mühimmâtın verilmesi.


Gurre-i Rebiulevvel 973 (26 Eylül 1565)



273

Dulkadir beylerbeyine, Maraş, Elbistan ve Yeniil kadılarına

Hısnımansur Alaybeyi Halil Bey'in zeamete mutasarrıf oğlu Hızır ile sekiz

yoldaşının İstanbul'a giderken Yeniil kazasında sâkin Çelebi oğlu Uğurlu ve Okçuoğulları Çelebi isimli şahıslar ve beraberlerindeki on kişi tarafından öldürüldüğü, ancak kâtiller yakalanıp teftişe götürülürken kâtillerin altmış adamının yolu basıp kâtilleri kurtardığı bildirildiğinden, kâtillerin ve onları kurtaranların buldurulup teftiş edilmesi; şer‘an suçları


sâbit olur ise sipâhi olanların hapsedilip kimler olduklarının arzedilmesi; sipâhi olmayanların ise şer‘-i şerife göre cezalandırılması.



274

Haleb, Diyarbakır ve Rum beylerbeyilerine

Çelebi oğlu Uğurlu ve Okçuoğulları Çelebi isimli şahıslar ile yoldaşlarının teftiş

edilmeleri için hükm-i şerif çıkarıldığından, eğer bu şahıslar teftiş davetine icabet etmeyip Haleb, Diyarbakır ve Rum beylerbeyiliklerinden birinin toprağına kaçarlarsa yakalanıp Dulkadir beylerbeyinin adamlarına teslim edilmeleri.




275

Semendire'den    Hram'a,    Hram'dan    Güğercinlik    ve    Vidin    İskelesi'ne, Belgrad'dan Sürdük İskelesi'ne gelinceye kadar yol üzerinde bulunan

kazaların kadılarına, eminlere ve Semendire Beyi Bayram Bey'e

Erdel'deki Osmanlı askerlerinin Erdel reâyâsından bazı kişileri esir ettikleri duyulduğundan, tüm geçit ve iskelelerin kontrol altına alınarak gelip geçen her kimin yanında esir varsa, bizzat esirlerden sorularak hangi memleketten olduklarının tesbit edilmesi; Erdelli olduğu tesbit edilenlerin alıkonularak hangi şehir ve köyden olduklarının ve kimin elinde bulunduklarının yazılıp arzedilmesi; Semendire beyinin de Erdel kralının göndereceği adamlara Erdelli olduğu tesbit edilen bu esirleri temessük karşılığı teslim etmesi.



276

Bursa beyine

Daha önce İstanbul'a göndermiş olduğu Veli adlı harâmi, Mihaliç Ovası'nın

Karatepe köyünden Mestan'ın, kendisinin suç ortağı olduğunu söylediğinden adı geçenin yakalanarak Südde-i saâdet'e gönderilmesi.



277

Lala'ya

Çaşnigirlerden Said'in Memi adındaki kölesi ile ihtisab hizmetinde olan Pîrî

Çavuş'un Behram adındaki kölesinin kaybolduğu ve Behram'ın Şehzâde Selim'in Kapıcıbaşısı İbrahim Ağa'nın yanında olduğu haber alındığından, adı geçene Memi'nin de buldurulup her ikisini de gönderilen adamlara teslim edilmesi.



278

Budun ve Tımışvar beylerbeyilerine

Daha önce kendilerine gönderilen hükümde de belirtildiği üzere, düşman

askerleri geri çekilirse kendilerinin de geri çekilmeleri; ancak düşman Erdel'e saldırırsa Erdel kralına hemen yardıma gidilmesi; düşman tarafından ahidnameye aykırı bir hareket olmazsa bu taraftan da ahidnameye aykırı herhangi bir hareket meydana gelmesine izin verilmemesi; ancak herhangi bir saldırıya karşı da hazırlıklı bulunulması.



279

Üsküp kadısına

İştib kadısı ve nâibinin, vefat etmiş bazı ehl-i berat kişilerin mirasını İştib


kassâmına taksim ettirmeyip kendileri taksim ederek resm-i kısmeti kendilerinin aldığına dair İştib kassâmı tarafından şikâyette bulunulduğundan, bu gibi kimselerin mirasına kassâm dışındaki kimselerin karışmasına izin verilmemesi ve kassâma ait olduğu halde kadı ve nâib tarafından haksız olarak alınmış resm-i kısmetin de geri alınması.



280

Sokol ve Prebol kadılarına

Sokol ve Prebol kazalarına bağlı olan ve sâbık Ohri Beyi Hüseyin Şah'dan

boşalan iki köy Bosna Beyi Mustafa'ya verildiğinden, her iki köye ait mahsulâtın Mustafa Bey'in oraya gelen adamına zabt u tasarruf ettirilmesi ve başkalarının müdahalesine izin verilmemesi.



281

Galata kadısına

Sultangircamii Mahallesi'nde Arab Fatı, Narin, Giritlü Nefise adlı kadınlar ile

Balatlı Aynî adlı yeniçeri karısının ve Atlu Ases lakaplı Kamer adlı kadının yaramaz oldukları, Balatlı Aynî'nin daha önce kendisini teftişe gelen imam, müezzin ve cemaate sövdüğü ve mahalle halkının bunların evlerinin satılıp mahallelerinden çıkarılmalarını taleb ettikleri bildirildiğinden sözkonusu kadınların evlerinin sattırılıp şehirden sürülmeleri; Yeniçeri karısı olan kadının da tecdîd-i iman ettirildikten sonra kocası seferden gelene kadar zindanda hapsolunması.



282

Gerger kadısına

Mektup göndererek Gerger'de yirmi otuz yıldan beri görevde bulunan bir nâib

ile üç muhzırın, subaşına, nâiblere ve kadı hizmetkârlarına gammazlık yapmak sûretiyle halktan haksız yere mal sızdırdıkları ve ırzlarına tecavüz ettikleri, bu sebeple görevden alınmaları gerektiği hususunda kendisi tarafından arzda bulunulduğu; oysa nâib ve muhzır gibi görevlileri atama ve görevden alma yetkisinin kadılara ait olduğu; bu hususu biliyor ise niçin yetkisini kullanmayıp arzda bulunduğu; bilmiyor ise böylece öğrenmiş olup yetkisini kullanması ve halka zulmeden görevlileri görevden alması.


3 Rebiulevvel 973 (28 Eylül 1565)



283

Budun beylerbeyine ve Yeniçeri ağasına

İsimleri ve bağlı oldukları bölükleri yazılı üç yeniçerinin, bir kâfir beyini

İstanbul'a getirirken Belgrad'da iki yeniçeriyi yaraladıkları bildirildiğinden, sözkonusu yeniçerilerin buldurulup mahkeme edilmek üzere suç mahalline gönderilmeleri.



284

Semendire beyine ve Belgrad kadısına

Budun'dan İstanbul'a gelirken Belgrad'da iki yeniçeri ile kavga edip yaralayan

ve kavgaya engel olmak isteyen bir kişiyi de yaralayıp ölümüne sebep olan isimleri yazılı üç yeniçerinin yakalanıp suç mahalline gönderilmesi için Budun beylerbeyine ve Yeniçeri


ağasına hüküm gönderildiği; adı geçenlerin teftiş edilerek suçları sâbit olursa siyâset olunmaları.



285

Larende kadısına

Bazı kişilerin açıktan açığa içki içip kavga ettikleri haber alındığından, bu gibi

fesatçılara mani olunup içki satılmasına ve fısk u fücur işlenmesine müsaade edilmemesi; emre uymayanların isimlerinin bildirilmesi.



286

Diyarbakır beylerbeyine ve Âmid kadısına

Van'da binden fazla gayrimüslimin toplantı yaptıkları, niçin toplandıkları

sorulduğunda cevap vermedikleri, ayrıca bunların bazı yeni kiliseler inşâ edip bazı eski kiliseleri de tamir bahânesiyle eski konumlarına göre değişikliğe uğrattıkları, eğer haklarından gelinmezse isyan edebilecekleri hususunda Van beylerbeyinin mektup gönderdiği; ancak bunlardan bir kısmının İstanbul'a gelerek kendilerinin beylerbeyi ile hâsıl konusunda anlaşmazlıkları bulunduğunu, bu hususun halli için hükm-i şerif çıkarttıklarını, toplanmalarının nedeninin de bu hükm-i şerif üzerinde müşavere yapmak olduğunu, bunun dışında şer‘-i şerife aykırı bir iş yapmadıklarını, yeni kilise inşâ etmediklerini, sadece bazı eski kiliseleri tamir ettirdiklerini söyledikleri; her iki iddianın da araştırılarak hangisinin doğru olduğunun ortaya çıkarılması ve sonucun arzedilmesi.



287

Sağ Ulûfeciler Ağası Mehmed, Sol Ulûfeciler Ağası Mustafa ve Sağ Garib Yiğitler Ağası Hasan ağalara

Ulûfeci askerlerin yollarda bedava yem ve yiyecek alarak halka zulmettiklerinin

duyulduğu; bu konuda kendilerine daha önce tenbihte bulunulmasına rağmen hâlâ bu gibi durumların ortaya çıkmış olmasının kendilerinin bu husustaki ihmalkârlıklarını gösterdiği; bundan böyle askerlerin zapturapt altına alınarak halka bu şekilde zulmetmelerine müsaade edilmemesi ve aksi halde hiçbir mazeretlerinin kabul edilmeyeceği.



288

Çirmen beyi olan Akıncı Beyi Süleyman'a

Akıncı tâifesinin yollarda bedava yem ve yiyecek alarak halka zulmettiklerinin

duyulduğu; böyle bir durumun ortaya çıkmış olmasının kendi iktidarsızlığını veya ihmalkârlığını gösterdiği; bundan sonra akıncıların zapturapt altına alınarak halka bu şekilde zulmetmelerine müsaade edilmemesi ve görevini yerine getirmeyen toycaların görevlerinden alınması; bu husus, görevlendirilecek bir adam tarafından kontrol edileceğinden, bundan sonra böyle birşey duyulacak olursa hiçbir mazeretin kabul edilmeyeceği; ayrıca, kırk sekiz adet koyunu yağmalanan bir şahsın hakkının da alınıp sahibine verilmesi.


5 Rebiülevvel 973 (30Eylül 1565)



289

Bursa beyine ve Kite kadısına

Yenişehir'de bazı yolcuların bir deve yükü astarlık kumaşlarının çalınması


olayında zanlı durumunda olan ve örf edilmek üzere subaşı hazır olmadığı için kadı tarafından iş erlerine teslim edilen ve daha sonra subaşı gelince subaşına teslim edilen, ancak hapiste iken ölen Canbaz Mustafa'nın vârislerinin, subaşıyı örf esnasında ölüme sebep olmaktan dava ettikleri ve bunun için hükm-i şerif çıkarttıkları bildirildiğinden, olayın teftiş edilmesi ve adı geçenin iş erlerinin örfünden mi yoksa subaşının örfünden mi öldüğünün tesbit edilerek suçluların cezalandırılması ve neticenin arzedilmesi.



290

Bolu Bey'i Mehmed Bey'e

Çağa kadısıyla birlikte Bolu sancağındaki hırsız, harâmi ve ehl-i fesadın teftişi

ile görevlendirildiklerinden, ehl-i fesadı yakalayarak kendilerinden davacı olanlarla davalarını görüp hak sahibi oldukları şer‘an sâbit olanlara haklarının verilmesi; ehl-i fesaddan sipâhi olanların arzedilmesi, sipâhi olmayanların ise küreğe konulmak üzere sicilleri ile birlikte Südde-i saâdet'e gönderilmesi.



291

Teke beyine

Aralarında Meis Kale kethüdâsı ve hizmetkârlarının da bulunduğu Teke

sancağına bağlı Koçaklı köyünden isimleri yazılı şahıslar ile Olsar köyü ahalisinden yirmi iki kişinin eşkıyadan oldukları arzedildiğinden, kale kethüdâsı ve hizmetkârları ile Koçaklı köyünden isimleri yazılı kişilerin yakalanıp hapsedilmesi; diğerlerinin durumlarının da güvenilir kişiler aracılığıyla gizlice araştırılması ve neticenin ayrıntılı olarak arzedilmesi.



292

Leh kralına

Vasko adlı birinin Leh ülkesine bağlı Çerkeskirman, Kanevi ve Mankirman

isimli kalelerden topladığı dört yüz asker ve yirmi iki şayka topu ile gece yarısı Akkirman'daki Cankirman Kalesi'ne saldırarak kale varoşlarındaki halkın bir kısmını esir aldığı, harmanları yaktığı ve sığırları sürdüğü bildirildiğinden, iki devlet arasında uzun süreden beri yürürlükte olan antlaşmanın ve kendisinin Osmanlı Devleti'ne olan dostluk ve sadakatinin bir gereği olarak bu işi yapanları yakalatarak haklarından gelmesi; bundan sonra da sınırdaki askerlerine gerekli tenbihte bulunarak benzer durumların bir daha yaşanmasına meydan vermemesi.



293

Akkirman beyine

Gönderdiği mektupta Vasko adlı birinin Leh ülkesindeki bazı kalelerden

topladığı dört yüz asker ve yirmi iki top ile gece yarısı Cankirman Kalesi'ne saldırıp kale varoşlarını yağmalayarak halkın bir kısmını esir aldıktan sonra geri çekildiği, ancak hâlâ yeniden saldırma ihtimalinin bulunduğunu bildirmesi üzerine bu hususta gerekli tedbirlerin alınması için Leh kralına nâme-i hümâyun gönderildiği, ayrıca Silistre beyine de gerekli olduğu takdirde yardıma gelmesi hususunda hüküm yazıldığı; kendisinin de halka bir zarar erişmemesi için daha dikkatli ve gayretli olması, gerekirse Silistre Beyi'nden yardım talep etmesi.




294

Silistre beyine

Vasko adlı bir birinin Leh ülkesindeki bazı kalelerden topladığı top ve askerlerle

Cankirman Kalesi'ne saldırdığı ve yeniden saldırma ihtimali bulunduğu bildirildiğinden, Akkirman beyi kendisinden yardım talep ederse derhal yardım göndermesi.



295

Biga kadısına

Biga kazasında Divane Mustafa oğlu Ahmed adlı şahsın ev yakıp yağmaladığı

ve haydutluk yaptığına dair şikâyette bulunulduğundan, adı geçenin her nerede ise buldurulup teftiş edilmesi; suçu sâbit olursa hak sahiplerinin hakları alınıp sahiplerine verildikten sonra kendisinin Südde-i saâdet'e gönderilmesi.



296

Pojega beyine ve kadısına

Zaçesne    sancağı    beyi    Ferhad'ın    yolsuzluk    ve    suistimalde    bulunduğu,

adamlarının halka zulmettiği ve kendisi ihtiyar olduğu için iş görmeye iktidarının bulunmadığı bildirildiğinden, adı geçenin ve adamlarının teftiş edilmesi ve neticenin arzedilmesi.



297

Karasu Yenicesi kadısına

Bâb-ı hümâyun Ağası Yakub, Karasu Yenicesi'nde vefat eden akrabası

Cafer'den kendisine intikal eden miras malından bir kısmının Cafer'in eşi ve kölesi tarafından yağmalandığına dair şikâyette bulunduğundan, davanın teftiş edilerek yağmalanan malların buldurulup Yakub'un adamına zaptettirilmesi.



298

İlbasan beyine

Draç'da oturan Arab oğlu Mehmed'in yanında bulunan Mustafa'nın yakalanıp

kardeşi ve akrabalarının ne olduğunun sorulması ve alınan cevabın ve adı geçeninin yaramaz olup olmadığının sicile kaydedilerek adı geçenin sicil sûreti ile birlikte Südde-i saâdet'e gönderilmesi.



299




300

*    Hükmün üzeri çizilip iptal edilmiştir. Aynı hüküm için bkz. hk. nr. 304.



Dergâh-ı muallâ çavuşlarından Seydi Çavuş'a

Aydın ve Saruhan Nâzırı Lütfullah, mâl-ı mirî tahsilinde kendisi ile beraber

çalışmak istediğinden, adı geçenin yanına gidip mâl-ı mirî tahsili hizmetinde bulunması.




301

Vize kadısına

Tersâne-i Âmire'ye ışkıcı lâzım olduğundan, gönderilen defterde isimleri yazılı

ışkıcı ustalarının, âletleriyle birlikte Südde-i saâdet'e gönderilmesi.




302

Lala'ya, Edremid, Midilli ve Molova kadılarına

Şehzâde Selim'in fermanı ile yapılan teftiş neticesinde, yolsuzluk ve suistimalde

bulunduğu, halka zumettiği, fısk u fücur içinde olduğu, hüccet, fetva, hükm-i şerif vs. ye sövdüğü tesbit edilerek adamı Bayram ile birlikte Şehzâde Selim'e gönderildiği bildirilen sâbık Midilli Âmili Basdırmaoğlu Hüseyin'in şer‘an üzerine sâbit olan haklar alınıp sahiplerine verildikten sonra siyâset olunması.



303

Avlonya beyine

Avlonya    sancağı    sipâhilerinin,    bedava    yem ve    yiyecek    alarak    halka

zulmettikleri duyulduğundan, sipâhilerin zapturapt altına alınarak ahaliden parasız bir şey almalarına meydan verilmemesi ve bu hususta kendilerine sıkı tenbihte bulunulması.



304

Bursa kadısına*

Bursa'da bazı kumaşçılar, ibrişim satan kimselerin dirhemi bir akçe olan ibrişim

arasına on dirhemi bir akçe olan ibrişimden katarak kumaşların harap olmasına sebebiyet verdiklerine dair şikâyette bulunduklarından, bu işi yapanların cezalandırılması ve bu şekilde ibrişim satmamaları hususunda uyarılmaları;, aldırmayıp satmaya devam edenler olur ise isimlerinin bildirilmesi.

* İptal edilmiş olan 299 numaralı hükmün yerine yazılmıştır.




305

Semendire beyine

Semendire'den Hram'a kadar olan sahillerde bazı işler için görevlendirilen

Dergâh-ı muallâ çavuşlarından Aydın oğlu Mehmed'e şayka lâzım olursa derhal tedârik edilip gönderilmesi.



306

Hram'dan Güğercinlik'e kadar olan kadı ve dizdarlara

Bazı işler için görevlendirilen çavuş oğluna şayka lâzım olursa tedârik edilip

gönderilmesi.


7 Rebiülevvel 973 (2 Ekim 1565)



307

İlbasan Beyi Hasan'a

Peklin kethüdâsı iken vefat eden Hüsrev'in yerine arzolunan Hüseyin'in evrakını

ele geçirip kendi adına berat ettirdiği bildirilen Hasan isimli şahsın küreğe konulmak üzere Südde-i saâdet'e gönderilmesi.



308

İznikmid, Mudanya, Ereğli, Gemlik ve İstravik kadıları ile Marmara, İmralı, Tavşan ve Kınalı adaları kadılarına

Tersâne-i    Âmire'de    gemi    inşâsında    çalışırken    kaçan,    isimleri    yazılı

marangozların bulunup gönderilmeleri.




309

Çorum beyine ve kadısına

Şarap içip fâhişelerden dost tuttuğu, annesinin de aynı şekilde şarap içip

fâhişelik yaptığını bildiği halde buna engel olmadığı bildirilen Osmancık Boyahânesi'nden Mustafa adlı sipâhinin teftiş edilerek sâbit olan suçlarının arzedilmesi.



310

Hayrabolu ve Malkara kadılarına

İsimleri defter olunup gönderilen ehl-i fesadın yakalanması; zaîm ve

sipâhilerden bunları himaye edenler var ise isimlerinin bildirilmesi.




311

Rumeli kadılarına

Bazı ehl-i fesad Çingenelerin iyi atlara binip köylere inerek hırsızlık, adam

öldürme ve kalpazanlık fiillerini işledikten sonra serbest timar, evkâf ve emlâke sığındıkları, teslim edilmeleri istendiğinde verilmedikleri bildirildiğinden, bu husus için görevlendirilen Silahdar Ali'ye her türlü yardımın yapılarak, bunların fesadının ortadan kaldırılması için gerekli gayretin gösterilmesi.



312

Karahisâr-ı Sâhib ve Uşak kadılarına

Uşak kazasından Hoca Ali oğlu Mehmed isimli şahsın şerir, fesadcı, iftiracı,

hilekâr ve sahtekâr olduğu ve halka zulmettiğine dair şikâyette bulunulduğundan, adı geçenin teftiş edilip hilekâr ve sahtekâr olduğu sâbit olursa hapsedilmesi ve sonucun bildirilmesi.



313

İstanbul kadısına

Balat kapısı dışında inşâ ettikleri kilisenin, emr-i şerif ile kilitlendiği hususunda

Balıkçı keferenin şikâyette bulundukları, ancak bu kilisenin alt katının eskiden ev olduğu ve daha sonra üzerine, etraftaki evlerden daha yüksek bir şekilde kilise inşâ olunduğunun anlaşılması üzerine burasının yıktırılarak etraftaki evlerle aynı seviyeye indirilmesi için emir verildiği; kendisinin de kefere tâifesine bir daha bu evde toplanıp âyin yapmamaları, civarda oturan Müslümanlara da evin üzerine yeniden ilave yapıldığı veya kefere tâifesi burada toplandığı vakit haber vermeleri hususunda sıkı tenbihte bulunması.



314

Edirne kadısı ve bostancıbaşına

Arda ve Meriç nehri kenarındaki bahçe sahiplerinin bahçelerini genişletmek için

nehrin yatağına tecavüz etmeleri neticesinde nehrin yatağını değiştirip yolu bozduğu ve köprü başını harap etmekte olduğu bildirildiğinden, bahçe sahiplerinin bahçelerine kattıkları yerlerin tekrar nehir yatağına katılarak nehrin eski haline getirilmesi ve suyun bozması ihtimali bulunan yerlerin de gerekli tedbirler alınarak bu tehlikeden korunması; ayrıca bahçe sahiplerine de bir daha böyle bir iş yapmamaları hususunda tenbihte bulunulması.




315

Tımışvar beylerbeyine

O bölgedeki askerlerin Erdel halkından bazılarını esir edip bu tarafa

geçirdiklerinin haber alınması üzerine Tuna sahillerindeki beylere, elinde Erdelli esir bulunanlardan bu esirleri alıp Erdel kralının adamlarına temessük karşılığı teslim etmeleri hususunda emirler gönderildiği; kendisinin de bu durumu Erdel kralına haber vererek, sözkonusu Erdelli esirleri aldırmak üzere Tuna sahillerindeki beylerin yanına adamlar göndermesini sağlaması.



316

Bayburd kadısına

Erzurum'un tahriri ile görevli Defter-i Hâkânî Kâtibi Mustafa gönderdiği

mektupta, kendisine kâtip olarak tayin edilen Mehmed'in, İspir sancağının tahriri esnasında bazı olmayacak isteklerde bulunduğunu, Bayburd kazasına gelince de kendisine kafadar bulduğu Alaybeyi Gülâbi ile birlikte geceleri içki içip görevinde ihmalkâr davrandığını, kendisini bu işlerden vazgeçirmeye çalışanları kötü sözler söyleyerek geri çevirdiğini, bu durumun da tahrir hizmetini aksattığını bildirdiğinden, adı geçen Mehmed'in ve alaybeyinin teftiş edilerek, haklarındaki iddialardan sâbit olanların yazılıp arzedilmesi.



317

Meğri kadısına

Gerişburnu köyünden Musa isimli şahsın sürekli kötülük yaptığı, yalancı

şahitlik, hilekârlık, dolandırıcılık, sahtekârlık, iftira ve tehdit yolları ile halkın sahip olduğu emlâk, para vs. eşyalarını ellerinden aldığı, suçları sicile geçse veya aleyhinde herhangi bir hak sâbit olsa da önceki kadıların bu adamı cezalandırmaya veya o hakları almaya muktedir olamadıkları bildirildiğinden, adı geçenin teftiş olunarak üzerine sâbit olan haklar alınıp sahiplerine verildikten sonra, küreğe konulmak üzere sicil sûreti ile birlikte Südde-i saâdet'e gönderilmesi.



318

Hâslar kadısına

Doğancılarla kavga etmesi ve kendi köylüleri tarafından da gemi ile şarap

getirip sattığına ve ehl-i fesad olduğuna dair şikâyette bulunulması üzerine hapsedilen Aynalu köyünden Kethüdâoğlu isimli şahıs, kendisine haksızlık yapıldığına dair arzuhal sunduğundan, adı geçenin hak üzere yeniden teftiş edilip sonucun ayrıntılı olarak arzedilmesi.



319

Ayasofya Evkâfı Mütevellîsi Ahmed'e

Galata'da Câmi‘-i Kebir yanında Ayasofya Vakfı'na ait olan ve harabe oldukları

için kendilerinden istifade etmek imkanı kalmayan evlerin usûlüne uygun bir şekilde satılıp yerlerinin mukâtaaya verilmesi.


10 Rebülevvel 973 (5 Ekim 1565)



320

Vezir Mustafa Paşa'ya

Donanmadan seksen adet gemiyi tam techizatlı olarak donatıp Preveze'de

muhâfazada kalmak üzere Kaptan Piyâle Paşa'nın emrine vermesi; kendisinin ise diğer gemilerle birlikte İstanbul'a dönmesi; Rodos beyini de Rodos gemileri ile Rodos muhâfazasına göndermesi; ayrıca Malta seferi için daha önce gönderilmiş olan zahîreyi de Rodos'ta satılmak üzere Rodos beyine teslim etmesi.



321

Cezâyir Beylerbeyi Piyâle Paşa'ya

Vezir Mustafa Paşa tarafından tam techizatlı olarak donatılıp emrine verilecek

olan gemilerle Preveze açıklarına giderek düşman donanmasından kıyılardaki halka herhangi bir zarar gelmesini engellemesi; zahîre hususunda sahillerde bulunan kadılara emir gönderildiğinden, askerlerin zahîre ihtiyacını buralardan tedârik etmesi; beylerden, züamâ ve erbâb-ı timardan yanında alıkonulanların hiçbirinin ayrılmasına izin vermemesi, ancak düşman donanması dağılıp herhangi bir tehlike ihtimali kalmadığında her birinin yoklamasını yaptıktan sonra gitmelerine izin verip münasip iskelelere bırakması.



322

Rodos beyine

Rodos gemileri ile birlikte Rodos muhâfazasına gidip kâfir gemilerinin Rodos'a

ve denizdeki rençber gemilerine zarar vermesine engel olması; ayrıca hâlen Moton'da olduğu haber alınan bir Dubrovnik gemisi ile daha önce gönderilmiş olan zahîreyi de teslim alarak zahîre sıkıntısı çeken Rodos halkına günlük narh üzerinden satması.



323

Yeniçeri kethudâsına

Kendisine bağlı yeniçeriler ile birlikte Piyâle Paşa'nın emrinde Preveze

muhâfazasına tayin olunduğundan, Piyâle Paşa'nın uygun göreceği şekilde hizmette bulunması.



324

Hâslar kadısına

Gayrimüslimlerin    bağlarında    yetişen    üzümlerin    şıra    yapılmasına    izin

verilmemesi ve önceki emirde de belirtildiği üzere pekmez ve turşu yaptırılması.




325

Erzurum beylerbeyine

Önceki Erzurum Beylerbeyi Sinan Paşa'nın yeni Beylerbeyi Ali Paşa dönemine

ait ispençe gelirinden, Erzurum âmillerindeki alacaklarını karşılık göstererek bir miktar para aldığı, ancak ne âmillerin bu parayı ödemeye yanaştığı ne de yeni beylerbeyinin alacakların karşılık gösterilmesini kabul ettiği; bunun üzerine Oltu ve Ardahan beylerinin önceki beylerbeyi Sinan Paşa'nın Erzurum azeblerinin üç aylık maaşlarına karşılık Erzurum dizdarına emaneten bıraktığı parayı, kendi kefâletleri ile alarak Ali Paşa'ya ödedikleri bildirildiğinden, Oltu ve Ardahan beylerinin, azeb maaşları için alıkonulan bu parayı kendi


kefâletleri ile aldıkları şer‘an sâbit ise, sözkonusu paranın bu beylerden tahsil edilmesi, ödemek istemezler ise durumun yazılıp arzedilmesi.



326

Üsküdar kadısına

Daha önce üzümlerin şıra yapılmayıp turşu ve pekmez yapılması emredilmiş

olduğu halde Maltepe, Kartal ve Darıca köyleri halkının üzümlerini şıra yapıp fıçılara doldurdukları bildirildiğinden, durum arzedildiği gibi ise fıçıların içine tuz konup şıraların sirke yapılması.



327




328

Semendire beyine

Dergâh-ı âlî çavuşlarından Ali'nin sağ sâlim Budun'a ulaştırılması.


Cezâyir Beylerbeyi Kaptan Piyâle Paşa'ya

Düşman donanması dağılıncaya kadar Preveze bölgesini muhâfaza etme

görevini ifa ederken, emrindeki gemilerde ihtiyaç duyulması muhtemel cenkçi, kürekçi vs.nin sipâhi ve hisar erenlerinden tedârik edilip gönderilmesi hususunda Mora, İnebahtı, Karlıili ve Yanya sancakbeyleri ile Delvine alaybeyine hitaben yazılmış hükm-i şeriflerin kendisine gönderildiği; gerekli olduğu takdirde bu hükm-i şerifleri ilgili beylere göndererek ihtiyaç miktarı cenkçi, kürekçi vs.yi, getirtmesi.



329

Mora, İnebahtı, Karlıili, Ağrıboz ve Yanya sancakbeyleri ile Delvine sancağı alaybeyine

Preveze bölgesinin muhâfaza görevi Kaptan Piyâle Paşa'ya verildiğinden, adı

geçen tarafından kendilerinden cenkçi ve kürekçi istendiğinde bunları sancaklarının sipâhi ve hisar erenleri arasından seçip göndermeleri; ayrıca kendi sancaklarının kıyılarını da boş bırakmayıp düşmandan korumaları.



330

Erdel kralına nâme-i şerif

Nemçe komutanının, Erdel'den geri çekilmeye pek niyetli olmadığı ve

kendisinin İstanbul'a gelmek istediğine dair gönderdiği mektubun alındığı; Nemçelilerin bu husustaki olumsuz tutumları Tımışvar beylerbeyi tarafından da bildirildiğinden, Tımışvar beylerbeyine Nemçe askerleri Erdel'den çekilirlerse Erdel ve Osmanlı askerlerinin de çekilmesi, onlar çekilmezse, o takdirde de Osmanlı ve Erdel askerlerinin bir olup Nemçelileri Erdel'den çıkarmaları hususunda emr-i şerif gönderildiği; kendisinin de O'nun uygun göreceği şekilde hareket etmesi; İstanbul'a gelme isteğinin ise, memleketinin içinde bulunduğu bu karışık durum gözönüne alınarak şimdilik münasip görülmediği, bu hususta kendisine daha sonra nasıl bildirilirse öyle hareket etmesi.



331

Tımışvar beylerbeyine

Düşman üzerine hücum edildiği sırada, Nemçe kralının ahidnâme-i hümâyuna

riâyet edeceğine dair Budun beylerbeyinden haber gelmesi üzerine hücumdan vazgeçilip


düşmanın geri çekilmesinin beklendiği ancak Nemçelilerin, geri çekilmeleri gerektiği hususunda birkaç defa uyarılmalarına rağmen, önce Osmanlı askerlerinin çekilmesi gerektiğini öne sürerek yerlerini terketmedikleri, bunun üzerine Osmanlı askeri kaldırılıp o bölgeden bir miktar uzaklaşıldığı halde Nemçelilerin geri çekilmemekte ısrar ettikleri görüldüğünden tekrar uyarıda bulunulduğu, ancak cevap alınamadığı, bu durumda nasıl hareket edilmesi gerektiğine dair gönderdiği mektubunun alındığı; bu durumda eğer Nemçeliler Erdel'den geri çekilirler ve herhangi bir tehlikeli durum kalmaz ise kendisinin de çekilmesi, aksi takdirde yanındaki askerlerle düşmanın üzerine varması; bu şekilde hareket etmesi için Erdel kralına nâme-i hümâyun, bu durumun Nemçelilere bildirilmesi hususunda da Budun beylerbeyine hükm-i şerif gönderildiği.



332

Budun beylerbeyine

Tımışvar beylerbeyi Nemçelilerin Erdel'den çekilmemekte ısrar ettiklerini

bildirdiğinden, çekilmemekte ısrar ederlerse, yanındaki askerler ile Nemçelilerin üzerine hücum etmesi hususunda Tımışvar beylerbeyine emir gönderildiği; kendisinin de Nemçelilere, askerlerini Erdel'den geri çekmezlerse Osmanlı askerlerinin üzerlerine hücum edeceğini bildirmesi ve Erdel kralından veya Tımışvar beylerbeyinden gelebilecek yardım taleplerine karşı hazırlıklı bulunması; ayrıca Nemçe komutanı Lazar'ın barışa aykırı niyetlerini ortaya koyan ve ele geçirilen bir mektubun da kendisine gönderildiği; bu mektubu Nemçe kralına ulaştırıp cevabını istemesi ve alacağı cevabı yazıp arzetmesi.


13    Rebiülevvel 973 (8 Ekim 1565)



333

Sultanönü beyine ve kadılarına

İstanbul'un ihtiyacı için gelen koyunların Sultanönü'nde kestirilmeyip ve

sattırılmayıp eksiksiz olarak İstanbul'a gönderilmesi.




334

Vilâyet tahririne memur Defter-i Hâkânî kâtipleriden Bostan'a

Kendisine kâtip olarak Defter-i Hâkânî kâtiplerinden Hacı Nuh tayin

edildiğinden, bundan sonra bu görevi adı geçenle birlikte yürütmesi.




335

Tekfurdağı kadısına

Hakkında ev soyduğu ve cariye kaçırmaya teşebbüs ettiğine dair şikâyette

bulunulduğu bildirilen Süleyman adlı şahsın Südde-i saâdet'e gönderilmesi.



14    Rebiülevvel 973 (9 Ekim 1565)



336

Kudüs-i Şerif beyine ve kadısına

Şeyh Mehmed Halvetî ve isimleri yazılı şahıslar, kırk yıldan beri mutasarrıf


olduları mülk evlerinin İbrahim bin Gudayya ve oğulları tarafından zaptedilmek istendiğine dair şikâyette bulunduklarından, adı geçen İbrahim ve oğulları bu konuda hükm-i şerif çıkartsalar dahi sözkonusu davanın, zamanı geçtiğinden, artık görülmemesi.



337

Koyun hizmetinde olan Bâlî Çavuş'a

Kırkkilise'den İstanbul'un ihtiyacı için gönderilen kırk bir sürü koyunun

İstanbul'a sadece on bir sürüsünün geldiği, diğerlerinin ise kayıplara karıştığının haber alındığı ve bunun kendi ihmalinden veya yolsuzluğundan kaynaklandığının düşünüldüğü; bu işe gerekli itinayı göstermesi ve sözkonusu koyunların ne olduğunu araştırıp bildirmesi.



338

Karahisâr-ı Şarkî kadısına

Haraç toplamakla görevli Mustafa sipâhi'nin, belirlenenden daha fazla haraç

topladığına dair Karahisarlı gayrimüslimler şikâyette bulunduklarından, bu hususun teftiş edilmesi ve fazla haraç alındığı şer‘an sâbit olursa fazlalığın iade edilmesi.



339

Ermenipazarı kadısına

İstanbul'un ihtiyacı için gelecek koyunların başka yerlere gönderilmeyip

doğruca İstanbul'a gönderilmesi.




340

Rumeli beylerbeyine

Donanma, deniz mevsimi sona erinceye kadar Preveze bölgesinde açık denizde

olacağından Preveze sahillerinin ve orada oturan halkın düşman saldırısından korunması için Yanya sancağı sipâhilerinden timarı dört bin akçe ve daha aşağı miktarda olanların Preveze muhâfazasına gönderilmesi; ayrıca Sofya'daki askerlerin de kış mevsiminden zarar görmemeleri için iklimi daha ılıman bir bölgeye nakledilmesi.



341

Gelibolu, Rodosçuk, Keşan, Malkara, İpsala, Ergene, Hayrabolu ve Çorlu kadılarına

Eflak ve Boğdan'dan gelen haymana koyunların dağıldığı ve satıldığı haber

alındığından, sözkonusu koyunların buldurulup İstanbul'a gönderilmesi.




342

Dergâh-ı muallâ çavuşlarından Rodosçuk'ta sâkin İskender Çavuş'a

Haymana koyundan bin sekiz yüz keçinin kendisi tarafından alındığı

duyulduğundan, bu olayın aslını bildirmesi ve sözkonusu keçileri İstanbul'a göndermesi.




343

Tekfurgölü kadısına

İstanbul zahîresi için gelen koyundan Rodosçuk'a bin beş yüz keçi kaçırıldığı

haber alındığından, sözkonusu keçilerin buldurulup İstanbul'a gönderilmesi.




344

(....) kadısına*

İstanbul zahîresi için gelen koyunun kasaba ve köylerde zayi ve telef olduğu

haber alındığından, sözkonusu koyunların hiçbir tarafa verilmeyip hepsinin İstanbul'a gönderilmesi.

* Hükmün nereye yazıldığı belirtilmemiştir.




345

Bursa beyine ve Kite kadısına

Mihaliç Nâibi Muslihiddin'e sövüp hakaret etmek, içki içip hamam yolundaki

kadınlara uygunsuz söz söylemek, halkı para sızdırmak amacıyla rahatsız etmek ve haksız yere paralarını almakla suçlanan Muhzır Mehmed'in sözkonusu suçları işlediği şer‘an sâbit ise siyâset olunması.



346

Menteşe muhâfazasında bulunan Karahisar beyi Mahmud Bey'e

Karahisar muhâfazasında bir miktar sipâhiye ihtiyaç duyulduğundan, emrindeki

sipâhilerden otuzunu bir çeribaşı ile Karahisar muhâfazasına göndermesi.




347

Gelibolu kadısına
Avraslu ( ) köyüne hariçden gelip yerleşen Kurd adlı şahsın bazan bir iki ay

kaybolup daha sonra bazı eşyalarla köye döndüğü, bu kişinin hırsız ve harâmi olabileceği bildirildiğinden adı geçenin geçimini nereden temin ettiği, getirdiği eşyaların ticarî olup olmadığı ve kendisinden davacı olan bulunup bulunmadığı hususlarının gizlice araştırılması ve elde edilecek bilgilerin arzedilmesi.



348

Anadolu beylerbeyine

Kanuna göre, vefat eden bir sipâhinin timarı, timara hak kazanmış iki çocuğuna

ikişer bin akçe olarak tevcih edilip iki çocuktan biri küçük olursa onun hissesinin timara hak kazanmış başkalarına verilmesi gerekirken, bu durumdaki bazı yaşı küçük sipâhi oğullarının kendi yerlerine başkalarını göndererek berat çıkardıkları bildirildiğinden, sipâhi çocuklarına timar tevcihi yapılırken bu husustaki kanuna göre hareket edilmesi ve kendi yerine başkasını gönderip berat alanların, haklarından gelinmek üzere bildirilmesi.



349

İznik kadısına

İstanbul'da soğan kıtlığı olduğu için soğanın madrabazlara satılmayıp İstanbul'a

gönderilmesi hususunda daha önce emir çıkarıldığı halde, bazı madrabazların mevcut soğanı satın alıp stok yapmaya devam ettikleri bildirildiğinden, stok yapılmış soğanların satılmak üzere gemilere yükletilip sahipleri veya vekilleri ile birlikte İstanbul'a gönderilmesi.



350

Sağ Ulûfeciler Ağası Mehmed Ağa'ya

Sağkol ulûfecilerinden, Aksaraypazarı'nda sâkin Ellialtıncı Bölük'ten Ahmed

oğlu Hüseyin'in İstanbul'a gönderilmesi.




351

Midilli ve Molova kadılarına

Yolsuzluk ve suistimalde bulunduğu, halka zulmettiği, şer‘-i şerife aykırı fiiller

işlediği ve hükm-i şerif, fetva-yı münif vb.ne sövdüğünün tesbit edilmesi üzerine siyâset olunması emrolunan Basdırmaoğlu Hüseyin'in Dergâh-ı muallâ Çavuşlarından Mustafa Çavuş ile kendilerine gönderildiği; adı geçen oraya getirildiğinde, gerekirse sahip olduğu tüm mal ve emlâki hatta hibe veya vakfetmiş olduğu emlâk de satılarak, üzerine şer‘an sâbit olan hakların alınıp sahiplerine verilmesi ve kendisinin kazığa vurularak siyâset olunması.



352

Şam kadısına

Kendisinin İstanbul'da İmâret-i Âmire nâzırı olduğu döneme ait kazâyâ defteri

teslim edilmediği için işlerin aksadığı bildirildiğinden, sözkonusu defterin Südde-i saâdet'e gönderilmesi.



353

Bağdad Beylerbeyi İskender Paşa'ya

Basra bölgesindeki Cezâyir vilâyetinde tam bir hâkimiyet tesisinin, ancak çok

miktarda gemi ve asker gönderilerek bölgenin abluka altına alınması ile mümkün olabileceğine dair Basra beylerbeyi tarafından mektup gönderildiği ve bu amacın gerçekleştirilebilmesi için de Birecik'de gemi yapımına başlandığı; kendisinin de bu bölgede nasıl bir hareket tarzı takip edilmesi gerektiğini iyice araştırıp bu husustaki düşüncelerini aynı şekilde ayrıntılı olarak arzetmesi.



354

Balıkesir Kadılığı'ndan ma‘zul Bostan'a

Karesi sancağındaki ehl-i fesâdın teftişi görevi kendisine ve Mehmed Çavuş'a

verildiğinden derhal Karesi sancağına gidip sâbıkalılardan başlayarak ehl-i fesâdı teftiş etmesi ve kendilerinden davacı olanlarla davalarını görerek, şer‘an hak sahibi olanların haklarını alıp sahiplerine vermesi; neticede şer‘an siyâset olunmayı hakedenleri, sipâhiler dışında, derhal cezalandırıp, sipâhileri ise hapsedip kimler olduklarını arzetmesi; diğer suçluları ise, küreğe konulmak üzere Südde-i saâdet'e göndermesi.



355

Karesi sancağı kadılarına

Ehl-i fesadın teftişi ile görevlendirilen kadı gelinceye kadar kazaları dahilinde

ehl-i fesad olarak tanınan kişileri güvenilir kefillere vererek ortadan kaybolmalarına fırsat vermemeleri; aksi takdirde sorumluluğun kendilerine ait olacağı.



356

Tekeili beyine

Ehl-i fesadın teftişine memur olan müfettişlerin adam hususunda herhangi bir

talepleri olursa kendilerine sipâhilerden yeteri kadar adam verilmesi.




357

Mustafapaşa Köprüsü'nden ötede olan kazaların kadılarına

Tımışvar Beylerbeyi Mustafa Bey'in Kethüdâsı Hızır ve arkadaşlarına ulak


bargiri verilmesi.




358

Sidrekapsi kadısına

Sahte berat ile Sidrekapsi Mehterbaşısı olduğunu iddia eden Mustafa bin

Abdullah ile beratı yazan Kâtip Hüseyin Çelebi ve aracı olan Kasım Papla isimli şahısların yakalanıp Südde-i saâdet'e gönderilmesi.



359

Yenişehir kadısına

Kalpazanların gizlice yoklanıp suç âletleriyle birlikte yakalanmaları husu-

sundaki emr-i şerif bahâne edilerek, pazarlardaki tüccarların rahatsız edildiği ve paralarının toplanıp kendilerinden cerime akçesi alındığı bildirildiğinden, bundan sonra emrin amacına uygun hareket edilerek suçsuz insanlar rahatsız edilmeden kalpazanların suç âletleriyle birlikte yakalanması ve Dergâh-ı muallâ'ya gönderilmesi.



360

Selanik beyine

Kesterye'de gayrimüslim halkın, ehl-i fesad olduğuna dair kendisinden şikâyetçi

olduğu Dimitri Yorgi adlı zimmînin, sâbit olan suçlarının sicil edilip küreğe konulmak üzere Südde-i saâdet'e gönderilmesi.



361

İlbasan ve Avlonya sancakları beylerine ve kadılarına

Coğrafî    konumu    sebebiyle    Nova    Kalesi'nde    zahîre    sıkıntısı    çekildiği

bildirildiğinden, adı geçen kalede nevbetci olan yeniçerilere başbuğlarından mühürlü temessük getirmeleri şartıyla eskiden olduğu gibi Avlonya ve İlbasan iskelelerinden yeterli miktarda zahîre verilmesi.



362

İzmir ve Foça kadılarına

İzmir ve Foça'da yetişen kuru meyve, madrabazlar tarafından satın alınıp

stoklandığı için İstanbul'da kuru meyve sıkıntısı başgösterdiğinden, bu durumun ortadan kaldırılması için madrabazların anbarlarının açtırılıp ne kadar kuru meyve var ise madrabazlara aldıkları fiyattan sattırılıp gemilere yükletilerek İstanbul'a gönderilmesi.


19 Rebiülevvel 973 (14 Ekim 1565)



363

Ruha beyine

Ruha ve köylerinde eşkıya, çapulcu ve kemendciler bulunduğu, güvenilir

Müslümanlar bunlar aleyhinde yaramaz olduklarına dair şehadette bulunsalar dahi delil olmadan sırf söz ile bunların haklarından gelinemediği, bundan dolayı da Ruha'nın eşkıya yatağı haline geldiği bildirildiğinden, bu gibilerin kendilerinden davacı olanlarla biraraya getirilip teftiş olunması ve suçları sâbit olanlar ile güvenilir Müslümanlar tarafından


eşkıyalıkları mahkemede yüzlerine karşı söylenenlerin sicil sûretleri ile birlikte Südde-i saâdet'e gönderilmesi.



364

Vezir Mustafa Paşa'ya

Boğazhisarı, Lapseki, Çardak ve Kemer iskelelerinde Donanma-yı hümâyun

için hazırlanmış gemi kerestelerini kadırgalara ve top gemilerine yükletip beraberinde getirmesi ve Tersâne-i Âmire'ye teslim etmesi.



365

Niğde beyine*

İki yüz hânelik cemaati ile Niğde dahilindeki Üçkuyulu yaylasına yerleşerek

eşkıyalık yaptığı, bildirilen Bulgar oğlu Halil ve yoldaşlarının, gerekli tedbirler alınarak sipâhi ve il erleri ile üzerlerine varılıp yakalanmaları ve şer‘-i şerife göre teftiş edilip cezalandırılmaları.
* Bu hükmün bir sûretinin Adana beyine de gönderildiğine dair hükmün sonunda kayıt vardır, bkz. hk. nr. 463.



366

Rakka Beyi Nimetullah Bey ve Rakka kadısına

Gurgura isimli Arap şeyhinin önceki Şeyh Ahmed'in üzerine saldırıp

hayvanlarını ve eşyasını gaspettiği bildirildiğinden, kendisi Gurgura'nın kefili olduğu için böyle bir olay olup olmadığını araştırması; aslı var ise gaspedilen hayvanlarla malları alıp sahiplerine geri vermesi ve bu işi yapanların isimlerini yazıp arzetmesi.



367

Tırhala beyine ve Yenişehir kadısına

Başka bir vilâyetten gelip köylerde ve pazarlarda şer‘-i şerife aykırı davranışlar

içinde bulunduğu bildirilen keşişin durumunun araştırılıp şer‘an sâbit olan suçlarının sicil edilip arzedilmesi.



368

Karaman beylerbeyine

Belviran kazasında vefat eden Dursun'un muhallefâtı için mahkemeye davet

edilen şahıslardan Üveys'in kaybolması üzerine, buldurulması için kefillerine giden Dursun'un vasîsi Resul ve beylerbeyi adamının erbâb-ı timardan Hüsrev'in kardeşi Ali Paşa ve reâyâdan bazı kişiler tarafından yolları kesilip dövüldüğü bildirildiğinden, bu işi yapanların derhal yakalanarak kendilerinden davacı olanlarla davalarının görülmesi ve üzerlerine şer‘an sâbit olan hakların alınıp sahiplerine verilmesi; bunlardan ehl-i fesad oldukları sâbit olanların, sipâhi iseler hapsedilip timarlarının başkasına verilmesi, sipâhi olmayanların ise gönderilecek emre göre cezalandırılmaları.


22 Rebiülevvel 973 (17 Ekim 1565)



369

Beyşehir beyi olup Karaman'da teftişe memur olan Bayezid Bey'e ve Larende kadısına


Bolvadin, İshaklı, Akşehir, Ilgın ve Turgud kazalarının teftiş olunup cürm-i galîz işlediği sâbit olanların haklarından gelindiği, kürek cezasını hak edenlerin de gönderilmek üzere olduğu, ancak Karaman'ın bir bölümünde veba salgını ortaya çıktığı için teftiş işinin sonraya bırakılmasının uygun olacağına dair Larende kadısı mektup gönderdiğinden, durum arzedildiği gibi ise teftişin ertelenmesi ve Beyşehir Beyi Bayezid'in da sancağına dönmesi.



370

Biga beyine ve kadısına

Balya nahiyesinde Akbaşlar diye tanınan sipâhilerin donanmaya katılmaları

gerekirken yerlerine başkalarını gönderip seferden kaldıkları ve aynı köyde oturan on kişi ile birlikte daima fesad ve kötülük yaptıkları bildirildiğinden, sipâhilerin ve sözkonusu on kişinin yakalanıp toprak kadıları marifeti ile teftiş edilmeleri; suçları sâbit olursa sipâhilerin hapsedilmesi ve kimler olduklarının arzedilmesi; sipâhi olmayanların ise şer‘an gerekli cezaya çarptırılmaları.



371

Aydın Piyâdeleri Beyi Bâlî'ye

Daha önce kendisinin sancağı piyâdeleriyle birlikte Tophâne-i Âmire hizmetine

tayin olunduğu; ancak şimdi Tersâne-i Âmire hizmetine tayin edildiğinden, sancağı piyâdeleriyle birlikte eksiksiz olarak gelip hizmette bulunması.



372

Mısır beylerbeyi ve defterdarına

Mısır mukâtaalarının önceki döneminde elde edilen gelirin ve bâkiyenin miktarı

ile yeni satış neticesinde kimler uhdesine geçtiği ve aynî olarak anbarlara ne kadar ürün girdiği hususlarının ayrıntılı olarak yazılıp Südde-i saâdet'e gönderilmesi.



373

Sirem Beyi Bâlî Bey'e*

Sirem sipâhilerini sefere alaybeyinin götürmesi; kendisinin ise verilen

görevlerin yerine getirilmesinde Semendire beyine yardımcı olması.

* Hükmün üzerinde gönderilmediğine dair kayıt vardır.




374

Şam beylerbeyine

Hama taraflarında Aşarne ve Benî Ziyad kabilelerinin isyan üzere olduğu,

etraftaki hırsız ve harâmilerin de bunların arasına karışarak yolcuları soydukları ve halka zulmettikleri, defalarca uyarılmalarına rağmen aldırmadıkları, kötülük ve isyanlarına son verebilmek için bunlarla vuruşmaktan başka çare kalmadığına dair gönderdiği mektubun alındığı; öncelikle bunların şer‘-i şerife davet edilip zulme uğramış veya soyulmuş kişilerle olan davalarının görülmesi ve suçu sâbit olanların haklarından gelinmesi; itaat etmez de isyanda ısrar ederlerse ne şekilde mümkün olursa olsun haklarından gelinmesi; ancak bu yapılırken, ailelerinin esir edilmemesi ve kendi halinde olanlara zarar verilmemesi.




375

Mısır beylerbeyi ve defterdarına

Barut imalathânelerine ilave işçi alınarak her sene işlenen miktardan bir misli

daha fazla barut üretilmesi.




376

Mohaç Beyi Hamza'ya

Ösek Kalesi'nden Prenovar Barkanı'na, Prenovar'dan Mohaç'a ve Mohaç'dan

Sekçuy'a varan yollardaki ehl-i fesadın yolculara zarar verdiği, daha önce de düşman tarafından bir kaç haydudun Mohaç Barkanı'nın yanındaki Danofça adlı varoşu ateşe verip yaktığı, ancak bu bölgeler kendi sorumluluk alanında olmadığı halde bu hususta gelen emirlerin Mohaç Beyi Hamza hitabıyla geldiği, halbuki bu bölgelerin sorumlusu olan bey sözkonusu olayı haber verse kendisinin de eşkıyanın yolunu keserek yakalanmalarına yardım edecek olduğuna dair gönderdiği mektubun alındığı; ancak öncelikle önemli olan husus eşkıyanın hakkından gelmek olduğundan, bu hususta Sekçuy beyi ile yardımlaşarak eşkıyanın hakkından gelinmesi.



377

Sekçuy Beyi Abdullah Bey'e

Mohaç Beyi Hamza'nın, Sekçuy sancağında zuhur eden bazı eşkıyanın yolculara

zarar verdiği ve düşman tarafından gelen bazı haydutların da Danofça varoşunu yaktıkları, kendisine haber verilmediği için bunların yakalanamadığına dair şikâyette bulunduğu; Sekçuy sancağında bu gibi eşkıyalık faaliyetleri veya düşman saldırısı olup da bundan haberdar olmamasının veya bunları yakalayamamasının, kendi ihmalkârlığını gösterdiği; bundan sonra böyle bir olay meydana geldiğinde, etrafındaki beylerle haberleşerek düşmanın veya eşkıyanın yollarını ve geçitlerini tutturarak haklarından gelinmesi; aksi takdirde hiçbir özrünün kabul edilmeyeceği.



378

Semendire beyine

Budun'daki görevlilerin maaşları için gönderilen hazinenin güvenilir adamlar

nezaretinde sâlimen Varadin'e ulaştırılması.




379

Budun beylerbeyine

Budun'daki görevlilerin maaşları için gönderilen hazinenin sâlimen Varadin'e

ulaştırılması hususunda Semendire beyine emir gönderildiği; kendisinin de sözkonusu hazinenin teslim alınıp sâlimen Budun'a ulaştırılması için Varadin'e güvenilir adamlar göndermesi.



380

İstanbul'dan Belgrad'a varıncaya kadar yol üzerinde bulunan kazaların kadılarına

Budun'daki görevlilerin maaşları için Budun'a gönderilen hazinenin yol

boyunca korunması.




381

Erzurum beylerbeyine

Diyarbakır'da yakalanan Tegeltici Kasım isimli ehl-i fesâdın, kendisinin suç

ortakları olduğunu söylediği Erzincan'da sâkin Kör Murad ve Murad adlı zimmîler ile Hızırşah isimli şahsın yakalanıp Südde-i saâdet'e gönderilmesi.



382

Budun beylerbeyine ve Yeniçeri ağasına

Budun muhâfazasında olan Dergâh-ı âlî yeniçerilerinin, eskiden çayır

zamanında kaleden dışarı çıkmadıkları halde şimdi kalede elli kişi bırakıp üç dört ay boyunca kale dışında çadırlarda durdukları, halbuki bu yeniçerilerin oradaki herhangi bir harekete karşı hazır kuvvet olmak üzere bulundurulduklarına dair önceki beylerbeyi İskender Paşa tarafından mektup gönderildiği; bundan sonra sözkonusu yeniçerilerin ötedenberi uygulama ne şekilde olmuşsa ona uygun hareket etmeleri ve kimsenin bu husustaki emre aykırı hareket etmesine izin verilmemesi.



383

Bolu beyine

Daha önce yakalandığı halde, zulmettiği kişilerin korkup kendisinden davacı

olmamaları yüzünden babasının kefâletiyle serbest bırakılan, ancak kötülük ve zulümlerine tekrar başladığı için halkın şikâyeti üzerine kaçan Bolu kazasından Doğancıoğlu Muharrem'in İstanbul'da yakalandığı ve teftiş olunmak üzere Bolu'ya gönderildiği; adı geçenin teftiş edilip şer‘an üzerine sâbit olan hakların alınıp sahiplerine verilmesi ve sâbit olan suçlarının ayrıntılı olarak yazılıp bildirilmesi.



384

Bolu beyine

Kendisinin, Mudurnu kazasının Bozyaka köyünde İshak adlı kimsenin evinin

basılıp oğlu Sefer'in öldürülmesi olayında diyet ödeyerek serbest bırakılan Akça adlı kişiyi diğer suç ortaklarını tesbit gayesiyle hapsedip götürürken Mudurnu kadısının, üzerine suç sâbit olmayan kefilli birini hapsetmek kanuna aykırıdır diyerek kendisini engellediğine dair gönderdiği mektubun alındığı; eğer sözkonusu şahsın suçu sâbit olup sicile geçmişse suç ortaklarıyla birlikte Südde-i saâdet'e gönderilmesi, ancak bu bahâne ile suçsuzlara zarar verilmemesi.



385

Mısır beylerbeyi ve defterdarına

Tekaüd maaşı alan sâdât, sulehâ vs.den bazı kimseler, ellerinde arzlar ile

Âsitâne-i saâdet'e geldiklerinde, Âsitâne-i saâdet'teki defterlerde onların bu durumlarına işaret eden kayıtlara rastlanmadığından, bu gibi kişilerin Mısır'da bulunan defterlerinin bir sûretinin de Südde-i saâdet'e gönderilmesi.



386

Budun yeniçeri ağasına

Yeniçerilerin ehl-i fesâd ve yaramaz olanları kanunları gereğince nasıl hisara

çıkarılıyorsa, bunların yayabaşıları ve bölükbaşılarından yaramaz ve ehl-i fesad olanların da kanunları gereğince diğerlerinin içinden ihraç edilmeleri.




387

Diyarbakır beylerbeyine

Eşkıya Tegeltici Kasım, bazı kimseleri katlettiği sırada isimleri yazılı iki kişinin

de kendisine suç ortaklığı ettiklerini ve bunları Asesbaşı Bekir'in tanıdığını söylediğinden, bu kişilerin Asesbaşı Bekir'e buldurulup Südde-i saâdet'e gönderilmesi.



388

Bilecik, Yarhisar, Göl, Yenişehir, İnegöl, Pazarcık ve İznik kadılarına

Bilecik Madeni'nde çalışan yaya vs. tâifeler için zahîre tedârik edilerek sahipleri

ile birlikte adı geçen madene gönderilip sattırılması.




389

Bilecik kadısına

Bilecik Madeni'nde daha çok onaltışar, ondörder, on birer, yirmişer ve yirmi

ikişer vukıyyelik top yuvalağı imal edilmesi ve şimdiye kadar imal edilen yuvalak adedinin ve her yuvalağın kaç vukıyye olduğunun bildirilmesi; ayrıca odun çeken hayvanların zahîre vs. ihtiyaçlarının da tedârik edilip kış bahânesiyle işin yavaşlatılmaması.



390

Saray ve İskaradin kadılarına

Klis Sancakbeyi Mehmed'in, halktan bir kısmını hapsedip bir kısmının eşya ve

emlâkini sattırdığı, çeşitli yiyecek maddelerinden salgınlar saldığı, engel olmak isteyenleri voyvodasına öldürttüğü, her evden sekiz akçe alarak deryaya tereke verilmesine izin verdiği ve halka sürekli zulmettiğine dair şikâyette bulunulduğundan, adı geçeninin görevinden azledildiği ve bir Dergâh-ı muallâ çavuşunun bu hususun halli için mübaşir tayin olunduğu; çavuş ile birlikte yukarıda zikredilen hususların teftiş edilmesi ve adı geçen sancakbeyinin üzerine sâbit olan hakların alınıp sahiplerine verilerek üzerine sâbit olan suç ve hakların bildirilmesi; ayrıca adı geçenin Bosna Beyi Mustafa Bey ile olan anlaşmazlığının da şer‘-i şerif ve kanuna uygun olarak görülüp halledilmesi.



391

Mısır beylerbeyine

Mekke'ye su getirilmesi işi önemli olduğundan bu iş için gerekli olan

malzemenin tedârikinde gerekli gayretin gösterilmesi ve suyolu hizmetinde çalışanlardan bazısına daha önce tevcihi emrolunduğu halde hâlâ tevcih edilmemiş olan gedik ve terakkîlerin de tevcih edilmesi.




392




393

*    Hükmün üzerinde mükerrer olduğuna dair kayıt vardır. Aynı konudaki hüküm için bkz. hk. nr. 398


Bağdad beylerbeyine

Güherçile ve barut işlenmesi hususu çok önemli olduğundan, daha fazla

işlenmesi için azamî gayretin gösterilmesi ve bugüne kadar ne kadar güherçile ve barut işlendiğinin ve daha ne kadar işleneceğinin bildirilmesi; ayrıca Basra beylerbeyinin


göndereceği barutun da teslim alınıp Bağdad'da hazırlananlar ile birlikte develere yükletilip Haleb dizdarına gönderilmesi.



394

Bağdad beylerbeyine

Basra'daki adaların zaptı için Birecik'te gemi inşâsı görevi A‘zâz u Kilis ve Benî

Rebîa sancakbeylerine verildiğinden, bu hususta en uygun olan şekil ne ise tesbit edip adı geçen beylere bildirmesi.



395

Basra beylerbeyine

Bol miktarda güherçile işlenmesi için azamî gayret gösterilmesi ve işlenen

güherçilenin Bağdad'a gönderilmesi; ayrıca ne kadar güherçile işlendiğinin de yazılıp arzedilmesi.



396

Klis sancağında olan dizdarlara

Bazı işlerin teftişi ile görevlendirilen Ömer Çavuş'a, talebi halinde yeterli

miktarda hisar eri verilmesi.




397

Sâbık Klis Beyi Hamza Bey'e

Kendisi ve adamları hakkındaki şikâyetler, şer‘-i şerife göre teftiş edilip

neticeleninceye kadar ne kendisinin ne de adamlarının hiç bir yere ayrılmamaları, aksi takdirde şiddetle cezalandırılacakları.



398

Mısır beylerbeyine*

Mısır hazinesi birkaç seneden beri geç geldiğinden, bunun sebebinin ne

olduğunun bildirilmesi ve bundan sonra da hazinenin eskiden olduğu gibi zamanında gönderilmesi.

* 392 numaralı hükmün yerine yazılmıştır.




399

Hâslar, Silivri ve Çorlu kadılarına

Daha önce gayrimüslimlerin, üzümlerini turşu, pekmez ve sirke yapmaları

emrolunduğu halde üzümlerini şarap yapanlar olduğu haber alındığından, bu konu ile bizzat ilgilenilip gayrimüslimlerin elinde bulunan şarapların sirke yapılıp mühürlemesi ve daha sonra tekrar kontrol edilerek, sirkeye dönüşmüş olanların satışına izin verilmesi, sirkeye dönüşmemiş olanların ise dökülmesi.


27 Rebiülevvel 973 (22 Ekim 1565)



400

Çatalca ve Karaferye kadılarına

Üsküdar evkâfı mahsulünden Dubrovnik beylerine verilmesi emredilen bin beş


yüz müd terekenin bin müdünün Golos İskelesi'nden, beş yüz müdünün de Çetroz İskelesi'nden verdirilmesi.



401

Budun beylerbeyine

İspanya tarafından gelen bazı kimselerin Filek sancağındaki Havâss-ı hümâyun

ve sancakbeyi hâslarında kebe saldıklarının haber alındığı; böyle bir olayın varlığından haberdar olmamasının veya haberdar olup da bunu engellememesinin, kendi ihmalkârlığını veya idarî iktidarsızlığını gösterdiği; bu hususun derhal araştırılıp hiçbir yönü gizlenmeden aslının bildirilmesi.



402

Üsküdar Evkâfı Nâzırı Ahmed Çavuş'a

Zimmetinde Üsküdar İmâreti Evkâfı'nın fazla miktarda alacağı bulunduğu ve

ödemesi istendiğinde vermediği bildirilen Mustafa isimli şahsın yakalanıp Âsitane-i saãdet'e gönderilmesi.



403

Sol Ulûfeciler Ağasına

Bölüğü ile Budun'a gidip orada kışlaması ve Budun beylerbeyinin münasip

göreceği şekilde hizmette bulunması.




404

Haleb beylerbeyine ve dizdarına

Haleb Kalesi hisar erenlerinden hazine hizmetine tayin olunanların, hizmete

bizzat gitmeyip yerlerine adam tutup gönderdikleri ve bunların da hizmetlerini yerine getirmeden yollarda kaçtıkları haber alındığından, bundan sonra hazine hizmetine tayin olunan hisar erenlerinin yerlerine adam tutup göndermelerine müsaade edilmeyip bizzat kendilerinin gitmesinin sağlanması.



405




406

Bağdad beylerbeyine

Haleb'e gönderilecek barutun Ebû Riş'den kiralanacak develerle gönderilmesi.


Belgrad, Semendire, Sirem ve Varadin kadılarına

Semendire    Beyi    Bayram    Bey'in    gönderdiği    mektupta    halk    arasında

alış-verişlerde altın, guruş ve penz kullanılıp Osmânî akçenin kullanılmadığı, halktan bunun sebebi sorulduğunda, tedâvüldeki akçelerin çoğunun kalp alçe olduğunu, bir hafta sonra kızıl ve kurşununun ortaya çıktığını, Belgrad'da darphâne kurulduğundan beri kalp akçenin çoğaldığını, ayarı düzgün akçe kalmadığını, ayrıca burada kesilen akçelerin de hariçte geçmediğini söyledikleri, yapılan araştırmalarda da söylenenlerin doğru ve kalpazanlık yapanların çok olduğunun tesbit edildiği bildirildiğinden, kalpazanlık yapanların araştırılması ve ellerinde kalpazanlıkla ilgili âlet ve malzeme bulunanların bu malzemelerle birlikte, kalpazan oldukları şer‘an sâbit olanların ise sicil sûretleriyle birlikte Südde-i saâdet'e gönderilmeleri; ancak bu yapılırken dikkatli olunması ve kalpazanlıkla alakası olmadığı halde sırf elinde sahte para bulunduğu için kimsenin rahatsız edilmemesi.




407

Semendire ve Mohaç beylerine

Budun'a gönderilen hazinenin karadan veya gemi ile, hangisi münasip ise,

yeterli miktarda adam görevlendirilerek sâlimen Budun'a ulaştırılması.




408

Sirem Beyi Bâlî'ye

O taraflardaki beylerin beylerbeyi yanında toplanmaları emrolunduğu halde

kendisinin gitmeyip sancağında kaldığının haber alındığı; kendisinin de diğer beyler gibi derhal beylerbeyi yanına gidip hizmette bulunması.



409

Budun beylerbeyine

Bölüğüyle birlikte Budun'da kışlaması ve münasip görüleceği şekilde hizmete

bulunması hususunda Sol Bölük Ulûfeciler ağasına hüküm gönderildiği; adı geçen bölük Budun'a vardığında erzak ihtiyaçlarının tedâriki ile ilgilenilip kendilerine hiçbir konuda sıkıntı çektirilmemesi.



410

Rumeli beylerbeyine*

Sofya'da toplanmış iken çok miktarda yağmur ve kar yağması üzerine askerler

ile şehrin yakınlarındaki bazı yerlere girildiğine dair gönderdiği mektubun alındığı; düşman tarafından haber gelinceye kadar, kendisine daha önce de emredildiği üzere, askerleri ile birlikte havası mutedil ve zahîresi bol bir yerde beklemesi ve daha sonra gönderilecek emir ne şekilde olursa ona göre hareket etmesi.

* Hükmün yanında hatt-ı-hümâyun sûreti vardır.




411

Sağ Ulûfeciler Ağası Mehmed Ağa'ya

Yağmur ve kar yağması sebebiyle askerleriyle birlikte samanlığa sığındığına ve

Semendire'de zahîre sıkıntısı çekildiğine dair gönderdiği mektubun alındığı; bu durumda bölüğüyle birlikte, hâlen bulunmakta olduğu yere yakın ve zahîresi bol olan Ürgüp veya Niş'den hangisi münasip ise oraya gitmesi ve daha sonra gelecek emir ne şekilde olursa ona göre hareket etmesi.



412

Saray kadısına

Vezir-i azam Rüstem Paşa'ya verilmiş olan harabe tuzla ve çiftliğin, onun

vefatından sonra adamları tarafından tasarruf edilmeye başlandığı, ancak bu dönemden itibaren kefere Frenk tâifesinin ve Klis kalesi ahalisinin kendilerine ait olduğu iddiasıyla tuzla ve çiftlik arazisinin sınırlarına tecavüz edip bazı yerleri kendi tasarruflarına aldıkları, daha önce bu anlaşmazlığın giderilmesi için iki defa sınır tesbiti yapılıp hüccet-i şer‘iyye verildiği ve bu husus için bir çok emr-i şerif geldiği halde bunlara da iltifat etmeyip tecavüzde ısrar ettikleri Klis beyi tarafından bildirildiğinden, Frenk tâifesinin de getirtilerek davanın görülmesi; durum arzedildiği gibi ise ve bu hususta verilmiş olan hüccet de şer‘-i şerife ve kanuna uygun ise hüccetin esas alınıp orada belirlenen sınırlara hiç kimsenin


tecavüz etmesine izin verilmemesi ve bu tâifenin, sınır tecavüzünden dolayı haksız olarak elde ettiği tesbit edilen malın da geri alınması.



413

Vezir Mustafa Paşa'ya

Gönderdiği mektupta, deniz mevsiminin geçtiğini ve gemi ile hareketin

mümkün olmadığını bildirmiş olduğundan, Kaptan Piyâle Paşa ile birlikte Südde-i saâdet'e dönmeleri.



414

Belgrad kadısına

Şirret ü şekavet ile meşhur olduğu, reâyâyı isyan ettirebilecek güce sahip

bulunduğu, kendisi resm ödemediği gibi başkalarının ödemesine de mani olduğu, bir fesad çıkarmak istediğinde etrafına birçok adam toplayabildiği, son olarak da fesad çıkarmak niyetiyle yanına bir kaç knez alarak Dergâh-ı muallâ'ya geldiği, şer‘-i şerife ve kanuna göre teftiş edilse bile üzerine hiç bir şeyin sâbit olması mümkün olmadığından hakkından gelinmesinin gerekli olduğu bildirilen ve Sirem'de zimmîler arasında Çar Pavla veya Pavla Voyvoda olarak tanınan şahsın, Südde-i saâdet'te yakalanıp yerinde teftiş edilmek üzere geri gönderildiği; adı geçenin, oraya getirildiğinde, hakkındaki iddia ve şikâyetlerden dolayı teftiş olunarak üzerine sâbit olan hakların alınıp sahiplerine verilmesi ve kendisi Belgrad Kalesi'ne hapsedilerek suçlarının ayrıntılı olarak defter edilip arzedilmesi; daha sonra gelecek emir ne şekilde olursa ona göre hareket edilmesi.



415

Rum beylerbeyine ve Tokat kadısına

Bazı vakıfların mütevellî ve nâzırlarının vakıf cihetlerine kendi istedikleri

kişileri tayin ettirdikleri, mütevellîsi ve nâzırı olmayan bazı vakıfların cihetlerini de Âsitane-i saâdet'e sahte mühürlü arzlar göndererek yine kendi istedikleri kişiler adına berat ettirdikleri, böylece vakıf cihetlerinin ehil olmayan kişilerin eline geçtiği bildirildiğinden, bu şekilde sahte mühür ile arz sunanların belirlenip üzerlerine sâbit olan suçları ile birlikte arzedilmesi.



416

Boğazhisarı'na varıncaya kadar Rumeli yakasında bulunan kazaların kadılarına

Mısır ve İzmir'den İstanbul'a zahîre getiren gemilerin kıyıya yanaşıp,

getirdikleri zahîreyi sattıkları haber alındığından, bu hususta dikkatli olunup bu gemilerdeki zahîrenin başkalarına satılmasına izin verilmemesi ve bu gemilerin doğruca İstanbul'a gönderilmesi.



417

Rumeli'nin sağ-kolunda bulunan kazaların kadılarına

İstanbul zahîresi için gelen koyunların yolda uğranılan kasaba ve köylerdeki

kasaplar tarafından alındığı duyulduğundan, sözkonusu koyunların bu şekilde kasaplar veya diğer kişiler tarafından alınmasına müsaade edilmemesi ve bu emre aykırı hareket edenlerin bildirilmesi.




418

Dergâh-ı âli çavuşlarından olup Akhisar ve İznik kadılıklarında gemi ağacı hizmetinde olan Hacı Hasan'a; Ada, Akyazı ve Üsküdar kadılıklarında gemi

ağacı hizmetinde olan Mehmed Çavuş'a; Kandıra ve Şile kadılıklarında gemi ağacı hizmetinde olan Ferhad Çavuş'a; Biga ve Lapseki kadılıklarında gemi ağacı hizmetinde olan Sol Gurebâ'dan Mustafa'ya

Yalnızca gemi ağacı indirilip odun indirilmediğinden Matbah-ı Âmire'de odun sıkıntısı çekildiği; bu sebeple bundan sonra ne kadar gemi ağacı indirilirse o kadar da odun indirilmesi.



419

Gelibolu kadısına

Gayrimüslimlerin, içki hususunda gelen emirlerin karışıklığa yolaçtığını

söyleyerek bu hususta açık bir emr-i şerif gönderilmesini talep ettikleri bildirildiğinden, kendilerine bağlarında yetişen üzümü içki yapmayıp sirke, pekmez ve turşu yapmaları hususunda tenbihte bulunulması; bu hususta kendilerine engel çıkardığı bildirilen voyvodaya da müsaade edilmemesi.




420

Mısır beylerbeyine ve defterdarına

Buhayra vilâyeti eski Şeyhi İsa, Buhayra vilâyetinin kırk keseden fazla zamma

tahammülünün olmadığını, Hablas, Süleyman ve Âmir adındaki şahısların kendisine ve oğluna düşman olduklarını, daha önce Buhayra'da kendisi tarafından inşâ edilmiş olan dolap ve köprüleri yıktıklarını, kendisine ve oğluna ait pirinç, mercimek, şeker, tahıl vb. ürünlerini gaspettiklerini bildirdiğinden Buhayra Vilâyeti Şeyhü'l-Arablığı'nın kırk kese ziyade ile ve adı geçenin kefil olması şartıyla oğlu Ömer'e tevcîh edilmesi; gaspedilen ürünlerinin ortaya çıkarılıp kendilerine iâde edilmesi; Süleyman ve Âmir isimli şahısların da yakalanarak, Südde-i saâdet'te hapisde bulunan Hablas ile birlikte Budun'a sürgün edilmek üzere Südde-i saâdet'e gönderilmeleri.



421

Mısır beylerbeyine

Buhayra vilâyetinin önceki Şeyhi Mehmed Hablas'ın mahkemede üzerine hak

sâbit olduğu için hapsedildiği ve nöbetçi kapıcıların yardımı ile hapisten kaçtığı hususu ile Buhayra Vilâyeti Şeyhliği'ne ait hesap durumunun yer aldığı mektubun alındığı; sözkonusu şeyhlik Şeyh İsa oğlu Ömer'e tevcih edilerek bu hususta emir gönderildiğinden, emre göre hareket edilmesi; ayrıca Mehmed Hablas'ın hapisten kaçmasına yardımcı olan nöbetçilerin de yakalanarak durumun açıklığa kavuşturulması ve neticenin arzedilmesi; bunların dışında, Ömeroğlu isimli şahsın hazineye olan borcunun niçin tahsil edilmediğinin ve Bağdadoğlu Vilâyeti Şeyhi Hasan'ın halka zulmettiğine dair gelen haberlerin aslı olup olmadığının da yazılıp bildirilmesi.



422

Mora Beyi Osman Şah'a

Anabolu Azebleri Ağası Cafer'i katlettikleri bildirilmesi üzerine suç mahallinde

siyâset    olunmaları    emredilen    adları    yazılı    şahısların    siyâset    edilmeyip    hapisten salıverildikleri haber alındığından, olayın aslının bildirilmesi ve eğer sözkonusu şahıslar


hâlen hapiste iseler önceki emir gereğince siyâset olunmaları; eğer salıverildikleri doğru ise hangi sebepten ve kimler tarafından serbest bırakıldıklarının bildirilmesi ve kendilerinin yakalanarak önceki emrin gereğinin yerine getirilmesi.



423

Kefe Beyine

Azak Kalesi Azebler Ağası Haydar ile Kale Dizdarı Sefer'in açıktan açığa içki

getirip sattırmak, geceleyin kale kapılarını açtırmak gibi şer‘-i şerife ve akla aykırı bir çok işler yapmalarından dolayı ehl-i fesâdın yüz bulduğu ve kalede disiplinin sağlanmasında zorluk çekildiği bildirildiğinden, bu hususun kimse korunmadan teftiş edilip sonucun arzedilmesi.



424

Çorlu ve Silivri kadılarına

Bazı Yahudilerin ahvalinin görülmesi hususunda daha önce gönderilmiş olan

hükm-i şerifin geri gönderilmesi.




425

Şehzâde lalasına

Rum vilâyetindeki Boylu tâifesi ile âsilerin geride kalan kayıp mal ve

döküntülerine mültezim olan Ferahşad'ın şer‘-i şerife aykırı olarak ahaliden aldığı malların şer‘an sâbit olduktan sonra sahiplerine geri verildiği bildirildiğinden, adı geçenin ve ortağı Behzad'ın siyâset olunması.



426

Tımışvar beylerbeyine

Düşmanın durumu, köprü üzerinde yapılan muharebe, Nemçe askerinin Tisa

suyunu geçtiği, kendisinin ise Kransa suyunu geçip Tımışvar tarafına gittiği, Solnok Beyi Hasan'ın da Budun askeriyle ayrılıp Solnok tarafına gittiği ve Erdohik palangasının ilkbaharda inşâ edileceğine dair gönderdiği mektubun alındığı; bu durumda daha önce kendi emrine verilmiş olan Köstendil, Üsküp, Prizrin, Ohri, İskenderiye ve Hersek sancakları beylerinin ve sipâhilerinin yoklamaları yapılarak sancaklarına dönmelerine izin verilmesi ve yoklama defterlerinin mühürlenip Südde-i saâdet'e gönderilmesi; Tımışvar askerinin ise düşmandan zarar gelme ihtimali ortadan kalkıncaya kadar dağıtılmadan bekletilmesi; ayrıca adı geçen palanganın da hava durumu uygun ise inşâ ettirilmesi.



427

Gelibolu kadısına

İç limanda tersâne olmaya uygun ne kadar yer bulunduğunun tahminen

belirlenip arzedilmesi; ayrıca bazı mirî yerlerin bazı kişiler tarafından tasarruf edildiği duyulduğundan, bu yerlerin de bu kişilerden geri alınması ve ne kadar yerin ne şekilde, kimler tarafından kullanıldığının ve o bölgede tersâne ve kadırga yapımı için ne kadar kereste mevcut olduğunun bildirilmesi.



428

Şam beylerbeyine

Halilürrahman ahalisinin KaysÎ ve Yemenî adında iki kabileden oluştuğu,


aralarında eskiden beri süregelen anlaşmazlık nedeniyle devamlı kavga halinde oldukları ve bu yüzden Müslümanların korkudan cuma namazı dahi kılamadıkları, bu fitnenin kaynağı olan Berekât adlı kişinin hakkından gelinmezse halkın yurtlarını terketme niyetinde oldukları bildirildiğinden, durum arzedildiği gibi ise adı geçen Berekât ile fitne ve fesad çıkarmakta elebaşı oldukları sâbit olan diğer kişilerin yakalanarak haklarından gelinmesi.



429

Eflâk voyvodasına

Tuna nehrinde gemilerle gezip eşkıyalık yaptıkları belirlenen isimleri yazılı

şahısların yakalanarak teftiş edilmesi ve suçları sâbit olduğu takdirde haklarından gelinmesi.




430

Tuna yalısında olan dizdarlara ve iskele eminlerine

O    bölgede    ortaya    çıkmış    olan    hırsız    ve    eşkıyanın    yakalanması    ile

görevlendirilen Dergâh-ı muallâ çavuşlarından Mehmed'e yardımcı olmak üzere yeterli miktarda hisar eri ve şayka kürekçisi verilmesi.



431

Semendire beyine

Belgrad'da sandıklarda bulunan kükürdün derhal Budun'a gönderilmesi ve ne

kadar kükürt gönderilip teslim edildiğine dair temessük aldırılması.




432

Silistre ve Akkirman beylerine

Tuna üzerinde harâmilik yapan ve yakalanarak Südde-i saâdet'e gönderilen

şahsın, sorgusu neticesinde işlediği suçlar ile diğer arkadaşlarının kimlikleri ve yataklık olarak kullandıkları köyler hakkında verdiği bilgilerin defter edilip kendilerine gönderildiği; bu bilgiler ışığında sözkonusu harâmilerin ve diğer ehl-i fesadın yatak ve durakları araştırılarak nereye kaçarlarsa kaçsınlar mutlaka yakalanıp sicil hüccetleriyle birlikte Südde-i saâdet'e gönderilmeleri.



433

Eski Ohri Beyi Malkoç Bey'e

Kendisine Klis Sancakbeyliği'nin verildiği ve bu husustaki hükm-i şerifin

gönderildiği; emir kendisine ulaştığında gecikmeden sancağına gidip görevine başlaması.




434

Bursa kadısına

Ulu Câmi ile ilgili bazı hususlara dair gelen ruk‘anın bir sûretinin kendisine

gönderildiği; ruk‘ada yazılı hususların hak üzere teftiş edilip neticesinin, dışarıda şadırvan yapmaya uygun yer olup olmadığı hususu ile birlikte ayrıntılı olarak arzedilmesi.



435

Edirne kadısına ve Edirne Sultan Bayezid Han Medresesi Müderrisi Mevlâna Abdürrahim'e

Merhum Rüstem Paşa'nın Kapıcılar Kethüdâsı müteveffâ Mahmud'un Edirne'de

bulunan hatunu Fahri'nin, adı geçen Mahmud üzerinde daha önce borç olarak verdiği bin beş


yüz filori alacağı kaldığını söylemesi üzerine Mahmud'un İstanbul'daki vârisi olan oğlu Mehmed'in annesi ve vasiyyesi Aişe'nin bu iddiayı kabul etmediği ve davanın güvenilir şahitlerin şehadeti ile Fahri Hatun lehine sonuçlandığı bildirildiğinden, sözkonusu şahitler ile bunların güvenilirliklerine şahitlik eden şahısların gelip aynı şahitliği Südde-i saâdet'te de yapmaları için nasıl kişiler olduklarının, nerede oturduklarının ve sanatlarının ne olduğunun ayrıntılı olarak yazılıp defterinin Südde-i saâdet'e gönderilmesi.



436

Erdel kralına

Kendisinin Südde-i saâdet'e gelmek istediği, Nemçe kralından gelen cevabın

samimî olmadığı vs. hususları muhtevi mektubunun alındığı; İstanbul'a gelme isteğinin daha önce gönderdiği mektupta da yer aldığı, buna cevaben gönderilen nâme-i hümâyunda da belirtildiği üzere Erdel'deki karışıklık bertaraf oluncaya kadar İstanbul'a gelmesi münasip görülmediğinden, şimdilik Erdel'de kalarak memleketini düşmana karşı muhâfaza etmesi, daha sonra nasıl münasip olduğu bildirilirse ona göre hareket etmesi; ayrıca her sene Erdel'den gönderilmekte olan on bin sikke altın henüz gelmediğinden, bunun da geciktirilmeden gönderilmesi.



437

Haleb beylerbeyine

Hama taraflarındaki Aşarne ve Benî Ziyad kabilelerinin isyan üzere oldukları,

etrafta bulunan hırsız ve harâmilerle birlikte yolcuları soydukları ve halka zulmettikleri, defalarca uyarıldıkları halde söz dinlemedikleri, kötülük ve isyanlarına son verebilmek için vuruşmaktan başka çare kalmadığı Hama beyi tarafından bildirildiğinden, bu hususta kendisiyle haberleşip fitne çıkaran âsileri vurup haklarından gelmeleri; ancak bu yapılırken çoluk çocuklarının esir edilmemesi, mallarının yağmalanmaması ve suçsuz olanlara herhangi bir zarar gelmesinden kaçınılması.



438

Mora Beyi Osman Şah'a

Anabolu Azebleri Ağası Cafer'i katlettikleri şer‘an sâbit olan Peltek Hasan ve

dört arkadaşının suç mahallinde siyâset olunmaları emredildiği halde emrin yerine getirildiğinin henüz bildirilmemiş olması sebebiyle maktûlün kardeşleri tarafından, kâtillerin siyâset olunmadıkları ve belki de serbest bırakıldıklarına dair şikâyette bulunulduğundan, kâtiller siyâset olunmuş ise niçin arzedilmediğinin, siyâset olunmamışsa niçin geciktirildiğinin veya serbest bırakıldıklarının bildirilmesi; eğer salıverilmişler ise mutlaka yakalanarak siyâset olunmaları ve emrin yerine getirildiğinin bildirilmesi.


6 Rebiülahir 973 (31 Ekim 1565)



439

İlbasan beyine

Hakkında kaledeki hisar erenlerinin gediklerini haksız yere ellerinden aldığı,

sahte arzlarla berat çıkardığı ve devamlı sahtekârlık yaptığı yolunda kale dizdarı tarafından şikâyette bulunulması üzerine yapılan araştırmada, gerçekten de ehl-i fesâd olduğunun


anlaşıldığı ve elinde sahte beratlar ve arzlar bulunduğu bildirilen sâbık İlbasan Kalesi Bevvâbı Nasuh'un, elindeki sahte berat ve arzlarla birlikte Dergâh-ı muallâ'ya gönderilmesi.



440

Muğla kadısına

Gökova sahrasındaki nehir üzerinde bulunan ve gelip gidenlerin geçişine imkân

vermeyecek derecede harap olduğu bildirilen köprünün isteyen hayırseverler tarafından yenilenebileceği; kimsenin bunlara engel olmaması.



441

Solnok Beyi Hasan Bey'e

Beç kralı tarafından Göle Kalesi muhâfazasındaki askerlerin maaşlarının

ödenmesi için Zani Mihal adlı komutanla Göle Kalesi'ne gönderilen hazinenin Solnok askerlerinden bazıları tarafından ele geçirildiği, ancak bu askerlerin Hazîne-i Âmire'ye ait olması gereken bu paraları kendileri yağma edip uğradıkları bir köyde içki içerek kavgaya tutuştukları ve köy halkından bir kişiyi öldürüp bir kişiyi de yaraladıkları, bu sebeple bunların haklarından gelinmesi gerektiğine dair gönderdiği mektubun alındığı; bu hususun asker arasında fitne çıkmasına meydan verilmeyecek şekilde gerekli tedbirler alınarak, toprak kadısı marifeti ile teftiş edilip, neticenin ayrıntılı olarak bildirilmesi ve daha sonra gelecek emir ne şekilde olursa ona göre hareket edilmesi.



442

Selânik beyine ve kadısına

Boğdan Voyvodası Aleksandra, kendisinin Selanik'e bağlı bir adada yaptırdığı

manastırın harâmiler tarafından basılıp birkaç keşişinin öldürüldüğünü, keşişlerin de birkaç harâmiyi öldürdüklerini, ancak kendilerinin ise keşişlerden, gemi bastıkları iddiasıyla kırk dokuz bin akçe aldıklarını ve birkaç keşişi de hapsettiklerini bildirdiğinden, böyle bir olay olup olmadığının ve hapsedilmiş keşiş bulunup bulunmadığının, var ise sebebinin ne olduğunun Dergâh-ı muallâ'ya arzedilmesi.



443

Çorlu, Hâslar ve Silivri kadılarına

Gayrimüslimlerin, bağlarında yetişen üzümü içki yapmayıp sirke, pekmez ve

turşu yapmaları hususunda daha önce defalarca hükümler gönderilmesine rağmen hâlâ o hükümlere aykırı olarak bazı gayrimüslimlerin üzümlerini içki yapmaya devam ettikleri haber alındığından, bu hususu teftiş ile görevlendirilen İskender Çavuş ile birlikte kasabaların ve köylerin yoklanıp bulunan içkilerin, içlerine tuz konularak veya başka yollarla sirkeye dönüştürülmesi; bundan sonra da hiç kimsenin içki yapmasına izin verilmemesi ve emre uymayanların isimlerinin bildirilmesi.


7    Rebiülahir 973 (1 Kasım 1565)



444

Kastamonu beyi ve Arac kadısına

Kütahya piyâde ve müsellemlerinin teftişi ile görevli Mustafa'nın, yanındaki yüz

seksen bin akçe ile Uşak tarafında kaybolması olayı ile ilgili olarak, üzerinde adı geçene ait


eşyalar bulunduğu bildirilen şahıslardan soruşturulmak sûretiyle bu eşyaları kimden aldıklarının tesbit edilmesi ve kaçıp kaybolduğu bildirilen şahısların da buldurulup teftiş edilerek olayın açıklığa kavuşturulması ve neticenin arzedilmesi.



445

Lala'ya, Kütahya ve Karahisâr-ı Sâhib kadılarına

Şeyhlü kadısı ile birlikte Kütahya piyâde ve müsellemlerinin teftişinde görevli

olan Mustafa'nın, kadı'nın vefatından sonra beraberindeki yüz seksen bin akçe ile Uşak taraflarında kaybolması olayını teftiş eden Kula ve Kütahya kadılarının teftiş sonucu olarak gönderdikleri mektupta yazılı hususlar akla yatkın bulunmadığından, Kütahya ve Karahisâr-ı Sâhib kadılarının, lalanın kendilerine vereceği güvenilir bir adamla birlikte bizzat olay yerine gidip adı geçen Mustafa'nın, kaldığı evin sahibinden atını nallattığı nalbanta kadar, temas kurmuş olması muhtemel herkesten adı geçen Mustafa'nın akıbetini soruşturmaları ve bu hususta elde ettikleri bilgileri yazıp arzetmeleri; ancak ihmalkârlık veya başka sebeplerle olayın aydınlanmasını engelledikleri duyulursa kesinlikle cezalandırılacakları.



446

Piyâle Paşa'ya

Gelibolu'da yapılacak tersâne için taş kestirmek ve kesilen taşları sahile

indirmek üzere bir kadırga ve yüz elli kâfir görevlendirilmesi; yapılacak tersâne için gerekli malzemenin şimdiden hazırlanması; bazı gemilerin iskele ağzına safralarını boşalttıkları haber alındığından, bunlara müsaade edilmemesi; ayrıca Gelibolu'da, yıkılıp Müslümanlara zarar verme ihtimali olan harap bir saray bulunduğu ve taşının da hayli çok olduğu haber alındığından, bu hususun da araştırılıp ne kadar taşı bulunduğunun ve yıkılmasının uygun olup olmayacağının arzedilmesi.



447

Karahisâr-ı Şarkî beyine ve kadılarına

Daha önce Sultan Bayezid adına vilâyet dahilinden at devşiren ve halka

zulmettiği için üzerine sancak sipâhileri gönderilen, ancak bu esnada kaçıp ortadan kaybolan Behram'ın, her nasılsa Âsitâne-i saâdet'ten bir hükm-i şerif alarak tekrar geri döndüğü ve kendilerine zulmetmeye başladığına dair Karahisâr-ı Şarkî sipâhileri şikâyette bulunduklarından, eğer adı geçenin bu şekilde zulmü var ise buna engel olunması ve yaptığı zulümlerin yazılıp bildirilmesi.



448

Ağrıboz Beyi Mehmed Bey'e

Ağrıboz'daki Hâssa mukâtaalarının önceki dönem mültezimleri üzerindeki

alacaklarından henüz bir akçesinin dahi tahsil edilmemiş olduğu, yeni döneme ait iltizam taksitlerinin ise eksik tahsil edildiği, bunun da Ağrıboz Mukâtaaları müfettişi olan Ağrıboz kadısı ile Mukâtaalar Nâzırı Hızır'ın ihmalinden veya bazı mültezimleri korumasından kaynaklandığı; mal hususunda kendisine itimâd-ı şâhâne bulunduğundan gerek alacakların gerekse iltizam taksitlerinin tahsili ile bizzat ilgilenip müfettişe ve nâzıra yardımcı olması ve bunların eksiksiz tahsil edilip Hazine-i Âmire'ye gönderilmesini sağlaması.




449

Rusçuk'tan İstanbul'a kadar yol üzerinde bulunan kazaların kadılarına

Eflak voyvodası tarafından bazı hususlar için İstanbul'a gönderilen adamların,

yolda gelirken bazı menzillerde konaklattırılmadığı ve istedikleri adamı kılavuz tutmalarına engel olunduğu yolunda şikâyette bulunulduğundan, bundan sonra Eflak voyvodasının Südde-i saâdet'e göndereceği adamların, istedikleri yerde konaklamalarına ve istedikleri kılavuzu tutmalarına hiç kimse tarafından müdahale edilmemesi, müdahalede bulunanların engellenmesi ve gereken kolaylığın gösterilmesi.



450

Ohri kadısına

Acemi oğlanı toplamakla görevli Yayabaşı Muhammed'in bu işi adaletli şekilde

yapmadığı ve Koçi isimli zaîm ile Dimitri isimli zimmînin de yardımıyla halktan hayli mal sızdırdığı duyulduğundan, adı geçenin görevden alındığı ve yerine Yayabaşı Ali'nin tayin edildiği; adı geçenin teftiş edilmesi ve işe yarar acemi oğlanı almayıp halktan mal sızdırdığı sâbit olursa, bunların geri alınıp sahiplerine verilmesi; kendisine yardımcı oldukları sâbit olursa diğer iki kişinin de sicilleriyle birlikte Südde-i saâdet'e gönderilmesi.


8    Rebiülahir 973 (2 Kasım 1565)



451

Vezir Mustafa Paşa'ya

Düşmanın durumu ve kendisinin halen bulunduğu mevki hakkında bilgiye

ihtiyaç duyulduğundan, bu hususlardaki bilgiler ile getirilmesi daha önce emredilmiş olan kerestelerin gemilere yüklenip yüklenmediğinin arzedilmesi.



452

Antalya kadısına ve İskele eminine

Mısır'a gitmek üzere yola çıkan Dergâh-ı muallâ çavuşlarından Ahmed'in

kadırga veya karamürsel gemisiyle Mısır'a gönderilmesi.




453

Tekfurdağı, İnöz, Keşan, İpsala ve Yenice-i Karasu'ya varıncaya kadar yalılarda bulunan kazaların kadılarına

Fermân-ı şerif olmadan deniz yoluyla dışarıya tereke verilmemesi hususunda

defalarca emir gönderilmesine rağmen, kazaları dahilinden gemilerine tereke yükleyen bazı gemicilerin bu terekeleri Aydıncık, Mihaliç, Mudanya ve Anadolu taraflarına götürüp sattıklarının haber alındığı ve tereke götüren gemi reisleri ile terekeyi satanların ve satın alındıkları kazaların isimlerinin ve satılan terekenin miktarının yer aldığı defterin kendisine arzedildiği, ancak sırf kendilerinin gerçeği bildirip bildirmediklerini yoklamak için defterin sûretinin gönderilmeyip kendi bilgilerine başvurulduğu; hüküm kendilerine ulaştığında kazaları dahilindeki iskelelerden kimlere hangi tarihte ne kadar tereke verildi ise isim ve resimleriyle yazıp bildirmeleri; bundan sonra da fermân-ı şerif olmadan hiçbir gemi reisine tereke aldırmamaları; fermanla gelenlerin de ne gün geldiklerini ve ne kadar tereke alıp gittiklerini yazıp arzetmeleri; bundan sonra da emre aykırı olarak tereke verildiği duyulursa hiçbir özürlerinin kabul edilmeyeceği ve azledilip cezalandırılacakları.




454

İnebahtı kadısına

Müteveffâ Turhan Bey'in İlbasan sancağı beyi iken Nahçıvan seferinde devlet

hazinesinden aldığı borcu ödemeden ölmesi üzerine borcunun karşılığı olan para terekesinden alınıp Yenişehir Bezzazistanı'nda emanete konulduğu halde İnebahtı Sancağı Beyi Mustafa'nın bu parayı alıp kendi ihtiyaçlarına harcadığı bildirildiğinden, adı geçen Mustafa'dan bu paranın eksiksiz olarak tahsil edilmesi; ödememekte direnirse hâslarının zaptedilerek bu paranın tahsil edilmesi.



455

Tekfurdağı kadısına

İskelelere buğday ve un yüküyle gelen gemilerin, içlerine güvenilir adamlar

konularak İstanbul'a gönderilmesi.




456

Ahyolu, Varna ve Balçık kadılarına

Bulunan yerden günlük narh üzerinden buğday tedârik edilip gemilere

yükletilerek İstanbul'a gönderilmesi.




457

Akhisar ve İznik kazalarında gemi ağacı hizmetinde bulunan Dergâh-ı muallâ çavuşlarından Hacı Hasan Çavuş'a; Ada, Akyazı ve Üsküdar

kazalarında bulunan Ömer ve Mehmed çavuşlara; Kandıra ve Şile kazalarında bulunan Ferhad Çavuş'a

İskelelere sadece gemi ağacı indirilip odun indirilmemesi sebebiyle Matbah-ı Âmire'de odun sıkıntısı başgösterdiğinden, bundan sonra ne kadar gemi ağacı indirilirse o kadar da odun indirilmesi hususundaki emrin gereğinin bir an önce yerine getirilerek, Matbah-ı Âmire'de odun sıkıntısı çekilmesine meydan verilmemesi.



458




459

Kefe beyine

Çerkes beylerinden Taket Bey'in İstanbul'a gelmesine izin verilmesi.


Kratova ve Samakov kadılarına
Islavişte ( ) ve Kösnice nahiyeleriyle Samakov ovasında ekinlerin

tarlada kaldığı, bir kısmının çürüdüğü ve bir kısmının da çürümeye yüz tuttuğu haber alındığından, bunun sebebinin etraflıca araştırılıp arzedilmesi.



460

Filibe kadısına

Eskiden beri mirî için saraydârlar tarafından korunan Filibe'deki Saray-ı Âmire

etrafındaki çayırlara, yerli halktan bazı kişilerin kendi meraları olduğunu ileri sürerek tecavüzde bulundukları bildirildiğinden, bu hususun hak üzere teftiş edilmesi; durum bildirildiği gibi ise haksız olarak tecavüzde bulunanlara engel olunması ve bu hükmün saraydârların elinde ibka ettirilmesi.




461

Karahisâr-ı Sâhib Beyi Mahmud Bey'e

Daha önce Menteşe sancakbeyi denizde görevlendirildiği için kendisinin geçici

olarak Menteşe sancağı muhâfazasına tayin edilmiş olduğu; ancak Menteşe sancakbeyi sancağına döndüğü için kendisinin de kendi sancağına giderek asıl görevine devam etmesi.



462

Kavala kaptanına

İstanbul zahîresi için kıyılardaki iskelelerden gemilerine tereke yükleyen bazı

gemicilerin, terekeyi başka yerlere götürüp sattıkları haber alındığından, bu durumun önüne geçmek için tereke yüklü gemileri, içlerine güvenilir adamlar koyarak Boğazhisarı'na kadar getirtmesi.



463

Adana beyine*

Niğde    civarında    Üçkuyulu    adlı    yaylaya    çıkan    Bulgar    oğlu    Halil'in

akrabalarından Veli ve Mahmud isimli şahıslarla birleşerek eşkıyalık yaptıkları, iki yüz hânelik cemaatlerinin de kendilerine yardım ettiği haberinin Niğde beyi tarafından arzedilmesi üzerine, sancağı sipâhileri ve il erleri ile üzerlerine varması hususunda adı geçene hüküm gönderildiği; eğer sözkonusu eşkıya, üzerlerine asker vardığında kaçıp Adana topraklarına gelirlerse yakalanmaları hususunda Niğde beyine yardımcı olması.

* 365 numaralı hüküm de aynı konudadır, bkz. hüküm 365.




464

Gümülcine, Siroz, Kavala ve Karasu Yenicesi kadıları ile Kavala Kaptanı Hüseyin'e

Her birinin İstanbul zahîresi için kazaları dahilinden günlük narh üzerinden

yirmi bin müd buğday tedârik edip rençber gemileri ile İstanbul'a göndermeleri; Kavala Kaptanı Hüseyin'in de her gemiye güvenilir bir adamını bindirmesi ve ne kadar buğday gönderildiğini gösteren bir defteri de birlikte göndermesi, bu adamın da ne kadar buğday teslim ettiğine dair temessük alması.


11 Rebiülahir 973 (5 Kasım 1565)



465

Bosna beyine ve Saray kadısına

Pakriç Kalesi'ne saldıran banlarla yapılan muharebede Bosna Alaybeyi

Mehmed'in düşmandan kaçarken Hızır Voyvoda ile karşılaştığı, Hızır Voyvoda'nın kendisine neden kaçtığını sorması üzerine Hızır Voyvoda'ya saldırıp yaraladığı Pojega beyi tarafından bildirildiğinden, bu hususun teftiş edilmesi; suçu sâbit olursa adı geçenin hapsedilip durumun arzedilmesi.



466

Kefe beyine

Yirmi yıldan beri Azak şehrini mekân tutup eşkıyalık yapan Rus keferesinden

Çerkes Mişe'nin bir ara dört bin kadar kâfir ile Azak Kalesi'ni bir kaç gün muhasara ettiği,


ancak asker-i İslâm ile üzerlerine varılıp bir kısmının kılıçtan geçirildiği, kalanının da kaçtığına dair gönderdiği mektubunun alındığı; bundan sonra da memleketin korunması, emniyet ve asayişin sağlanması ve halkın refah ve huzur içinde olması için gerekli gayreti göstermesi.



467

Köstendil sancağı kadılarına

Kazada bulunan haraççı, koyunhakçı, sancakbeyi adamları, zaîm ve sipâhiler ile

diğer görevlilerin halktan defter ve kanuna aykırı olarak fazla vergi aldıkları duyulduğundan, bu husus ile bizzat ilgilenerek defter ve kanuna aykırı iş yapılmasına izin vermemeleri ve yapanların isimlerini bildirmeleri.



468

Mora beyine

Anabolu Azebleri Ağası Cafer'i katlettikleri ve suçlarının şer‘an sâbit olduğu

bildirilen beş şahsın suç mahallinde siyâset edilmeleri ve emrin yerine getirildiğinin bildirilmesi daha önce kendisine emrolunduğu halde henüz böyle bir bilgi gelmediği gibi emrin yerine getirilmediği ve belki de bu şahısların salıverildikleri haber alındığından, bu şahısların her nerede iseler buldurulup siyâset edilmeleri ve emrin yerine getirildiğinin bildirilmesi.



469

Samakov kadısına

Hazırlanması emrolunan üç yüz adet gemi lengerinin fazla kar yağması

sebebiyle hazırlanamadığına dair gönderdiği mektubun alındığı; bu işin üzerinde bizzat durup, mevsim elverdiğinde beklenmeye gerek kalmaması için, lengerlerin şimdiden hazırlanması.



470

Şam beylerbeyine ve Şam kadısına

Yahudilerden Sâmirî denilen topluluk arabî yazı, siyâkat ve defter tutma

işlerinde bilgili olduklarından subaşı ve eminlerin bunları yanlarına kâtip olarak aldıkları, ancak bu topluluk müfsid ve şerir olduğundan, kâtiplerin çeşitli hile ve desiselerle Müslüman halkın mallarını ellerinden aldıkları ve reâyânın korkudan âdeta bunların hizmetkârı durumuna düştüğü bildirildiğinden, bundan sonra hiç bir devlet görevlisinin bunları kâtiplikte veya Müslümanlarla ilgili işlerde istihdam etmemeleri; aksi taktirde sorumluluğun beylerbeyi olarak kendisine ait olacağı.



471

Rumeli kadılarına

Mustafa adlı müezzinin hangi kaza dahilinde bulunursa yakalanıp bu iş için

görevlendirilen Habib'e teslim edilerek İstanbul'a gönderilmesi.




472

Samakov kadısına

Donanma için ve Çekmece'de yaptırılacak köprü için lâzım olan kerestenin

araba ile gönderilmesi mümkün olmadığından Filibe'den deve gönderilmesi talebine dair


gönderdiği mektubunun alındığı ve bu hususta gereken emrin verildiği; kendisinin de ne kadar deve lâzımsa Filibe'deki Deveciler kethüdâsına adam gönderip getirtmesi ve bir an önce keresteleri yükletip ayrı ayrı defterlerini de hazırlayıp göndermesi.



473

Kavala, Drama ve Zihne kadılarına

Kavala kaptanının adamı tarafından sekiz kalpazanın yakalanarak hapsedildiği,

ancak bunlardan birinin Drama âmili tarafından salıverildiği duyulduğundan, bu haberin doğru olup olmadığının, doğru ise sebebinin ne olduğunun bildirilmesi ve hapistekilerin de sicil sûretleriyle birlikte Dergâh-ı muallâ'ya gönderilmesi.



474

Silistre ve Akkirman beylerine

Voyvodaların il üzerine çıkıp gezerek sırf cerîme akçesi almak amacıyla suçsuz

insanları yakalayıp hapsetmek sûretiyle halka zulmettikleri Hırsova kadısı tarafından bildirildiğinden, voyvodalara, bundan böyle il üzerine çıkıp gezmemeleri, halktan parasız yem ve yiyecek almamaları ve suçu sâbit olmadan kimseden cerîme akçesi talep etmemeleri hususunda sıkı tenbihte bulunulması.



475

Kavala kaptanına

Kavala'da sekiz kalapazan yakalandığının bildirilmesi üzerine bunların Südde-i

saâdet'e gönderilmeleri için Kavala, Zihne ve Drama kadılarına hükümler gönderildiği; ancak Kavala'da hâlâ kalpazanlar olduğu haber alındığından, bu gibi şahısların da araştırılıp yakalanması ve toprak kadıları tarafından teftiş edilerek kalpazan olduğu sâbit olanların, suç âletleri ve sicil sûretleriyle birlikte Dergâh-ı muallâ'ya gönderilmesi; ancak bu yapılırken kendi halinde olan kimselerin sırf elinde kalp akçe bulundu diye rahatsız edilmemesi.



476

Budun beylerbeyine

Hâlen düşman elinde esir bulunan bir yeniçeri bölük kethüdâsı ile bir

yeniçerinin, düşman esirlerinden Tomaş Yakoş ile mübadelesinin, kendisinin bu esiri İstanbul'a gönderdiğini söylemesinden dolayı gerçekleştirilemediğine dair Budun Yeniçerileri Ağası İskender Ağa tarafından şikâyette bulunulduğu; daha önce de adı geçen esirin esir olan karısı, düşman elinde esir olan bir yeniçerinin serbest bırakılmasına karşılık serbest bırakılmış olduğundan, o mübadelede düşmanın sözkonusu yeniçeriyi serbest bırakıp bırakmadığının ve mübâdelenin nasıl sonuçlandığının yazılıp bildirilmesi.



477

Karaman beylerbeyine

Karaman çavuşlarının İstanbul'daki defteri çok fazla kayıt düşülmekten dolayı

dolduğundan, Karaman'daki çavuşları bizzat yoklayarak her birinin isim ve timarlarının yazılı olduğu iki yeni defter hazırlatıp birini mühürleyip İstanbul'a göndermesi, diğerini ise arzettiği gedikleri kaydetmek üzere orada alıkoyması.




478

Bursa kadısına

Bursa'nın Hâssaharcıemini Mahallesi'nde öldürülen papuççunun kâtilinin

yakalanarak hapsedilmesi ve davasının sancakbeyi sancağına döndükten sonra sancakbeyi ile birlikte görülmesi.



479

Van beylerbeyine

Berados Beyi Hasan Bey sınırda, hırsızı, yolkeseni, eşkıyası bol, beş yüz, bin

nüfuslu birkaç aşiret bulunduğunu, bunların üzerlerine varıp suçlu olduğu bilinen kimseleri yakalamak istediğini bildirerek Van beylerbeyinin de kendisine yardımcı olması talebinde bulunduğundan, bu hususta adı geçene yardımcı olması; ancak bu yapılırken sınırda kargaşa yaratacak hareketlerde bulunulmasına da izin verilmemesi ve yakalananların şer‘-i şerife göre haklarından gelinmesi.



480

Kefe beyine

Azak'ta inşâ edilecek gemilere ne kadar kürekçi lâzım olduğu ve bunların

nereden tedârik edileceğinin ayrıntılı olarak yazılıp arzedilmesi.




481

Koyun hizmetinde olan Dergâh-ı muallâ çavuşları Bâlî ve İskender'e

İstanbul'a dönmek için kendileri tarafından izin talebinde bulunulduğundan,

Cemâziyelevvel ayının sonuna kadar kendilerine verilmiş olan hizmete devam edip Cemâziyelâhir ayının birinde emirlerindeki müsellemlere izin vermeleri ve kendilerinin de İstanbul'a dönmeleri.



482

Bursa kadısına

Kadınlar zindanını bastıkları ve yakalanarak Bursa yasakçıbaşısına teslim

edildikleri haber alınan acemi oğlanı kıyafetindeki kimselerin sayıları, acemi oğlanı iseler ocak içindeki konumları ve bölükleri ile olayın sonucunun ayrıntılı olarak bildirilmesi.



483

Tekfurdağ kadısına

Madrabazların depoladıkları buğday, pirinç ve kuru meyvenin gemilere

yükletilip İstanbul'a gönderilmesi emrolunduğu halde sözkonusu zahîrenin hâlâ gönderilmediği ve emre aykırı olarak bazı madrabazların pirinç depolamaya devam ettikleri bildirildiğinden, madrabazların mahzenlerinin açılıp depoladıkları buğday, pirinç ve kuru meyvenin kendi aldıkları fiyattan sattırılarak gemilerle İstanbul'a gönderilmesi ve hangi gemiye ne kadar zahîre yüklendiğinin bildirilmesi.


17 Rebiülahir 973 (11 Kasım 1565)



484

Hâslar kadısı ile Çorlu ve Silivri kadılarına

Üzümün sirke, pekmez ve turşu yapılıp içki yapılmaması hususunda defalarca


emir gönderildiği halde bazı kişilerin emre aykırı olarak üzümlerini içki yapmaya devam ettikleri duyulduğundan, kazaları dahilindeki nahiye ve köylerin tek tek yoklanıp her kimde şarap bulunursa dökülmesi ve kimde ne kadar şarap bulunup döküldüğünün defter edilip bildirilmesi.



485

Kocaili beyine ve İznikmid kadısına

İsimleri yazılı üç celep, İstanbul zahîresi için getirdikleri üç yüz baş koyunun,

İznikmid'de Alemşah isimli şahsın oğlu ve adamları tarafından basılıp yağmalandığına dair şikâyette bulunduklarından, Alemşah'ın oğlunun ve adamlarının buldurulup şer‘-i şerife göre teftiş edilmeleri ve suçları sâbit olursa hapsedilip durumlarının arzedilmesi.



486

Mirza Ali Bey'e

Serhaddin durumu hakkındaki bilgileri ihtiva eden mektubunun alındığı; elde

ettiği bilgileri göndermeye bundan sonra da devam etmesi.




487

Tırhala beyine

Alasonya'da Hazret-i İsa olduğunu iddia edip halkı etrafına toplayan bir keşiş

ortaya çıktığı, Kenîselü köyü halkını Alasonya pazarına gitmekten menettiği, şer‘an teftiş edilmek için Müslümanlar tarafından üzerine varıldığında dağa kaçırıldığı bildirildiğinden, sözkonusu keşişin mutlaka yakalanıp sicil sûretiyle birlikte Südde-i saâdet'e gönderilmesi.



488

Kavala Kadısı Mevlâna Abdülbâki'ye

Rodos Kalesi halkı, bulundukları yer taşlık olduğu için tereke yetiştire-

mediklerini, bu sebeple zahîre sıkıntısı çektiklerini söyleyerek kendilerine tereke verilmesi yolunda talepte bulunduklarından, kendilerine eskiden olduğu gibi bedeli mukabilinde Havâss-ı hümâyun terekesinden iki yüz müd zahîre verilmesi ve gönderdikleri gemiye yükletilip gemi içine güvenilir bir adam da konularak Rodos'a gönderilmesi; ancak bu bahâne ile belirtilen miktardan fazla zahîre verilmemesi.



489

Bursa kadısına

Bursa'da Deveciler Mahallesi'nde oturan ve Koca Usta diye bilinen Zerbaftçı

Hacı Mehmed'in, Bursada şarap teftişinde olan Ahmed Çavuş'a teslim edilerek İstanbul'a gönderilmesi.



490

İznikmid kadısına

Kara üzüm yüklü birkaç geminin İznikmid tarafına gittiği haber alındığından,

gerek bu gemilerdeki üzümlerin ve gerekse daha sonra İstanbul zahîresi için gelecek diğer kuru meyvelerin orada sattırılmayıp İstanbul'a gönderilmesi.


19 Rebiülahir 973 (13 Kasım 1565)



491

Tımışvar beylerbeyine

Düşman askerlerinin Erdel'den çekildiği ve kış mevsimi de geldiği için Rumeli

ve Budun askerlerine dönüş için izin verildiği, kendisinin ise düşman tarafına gönderdiği casus gelene kadar beklemede kalacağına dair gönderdiği mektubun alındığı; ancak Erdel kralından gelen mektupta Beç askerlerinin Erdel'den çekilmesinin bir hile olduğu, İslâm askeri Erdel'den çekildikten sonra geri gelip Bana Kalesi'ni kuşattıkları, Beç kralının savaş hazırlığı içinde bulunduğu ve Kara Boğdan'a saldırma niyetinde olduğu bildirildiğinden, ilkbaharda düşman üzerine sefer-i hümâyun düzenlenmesine karar verilerek Rumeli ve Anadolu beylerbeyileri ile diğer beylere tam techizatlı ve eksiksiz olarak sefere hazırlanmaları hususunda emirler gönderildiği; Budun beylerbeyine de savaşa hazır olması ve düşman tarafından ahidnâmeye uyulmadığı takdirde Erdel kralına yardım etmesi ve fırsat elverdiğinde düşman topraklarına akınlar düzenlemesinin emredildiği; kendisinin de bütün askerleri ile savaşa hazır olması ve gerçekten Bana kalesinin kuşatıldığı kesin ise ve Erdel kralı da kendisinden yardım isterse, mevsimin kış olmasına bakmadan derhal yardımına gitmesi ve düşman topraklarına akınlar düzenlemesi; ancak düşman tarafından ahidnâmeye aykırı bir hareket yapılmadığı takdirde bu tarafdan da herhangi bir harekete kalkışılmaması.



492

Erdel kralına nâme-i şerif

Düşman askerinin Erdel'den çekilmesinin hile olduğu, İslâm askeri Erdel'den

çekildikden sonra geri dönüp Bana kalesini kuşattıkları, Beç kralının savaş hazırlığı içinde bulunduğu ve Kara Boğdan'a saldırma niyetinde olduğuna dair gönderdiği mektubun alındığı; bu durumda ilkbaharda düşman üzerine sefer-i hümâyun düzenlenmesine karar verilerek Rumeli ve Anadolu beylerbeyileri ile diğer beylere tam techizatlı ve eksiksiz olarak sefere hazırlanmaları hususunda emirler gönderildiği; ayrıca kendisinin mektubunda bildirdiği gibi, düşman tarafından ahidnâmeye aykırı bir harekette bulunulmuş ise kendisine yardım etmeleri ve düşman topraklarına akınlar düzenlemeleri hususunda Budun ve Tımışvar beylerbeyilerine de hükümler gönderildiği; eğer durum bildirdiği gibi ise kendisinin de askerleri ile düşmanı defetme hususunda gerekli gayreti göstermesi ve Erdel'e düşman tarafından zarar erişmesine meydan vermemesi; ancak düşman tarafından ahidnâmeye aykırı bir hareket yapılmazsa, kendisinin de kimseye ahidnâmeye aykırı iş yaptırmaması.



493

Budun beylerbeyine

Beçlilerin ahidnâmeye uyup Erdel'den çekileceklerine dair kendisi tarafından

haber gelmesi üzerine, Beçliler Erdel'den çekilirse Osmanlı askerlerinin de çekilmesi hususunda Tımışvar beylerbeyine emr-i şerif, Erdel kralına da nâme-i hümâyun gönderildiği ve Tımışvar beylerbeyinin de buna istinaden Budun sipâhileri ile iç bölgelerden gelen sipâhilere dönüş için izin verildiğini bildirdiği; halbuki Erdel kralının gönderdiği mektupta ise, düşmanın Erdel'den çekilmesinin bir hile olduğu, Osmanlı askerleri çekildikten sonra geri dönüp Bana Kalesi'ni kuşattıkları, Beç kralının savaş hazırlığı içinde bulunduğu ve Kara


Boğdan'a saldırma niyetinde olduğunun bildirildiği; bu durumda ilkbaharda düşman üzerine sefer-i hümâyun düzenlenmesine karar verilerek Rumeli ve Anadolu beylerbeyileri ile diğer beylere eksiksiz ve tam techizatlı olarak sefere hazırlanmaları hususunda emirler gönderildiği; kendisinin de bütün askerleri ile birlikte sefere hazır olması ve gerçekten Beçlilerin Bana Kalesi'ni kuşattıkları kesin ise ve Erdel kralı da kendisinden yardım isterse derhal yardımına koşması ve fırsat elverdiğinde düşman topraklarına akınlar düzenlemesi; ancak düşman tarafından ahidnâmeye aykırı bir hareket yapılmaz ise bu taraftan da herhangi bir harekette bulunulmaması; ayrıca bu hususu Beçlilerle haberleşerek araştırması ve kendilerine, eğer barış istiyorlarsa Erdel'den çekilmeleri gerektiğini bildirmesi; neticeyi de ayrıntılı olarak arzetmesi.



494

Rumeli beylerbeyine

Erdel kralının, Erdel'den çekilen Beç askerlerinin Osmanlı askerleri çekildikten

sonra geri dönüp Bana Kalesi'ni kuşattıklarını ve bu Kış Erdel'e saldırma niyetinde olduklarını bildirmesi üzerine ilkbaharda düşman üzerine sefer düzenlenmesine karar verilerek Budun ve Tımışvar beylerbeyilerine sefere hazır olmalarının emredildiği; kendisinin de bütün sancakbeyi, alaybeyi, zaîm ve sipâhileri ile birlikte tam techizatlı ve eksiksiz olarak sefere hazırlanması; ayrıca defterdar değiştiği için işlerin görülemediği haber alındığından, işlerin aksamaması için, yeni defterdar gelinceye kadar işleri defter kethüdâsıyla yürütmesi.



495

Kefe beyine

Gönderdiği mektupta, sancak tasarruf eden Çerkes beylerinin tam bir itaat

içinde olduğu, ancak Çalıkokoğulları( ) denen tâifenin isyan halinde bulunduğu, tüccarlara ve Azak ahalisine zulmettikleri bildirildiğinden, gerekli her türlü tedbir alınarak bunların yakalanıp haklarından gelinmesi; bu hususta kendisine yardımcı olması için Kırım hanına da nâme-i hümâyun gönderildiği; kendisiyle haberleşerek bu hususta ondan da yardım istemesi.



496

Semendire beyine

İlkbaharda düşman üzerine sefer düzenlenmesine karar verildiğinden, daha önce

hazırlanması emrolunan gemi ve zahîrenin yeni bildirilen miktarlara göre hazırlanması.



20 Rebiülahir 973 (14 Kasım 1565)



497

Budun ve Tımışvar beylerbeyilerine

Düşmanın ahidnâmeye uyacağını bildirip Erdel'den çekilmesinin hile olduğu,

İslâm askeri Erdel'den çekildikten sonra geri dönüp Bana Kalesi'ni kuşattıkları ve bu kış Erdel'e saldıracakları hususunda Erdel kralının mektup göndermesi üzerine, durum bildirildiği gibi ise Erdel kralına yardım edilmesi hususunda kendilerine daha önce emirler


gönderilmiş olduğu; Erdel kralı bu hükmü kendilerine gönderip yardım isterse derhal yardımına gitmeleri ve düşman hakkında sürekli bilgi edinerek ona göre hazırlık yapmaları.



498

Samakov kadısına

Daha önce Hâssa-i hümâyun için Samakov'dan gönderilmesi emrolunan

çivilerin bir kısmının geldiği ve bu husus için sekiz bin altın daha gönderildiği; geri kalan çivilerin de en kısa zamanda tedârik edilip gönderilmesi.



499

Rodos ve Menteşe beylerine

Nevruz'da düşman üzerine sefer düzenlenmesine karar verildiğinden, denize de

büyük bir donanma çıkarılacağı; bu sebeple gemi yapabilecek ve güvenilir kefil verebilecek levendlerin on sekiz oturaktan yirmi beş oturağa kadar gemi inşâ etmelerine izin verildiğinin ilan edilmesi ve kaç kişinin gemi yapmaya başladığının isimleri ile yazılıp bildirilmesi.



500

Avlonya beyine

Denizlerde düşman gemileri görüldüğünden derhal sipâhileriyle birlikte dönüp

sancağının kıyılarını ve kıyılardaki yerleşim yerlerini düşmandan muhâfaza etmesi.




501

Rumeli beylerbeyine

Kendisine daha önce Yanya sancağı sipâhilerinden dört bin ve daha az akçelik

timara tasarruf edenleri Preveze muhâfazasına göndermesinin emredilmiş olduğu; şimdiki halde Avlonya sancağı açıklarında da düşman gemileri görüldüğünden sancağı kıyılarını muhâfaza etmek üzere sancağına dönmesi hususunda Avlonya sancakbeyine emir gönderildiği; kendisinin de Avlonya sancakbeyine adam göndererek bu hususu tekid etmesi; ayrıca Yanya sancağı sipâhilerinin Preveze'ye gönderilip gönderilmediğini de bildirmesi.



502

Tımışvar beylerbeyine

Düşman askerinin dağılmasından dolayı Rumeli ve Budun askerlerine izin

verildiği, Göle kalesinin muhasarası, Palanga inşaatının kış sebebiyle ertelendiği ve düşman tarafına gönderilen casusun dönmesine kadar Tımışvar askeri ile beklemede kalınacağına dair gönderdiği mektubun alındığı; palanga inşâsı ve Göle kalesinin muhasarası hususunda gerekli hazırlıkları yapması ve düşman tarafına gönderilen casus olumlu haberlerle gelirse uygun gördüğü şekilde Tımışvar askerine de izin vermesi; ancak bu arada gaflete de düşmeyip düşmana karşı uyanık bulunması ve memlekete herhangi bir zarar erişmesine meydan vermemesi.



503

Çernovi, Tırnovi ve Hezergrad kadılarına

Üsküdar İmâreti Evkâfı'na bağlı köylerin avârız-ı divâniyye ve tekâlîf-i ör-

fiyyeden muaf oldukları hususundaki hükm-i şerifte bu vakfa bağlı bazı köylerin isimlerinin yer almadığının bildirildiği; ancak sözkonusu köyler de diğerleri gibi avârız ve tekâliften muaf oldukları için bunlardan da avârız ve tekâlif talep olunmaması.




504

Aydın beyine

Merhum şehzâde evkâfının câbîsi Hüseyin'in zimmetinde bulunan, ancak tahsili

için daha önce emir gönderildiği halde tahsil edilememiş olan vakfa ait yetmiş dört bin akçelik alacağın en kısa zamanda tahsil edilerek adı geçen câbî ile birlikte Südde-i saâdet'e gönderilmesi.


21 Rebiülahir 973 (15 Kasım 1565)



505

Devlet Giray Han'a

Südde-i saâdet'e gelip yüz sürmek arzusunda olduğu bildirilen Çerkes

beylerinden Ankoton'un istediği zaman gelebileceği; ayrıca Çerkes tâifesinden Çalbukoğullarının  ( ) isyanını bastırmakla görevlendirilen Kefe Beyi Kasım Bey'e de bu hususta gerekli yardımın yapılması.




506

Kefe beyine

Azak Kalesi civarındaki âsi Çerkes ve Ruslardan bazılarının emn ü emân alıp

kaleye gelip giderken kaledeki haramzâdeler tarafından yollarının kesilip bir kısmının öldürüldüğü, bir kısmının da esir edildiği bildirildiğinden, suçluların yakalanarak, kâtil olduğu şer‘an sâbit olanların şer‘-i şerife göre cezalandırılmaları; diğer suçluların ise şaykalarda küreğe konulması.



507

Rum beylerbeyi ile Amasya ve Ladik kadılarına

Ladik'in Onuz köyünden İskender adlı sipâhinin umûmen teftişi hususundaki

hükm-i şerifin yolda kaybolduğu bildirildiğinden o hükmün yerine kâim olmak üzere bu hükmün gönderildiği, adı geçenin umûmen teftiş olunarak üzerine sâbit olan hakların alınıp sahiplerine verilmesi ve suçlarının ayrıntılı olarak arzedilmesi.



508

Emîr-i hacca ve Mahmil-i şerif kadısına

Huccac    mukaddimlerinin    mirî    için    verdikleri    develerin    kirasını    Şam

Hazinesi'nden tam olarak aldıkları halde hac yolunda bulunan Beytülmal hâsılatından ve bâc-ı bahardan da para aldıkları duyulduğundan, bunların develerinin kirası tam olarak ödendikten sonra başka hiçbir yerden, hiçbir sûretle para almalarına müsaade edilmemesi.



509

Şam beylerbeyine ve kadısına

Hâlen defterdar olan Murad'ın Hac Emirliği yaptığı dönemde hacıların

korunması için ne kadar yeniçeri ve sipâhi gönderilmiş ve kaç kişiye ne kadar yiyecek tayin edilmiş ise bundan sonraki hacc-ı şeriflerde de O'nun döneminin esas alınması.



510

Şam beylerbeyine

Şam'da bazı mukaddimler zimmetinde mirînin alacağı bulunduğu bildiril-


diğinden, bu paranın her kimde ise ortaya çıkarılıp mutlaka tahsil edilmesi.




511

Diyarbakır beylerbeyine

Kendisi hakkında itimâd-ı hümâyun bulunduğundan, o bölgedeki emvâl-i

hâssaya nâzır tayin edildiği; bunların tahsilinde gerekli titizliği göstermesi.




512

Karlıili, Ağrıboz, İnebahtı ve Mora beyleri ile Delvine alaybeyine

Denizlerde düşman gemilerinin gezmekte olduğu haber alındığından, kıyıların

gece gündüz korunarak buralarda bulunan yerleşim yerlerinin ve halkın düşmandan herhangi bir zarar görmesine meydan verilmemesi; bu hükmün Delvine alaybeyine yazılan sûretinin Karlıili beyi tarafından yerine ulaştırılması; Kördüs Kalesi'nde ne kadar barut ve güherçile bulunduğunun da Mora beyi tarafından bildirilmesi.



513

Menteşe ve Tekeili beylerine ve kadılarına

Rodos halkının zahîre sıkıntısı çektiği ve öteden beri zahîre aldıkları yerlerde

kendilerine engel çıkarıldığı bildirildiğinden Rodos beyinin temessükü ile gelen hiç bir gemiye bu hususta engel çıkarılmaması ve zahîre verilen gemilerin içine adam konularak Rodos'a ulaştığına dair temessük aldırılması.



514

Rodos beyine

Zahîre hususunda sıkıntı çeken Rodos halkının öteden beri alageldikleri

yerlerden zahîre almalarına engel olunmaması hususunda Teke ve Menteşe kadılarına hüküm gönderildiği; kendisinin de zahîre almaya giden Rodos için zahîre almaya giden gemileri, kendisi tarafından verilecek bir temessük ile göndermesi ve gelen zahîreyi Rodos halkına sattırması.



515

Rodos beyine

Denizlerde    düşman    gemilerinin    gezmekte    olduğu    haber    alındığından,

İskenderiye Kaptanı Mehmed ile görüşmeden bir tarafa gitmemesi ve düşman gemilerinin durumu ve hareketleri hakkında bilgi edinip arzetmesi.



516

Anadolu beylerbeyine

İlkbaharda düşman üzerine sefer düzenlenmesine karar verildiğinden, emri

altındaki sancakbeylerine, alaybeylerine, zaîm ve sipâhilere tam techizatlı ve eksiksiz olarak sefere hazırlanmaları hususunda gerekli tenbihte bulunması.



517

Boğdan voyvodasına

Düşmanın ahidnâmeye aykırı hareketler yaptığı, savaş hazırlığı içinde


bulunduğu ve Boğdan'a saldırma niyetinde olduğu bildirildiğinden, kendisinin de gaflette bulunmayıp herhangi bir düşman saldırısına karşı hazırlıklı olması ve sözkonusu bilgileri araştırarak neticesini ayrıntılı olarak arzetmesi.



518

Birecik beyi olup Rodos muhâfazasında bulunan Ahmed Bey'e

Rodos beyi sancağına döndüğü için, kendisinin de kendi sancağına dönmesi ve

Birecik'te gemi inşâsı ile görevli olanlara her konuda yardımcı olması.




519

Şam beylerbeyine ve kadısına

Huccac mukaddimlerinden mirî için kiralanan develere önceden deve başına

yirmi altışar altın ödenirken, mukaddimlerin ricası üzerine bu miktarın yirmi sekiz altına çıkarıldığı, ancak devlete borcu olan bazı mukaddimlerin bu karara razı olmadıkları ve hac yolunda Beytülmal'den ve bâc-ı bahardan da para aldıkları için devlete borçlandıkları haber alındığından, bundan sonra devlete borcu olan mukaddimlerin, kendilerine ödenecek deve kirasından deve başına dörder altınlarının kesilmesi ve hiçbirine deve kirası haricinde para ödenmemesi.



520

Şam beylerbeyine ve kadısına

Huccac mukaddimlerinden müteveffâ Ali Azzâvî'nin mirîye borcu olduğu, fakat

ölmeden önce mallarının bir kısmını vakfedip bir kısmını da sattığından, borcuna karşılık emlâkinin zaptına gidildiğinde bazı kişilerin vakfiye ya da satış hücceti göstererek dava açtıklarının haber alındığı; ancak devlete borcu olan bir kişinin mallarını satması veya vakfetmesi geçerli olmadığından adı geçenin mukaddim olduktan sonra sattığı veya vakfettiği emlâkinin satılarak parasının Şam Hazinesi'ne teslim edilmesi.



521

Şam, Haleb ve Dulkadirlü beylerbeyleri ile Şam kadısına

Nevruz yaklaştığından Şam'da bulunan mukâtaaların eski ve yeni döneme ait

alacaklarının, hiç kimsede bakâyâ bırakılmayacak şekilde tahsil olunup hazineye teslimi hususunda gerekli gayretin gösterilmesi ve Arap defterdarının bu hususta mektup veya adam göndererek yapacağı yardım talebinin derhal karşılanması.



522

Arabistan vilâyetindeki sancakların beylerine

Sancakları dahilinde bulunan mukâtaaların eski ve yeni döneme ait alacaklarının

hiç kimsede bakâyâ bırakılmayacak şekilde tahsil olunup hazineye teslimi hususunda gerekli gayretin gösterilmesi ve Arap defterdarının bu hususta yapacağı yardım talebinin derhal karşılanması; ayrıca Havâss-ı hümâyun reâyâsına karışmamaları hususunda subaşılara tenbihte bulunulması ve reâyâdan biri idama mahkûm olsa bile cezasının subaşılara Havâss-ı hümâyun dahilinde infaz ettirilerek bedel-i siyâset akçesi aldırılmaması.



523

Şam kadısına ve nâzırına

Şam'da lüzumsuz yere birçok masraf yapıldığı haber alındığından, bundan sonra


Arap defterdarının izni olmadan mutad harcamaların dışında hiçbir harcama yapılmaması.




524

İstanbul kadısına

İstanbul'da kasaba ihtiyaç duyulduğundan, isimleri ve ikâmet ettikleri yerler

yazılı olan şahısların bulunarak kasaplık hizmetinde istihdam edilmeleri.




525

Üsküdar, Şile, Kandıra, Akyazı ve Taşköprü kadılarına

Hâssa gemilerinin tamiri için her kazadan yüzer kantar üstübü tedârik edilip

gönderilmesi.




526




527

edilmesi.

*    Hüküm iptal edilmiştirr.


Pınarhisar kadısına

Vezir-i a‘zam Mehmed Paşa'nın gelip geçen yolcular için Burgaz'da inşâ ettirmek istediği kervansaray için gerekli kerestenin, bedeli mukabilinde tedârik





528

Rodos beyine

Kürek cezasını Rodos'ta bulunan Kasımpaşalı Hacı İsa oğlu Mustafa adlı reisin

gemisinde çekmekte olan İsmail oğlu Bâlî'nin kefile verilip serbest bırakılması.




529

Samsun ve Ünye dizdarlarına

Ünye Kalesi müstahfızlarından bazılarının işlerinin Samsun Kalesi müstah-

fızlarına gördürüldüğüne dair şikâyette bulunulduğundan, bundan sonra kimsenin himaye olunmaması ve kimsenin hizmetinin bir başkasına gördürülmemesi.


27 Rebiülahir 973 (21 Kasım 1565)



530

Budun beyberbeyine

Segedin sancağının Baç nahiyesinde timara mutasarrıf olan müteveffâ

Abdurrahman'ın oğulları Abdülkerim ile Hasan'ın, babalarının timarının kendilerine tevcihi esnasında Südde-i saâdet'e sundukları ibtidâ beratının sahte olduğu anlaşıldığından, adı geçenlerin buldurularak sahte beratı kimin düzenlediğinin tesbit edilmesi ve fâillerin yakalanıp hapsedilerek durumun ayrıntılı olarak arzedilmesi.



531

Menteşe beyine

Daha önce kendisine gönderilen emirde, gemi yapabilecek levendlerin baharda

sefer için deryaya çıkarılacak büyük donanma için on iki oturaktan yirmi beş oturağa kadar gemi yapmalarına izin verildiğinin bildirildiği; ancak şimdi bu ölçü değiştirildiğinden, gemilerin on sekizden yirmi oturağa kadar inşâ olunması.




532

Şam beylerbeyine

Şam Timar Defterdarı Mahmud'un mal-ı mirî tahsili için kendisine sipâhi ve

yeniçeri verilmesi yolunda yapacağı talebin derhal karşılanması.




533

Foça kadısına

Bazı Frenklerin Foça'dan Dubrovnikliler adına zahîre ve koyun götürdükleri

bildirildiğinden, bundan sonra kâfirlere ancak ellerinde Südde-i saâdet'ten alınmış hükm-i şerif var ise zahîre satılması, elinde hüküm olmayan kimselere zahîre verilmemesi.



534

Sultan Murad lalasına

Gönderdiği mektupta kırk üç düşman kadırgasının Girit açıklarına geldiğini

bildirmesi üzerine bey ve kadılara sancak ve kazalarını korumaları için emirler gönderildiği; kendisinin de sancak dahilindeki kıyıların, kalelerin, nahiye ve köylerin muhâfazası ve düşmanın halka herhangi bir zarar eriştirmemesi için gerekli tedbirleri alması.



535

Çorlu kadısına

Köprü yapımında kullanılmak üzere Samakov'dan gelen çivilerin mümkünse

arabalarla, değilse develerle İstanbul'a gönderilmesi ve bunun için ne kadar deve lâzım olduğunun bildirilmesi.



536

Bosna beyine

Ahidnâmeye aykırı herhangi bir hareket yapmamaları hususunda askerlere ve

serhad ağalarına tenbihte bulunulduğuna ve Zirini oğlunun Krupa Kalesi hakkındaki mektubuna dair gönderdiği mektubun alındığı; bu durumda düşmana karşı daima uyanık bulunarak hareketlerini ve niyetlerini araştırıp takip etmesi; eğer o taraftan barışa aykırı bir hareket yapılmazsa bu taraftan da kimsenin ahidnâmeye aykırı iş yapmasına izin vermemesi; ancak memlekete herhangi bir saldırı olursa kendisinin de gücü nisbetinde gerekli karşılığı vermesi; ayrıca Klis Sancakbeyliği'ne Solkol Alaybeyi Hüsrev tayin edildiğinden kendisini oraya geldiğinde sancağına göndermesi.



537

Cezâyir-i Garb Trablusu beylerbeyine

Trablusgarp'ta beylerbeyi iken vefat eden Turgut Bey'in Hazinedârbaşısı Murad

İstanbul'a gelmek istediğinden, yanına güvenilir adamlar katılarak kendisinin ve eşyalarının sâlimen İstanbul'a ulaştırılması.



538

Keşan kadısına

Ferman olmadan dışarıya zahîre verilmemesi emredildiği halde bir gemiye

zahîre verildiğinin duyulması üzerine yapılan araştırma neticesinde bunun donanma için Boğazhisarlı Cafer Reis'e verilen zahîre olduğunun anlaşıldığına dair gönderdiği mektubun alındığı; bu emir hâlâ yürürlükte olduğundan bundan sonra da elinde ferman bulunmayan


hiç kimseye zahîre verdirilmemesi ve iskelenin kapatılarak gemilerin yanaşmasının önlenmesi; eğer iskeleye zahîre indiren olursa zahîresine el konulup kendisinin hapsedilmesi ve durumun bildirilmesi.



539

Rodosçuk kadısına

Rodosçuk'tan kimsenin tereke götürmediğine ve iki bin müdden fazla buğdayın

hazır olduğuna dair kendi nâibi tarafından gönderilen mektubun alındığı; hazır olduğu bildirilen buğdayın orada bulunan gemilerle İstanbul'a gönderilmesi; ayrıca Hayrabolu, İnecik ve Malkara'da kimin anbarında buğday varsa kendilerine yetecek kadarı alıkonduktan sonra kalanının Rodosçuk'a sürdürülüp gelen gemilere günlük narh üzerinden sattırılarak İstanbul'a gönderilmesi.



540

Budun beylerbeyine

Kendisine mansıb verilen Budun Defterdarı Halil Bey'in İstanbul'a gelmesine

izin verilmesi ve zimmetinde ne kadar alacak varsa yazılıp arzedilmesi.




541

Pojega, Vidin, Semendire, Niğbolu, İzvornik beylerine

Sefer için gemi yapımı işine isimleri yazılı çavuşlar mübaşir olarak tayin

edildiklerinden, kendilerine gemi malzemesi vs. tedârikinde her türlü yardımın yapılması ve hiçbir hususta sıkıntı çektirilmemesi.



542

Bursa kadısına

Semerci Ahmed'in Dere isimli mevkide yaptığı değirmenin çevreye verdiği

zararla ilgili olarak yapılan araştırmada bazı müphem noktalar bulunduğundan, bunların da gözönüne alınarak yeniden bir araştırma yapılması ve neticenin arzedilmesi.



543

İznikmid Kadısına

Daha önce kendisinden, İzmir'den İznikmid'e gittiği haber alınan kuru yemiş

yüklü gemileri İstanbul'a göndermesi istendiği halde kendisinin sırf tamahkârlığından dolayı bu geminin İzmir'den gelmediğini bildirmiş olduğu; halbuki kendisinden geminin durumunu bildirmesi değil geminin İstanbul'a gönderilmesi istendiğinden, derhal sözkonusu gemileri yükleriyle birlikte İstanbul'a göndermesi.



544

Bursa beyine, Kite ve Mihaliç kadılarına ve Balıkesir Kadılığı'ndan ma‘zul Mevlâna Bostan'a

Kirmasti nehri etrafındaki mirî bostanlar hizmetinde görevli Hüseyin'in şer‘-i

şerife aykırı sözler sarfettiğine dair şikâyette bulunulduğundan, adı geçenin durumunun yerinde teftiş edilerek sâbit olan suçlarının bildirilmesi.


28 Rebiülahir 973 (22 Kasım 1565)



545

Lapseki kadısına

Mirî gemilerin inşâsı için gerekli olan kerestenin tedâriki görevinin Mihaliç,

Edremid, Duzla, Ezine, Biga, Balya, Gönen, Manyas ve Çan kadılarına verildiği; kendisine de bunları kontrol etme görevi verildiğinden, gerekli kerestenin eksiksiz olarak ve zamanında tedâriki hususunda gerekli gayreti göstermesi.



546

Anadolu ve Karaman beylerbeyilerine

Malta seferine katılan ve Vezir Mustafa Paşa tarafından haklarında inayet

ricasında bulunulan isimleri yazılı sipâhi ma‘zulleri ile müteveffâ sipâhi çocuklarından kanunnâme gereğince timara hak kazanmış olanlara timar tevcih edilmesi.



547

Yeniçeri ağasına

Malta seferine katılmış olan yeniçerilerden solaklık rütbesi verilen beşinin

bölüğe alınması, timar tevcih edilmiş olan dördünün timara çıkarılması ve ayrıca acemi oğlanları bölükbaşılarından iki yüz adedinin de Kapıkulu Ocağı'na alınması.



548

Rumeli beylerbeyine

Daha önce, Yanya sancağı sipâhilerinden dört bin ve daha az akçelik timara

mutasarrıf olanların, kıyıların muhâfazasına gönderilmesinin emredildiği; şimdi de Yanya sancakbeyine, kalan sipâhileri ile birlikte sancağına dönüp muhâfazada olması emredildiğinden, kendisine sancağına gitmesi için izin verilmesi.



549

Yanya beyine

Denizlerde düşman gemileri gezmekte olduğundan yanında bulunan sancağı

sipâhileri ile birlikte sancağına dönerek kıyılardaki nahiye, köy ve kaleleri düşmandan gelebilecek zararlara karşı koruması.



550

Şam beylerbeyine

Bir yerdeki karışıklığın bastırılması ya da eşkıyanın yakalanması için asker

göndermek gerektiğinde sancakbeyi, zaîm, sipâhi ve yeniçerilerin o hususta ayrı bir emir bulunmadığı gerekçesi ile gitmek istemedikleri bildirildiğinden, gitmek istemeyenlerin başkalarına ibret olacak şekilde cezalandırılmak üzere isimlerinin yazılıp bildirilmesi.



551

Solkol Alaybeyi Hüsrev'e

Yeni tayin olunduğu Klis sancağına giderken, halka zulmettiğine dair hakkında

bazı kişiler tarafından şikâyette bulunulan Yenipazar kadısının durumunu öğrenmek için Yenipazar'a da uğrayıp tarafsız kişilerden soruşturarak şikâyetlerin aslını öğrenmesi ve edindiği bilgileri arzetmesi.




552

İstanbul'dan Mora'ya kadar Rumeli sahillerinde bulunan sancakların beyleri ve kazaların kadıları ile Adana'ya kadar Anadolu sahillerinde bulunan

sancakların beyleri ve kadılarına

Düşmanın Girit adası açıklarında, kıyılara saldırma amacında olan kırk parça gemisi bulunduğu haber alındığından, bunlara karşı uyanık bulunulması ve kıyılardaki kale, nahiye ve köylerin gereği gibi korunarak düşmandan halka herhangi bir zarar erişmesine meydan verilmemesi.



553

Mora beyine

Anabolu Azebleri Ağası Cafer'i öldürenlerin siyâset olunmaları emredildiği

halde hapisten salıverildikleri duyulduğundan, kadı'nın görevinden alındığı; kâtillerin, kadı'nın bilgisi dahilinde serbest bırakılmışlar ise kadı tarafından, kendi bilgisi dahilinde serbest bırakılmışlar ise kendisi ve kadı tarafından mutlaka bulunarak siyâset olunmaları ve emrin yerine getirildiğinin bildirilmesi.



554

Kavala kaptanına

Kocaili Sancağı Beyi Ali Bey, düşman gemilerinden haber almak üzere o tarafa

gönderildiğinden, yanındaki gemiler ile Sakız'a kadar kendisine eşlik etmesi ve önceki emir gereğince İstanbul zahîresi için gemilerle zahîre göndermeye devam etmesi.



555

Mısır beylerbeyine

Daha önce İskenderiye Kaptanı Ali ile gönderilen gemilerin çeşitli ihtiyaçları

için Mısır Hazinesi'nden yapılan harcamayı karşılamak amacıyla halktan toplanması gereken avârızın affedildiği, ancak bundan sonra gönderilecek donanma için avârız toplanmasının gerektiği; ayrıca mirîye ait köy ve mezraaların o bölgede görev yapan ümerâ, kul tâifesi ve müteferrikalardan bazılarına kiralanarak halka haksızlık yapıldığı haber alındığından, bundan sonra mirî arazinin kimseye kiralanmaması, emânet veya iltizam usulü ile zaptedilmesi.



556

Yenişehir kadısına

Sâbık Yemen Beylerbeyi Mahmud, İstanbul'a gelip giden bazı şahıslara ait

hayvanların öteden beri müteveffâ Süleyman Paşa'nın Yenişehir'deki hanlarında kışladığını belirterek kendi develeri için de aynı iznin verilmesi talebinde bulunduğundan, bu hususta kendisine izin verilmesi ve zahîre tedâriki hususunda da kendisine yardımcı olunması.



557

Alâiye sancağı beyine

Menteşe Beyi Ahmed Bey tarafından, kendisine bu hüküm gönderilerek

denizlerin muhâfazasına tayin olunan iki kadırga için cenkçi talebinde bulunursa Alâiye sancağı sipâhilerinden istenilen miktarda cenkçi seçip Menteşe beyine göndermesi.




558

Menteşe, Rodos, Midilli ve Sığacık beylerine

Mısır gemilerini sâlimen boğaza getirme, düşman gemileri hakkında bilgi

toplama ve derya muhâfazasında bulunma görevleri ile o taraflara gönderilmiş olan Kocaili Sancağı Beyi Ali Bey'e gereken yardımın yapılması.



559

Menteşe beyine

Kendisi sefere gittikten sonra ehl-i fesâd suhte tâifesinin halkın evini basıp

yağmaladığı, bunların bir kısmının kardeşi köy kethüdâsı, nâib, hatib olduğu için yakalanamadıkları hususu ile kürekçi ihtiyacının giderilmesi için ağır suçluların küreğe konulmak üzere kendisine verilmesine dair gönderdiği mektubun alındığı; ehl-i fesâdın yakalanarak kendilerinden davacı olanlarla davalarının görülmesi ve şer‘an kısas lâzım gelenlerin kısas edilmesi, kısas lâzım gelmeyenlerin ise küreğe konulması; bunlara yardım ve yataklık yaptığı şer‘an sâbit olanlar ile daha önce suçu sâbit olmuş olan ağır suçluların da aynı şekilde küreğe konulması; cenkçi ihtiyacının ise sipâhilerden karşılanması.



560

Şehzâde hazretleri lalasına

Şehzâdenin âmillerinin, bu hükmü getiren şahıslarla vergi konusunda

anlaşmazlıkları olduğu, bunun halli için daha önce gönderilen hüküm gereğince davaları görülüp amillerin bunları rahatsız etmemesine hükmolunduğu halde âmillerin bu hükme uymayarak bunlara zulmetmeye devam ettikleri bildirildiğinden, bir kadı ve bir adam görevlendirilerek bunların bir daha Asitâne-i saâdet'e gelmelerine ihtiyaç kalmayacak şekilde bu meselenin çözüme kavuşturulması.



561

Midilli ve Sığacık beylerine

Kocaili Sancağı Beyi Ali ile buluşarak düşman hakkında bilgi toplamaları

hususunda daha önce gönderilen emri yerine getirirken Golos iskelesine de gidip orada bulunan Dubrovnik gemilerini İstanbul zahîresi için İstanbul'a göndermeleri.



562

İznik kadısına

İznik reâyâsının, kendilerinin daha önce yükümlü tutuldukları gemi kerestesi ve

Bilecik Madeni'ne zahîre tedâriki hizmetinin yanı sıra son olarak yükümlü tutuldukları odun tedâriki hizmetini ifa etmeye güçleri bulunmadığına dair şikâyette bulundukları bildirildiğinden, odun tedâriki hizmetinin kereste hizmeti ile birlikte yürütülmesi.



563

Bağdad beylerbeyi ve kadısı ile Erbil kadısına

Erbil'de isimleri yazılı bazı şahısların sahtekâr, hilekâr, düzenbaz ve dolandırıcı

oldukları, daima sancakbeyi ve subaşıların yanında bulunup haksız yere gammazlık yaparak Müslümanları hapsettirip paralarını aldıkları ve çeşitli bid‘atler ihdas ettiklerine dair Erbil'den gelen bazı kişiler şikâyette bulunduklarından, halktan ve ileri gelenlerden bu şahısların durumlarının soruşturulması ve durum arzedildiği gibi ise bildirilmesi; adı geçen


şahıslara da durumlarını düzeltip bu gibi işler yapmamaları hususunda tenbihte bulunulması; ayrıca şer‘-i şerife, kanunlara ve teâmüllere aykırı bir bid‘at varsa derhal kaldırılması.



564

Bağdad beylerbeyi İskender Paşa'ya, Bağdad ve Erbil kadılarına

Sancakbeyi Bekir'in reâyâya zulmettiği, subaşıları, kethüdâsı ve etrafındaki

yirmi kadar kişinin şer‘-i şerife ve kanuna aykırı olarak fakir fukaranın mallarını ellerinden aldıkları ve sebepsiz yere hapsettiklerine dair Erbil'den gelen bazı kimselerin şikâyette bulunduğu, ancak Erbil kadısının ise bu şikâyetlerin aslı olmadığını, halkın sancakbeyinden memnun olduğunu bildirdiği; bu durumda gerek şikâyetçilerin iddialarının, gerekse Erbil kadısının bildirdiği hususların hak üzere teftiş edilerek kimin üzerine hak sâbit olursa alınıp sahibine verilmesi ve sonucun arzedilmesi; eğer durum kadı'nın bildirdiği gibi ise gerçeğe aykırı arzuhal sunanların, haklarından gelinmek üzere, kimler olduklarının bildirilmesi.



565

Şam beylerbeyine

Beyrut'un Cerd nahiyesine bağlı Dürzî Ayn-ı Dâre köyü halkının âsi oldukları

ve vergilerini vermedikleri, hatta işi mal-ı mirî tahsilinde görevli sipâhinin evini basmaya kadar vardırdıkları, ellerinde çok miktarda gelişmiş tüfekler bulunduğu, haklarından gelmek için şimdiden gerekli tedbirler alınmazsa ileride daha büyük karışıklıklar çıkarabilecekleri,
ayrıca Nablus'a bağlı Muayyed ( ) köyünün de eşkıya yatağı olduğu, buradaki eşkıyanın
Safed, Leccun, Gazze ve Kudüs yollarını kestikleri bildirildiğinden, gerekli tedbirler alınarak sözkonusu eşkıyanın ne şekilde mümkün ise mutlaka ele geçirilip başkalarına ibret olacak şekilde haklarından gelinmesi; ancak bu yapılırken haksız yere, kendi halinde olan insanlara da zarar verilmemesi.



566

Budun beylerbeyine

Budun Kalesi'nde ve o bölgedeki diğer kalelerde, yirmi iki, on sekiz, on altı, on

dört ve on bir vukiyyelik gülleler atabilen ne kadar top ve şayka bulunduğu ile bunların kundak, araba gibi levâzımâtının ne kadarının kullanıma elverişli olduğunun ve cephâne mevcudunun tesbit edilip bildirilmesi.



567

Kavala dizdarına

Kavala kaptanına, yeni görevinin ifası esnasında, istediği miktarda hisar eri

verilmesi; ayrıca bundan sonra mahlûl hisar gedikleri için yapılacak arzların da doğrudan kendisi tarafından değil, Kavala kaptanı vasıtası ile yapılması.



568

Semendire beyine

Semendire ve Belgrad'da ne kadar darbzen bulunduğunun ve levâzımâtının

kullanıma elverişli olup olmadığının bildirilmesi.


2 Cemaziyelevvel 973 (25 Kasım 1565)



569

Karaman ve Rum beylerbeylerine

İlkbaharda    düşman    üzerine    sefer    düzenlenmesine    karar    verildiğinden

beylerbeyilikleri dahilindeki tüm sancakbeyi, alaybeyi, çeribaşı ve sipâhileri ile birlikte eksiksiz ve tam techizatlı olarak sefere hazır olmaları ve daha sonra ne zaman, nerede toplanmaları emredilirse orada toplanmaları; bu hususta her bir sancakbeyine hitaben ayrı ayrı yazılmış emirlerin de onlara iletilmek üzere kendilerine gönderildiği.



570

Semendire beyine

Düşman üzerine sefer düzenlenmesine karar verildiğinden, daha önce

kendisinden tedârik etmesi istenen arpa ve undan şimdiye kadar ne kadarının tedârik edildiğinin bildirilmesi.



571

Semendire beyine

Semendire'de yapılacak köprü için elinde yeterli miktarda çivi mevcut değilse

ihtiyaç miktarı çiviyi Samakov'da demir hizmetinde bulunan Dergâh-ı muallâ çavuşlarından Müstedam Çavuş'tan temin etmesi.



572

Teke beyine

Evleri yağmalanan Arapların eşya ve hayvanlarının teftişi hususundaki emre

istinaden şer‘-i şerife davet olundukları halde davete icabet etmedikleri bildirilen ve emr-i şerifde isimleri zikredilen zanlıların yakalanarak küreğe gönderilmesi.



573

Anadolu beylerbeyine

İlkbaharda    düşman    üzerine    sefer    düzenlenmesine    karar    verildiğinden,

beylerbeyiliği dahilindeki bütün sancakbeylerinin sefere hazırlanmaları için her birine hitaben ayrı ayrı yazılmış hükümlerin kendisine gönderildiği, bu hükümleri ilgili sancakbeylerine ulaştırması.



574

İnebahtı'da bulunan Çerkes Süleyman Reis'e

İnebahtı civarında bulunan levend reislerinden Osmanlı ülkesine zarar vermeyen

ve dostluk üzere bulunanların rahatsız edilmemesi, ehl-i fesâd olanların ise yakalanıp Südde-i saâdet'e gönderilmesi; ayrıca itimad edilen reislerden isteyenlerin on sekiz oturaklı gemi yapmalarına izin verilmesi ve etrafa zarar vermeyen levendlere bedeli mukabilinde peksimed verilmesi.



575

Preveze, Ayamavra ve İnebahtı kadılarına

İnebahtı'da bulunan gönüllü reislerden Çerkes Süleyman Reis'in, zararsız

olduklarına dair kefil olduğu levendlere on sekiz oturaklı gemi yapma izni verildiğinden, kendilerine talep ettikleri takdirde bedeli mukabilinde peksimed verilmesi.




576

Rumeli beylerbeyine

İlkbaharda düşman üzerine sefer düzenlenmesine karar verildiğinden, yanında

bulunan veya bulunmayan tüm sancakbeyi, alaybeyi ve sipâhilere eksiksiz ve tam techizatlı olarak sefere hazır olmaları hususunda gerekli tenbihte bulunması ve kendisinin Üsküp veya Köstendil'de kışlayıp emrindeki askerlere sefer zamanına kadar izin vermesi; daha sonra ne zaman, nerede toplanmak emredilirse, herhangi bir aksaklığa meydan vermeden, orada toplanılması.



577

Çirmen beyi olup Akıncı beyi olan Süleyman Bey ile Silistre beyine

İlkbaharda düşman üzerine sefer düzenlenmesine karar verildiğinden, eksiksiz

ve tam techizatlı olarak sefere hazırlanmaları için emri altında bulunan sipâhi ve akıncılara sefer zamanına kadar izin verip, daha sonra nerede, ne zaman toplanmak emredilirse herhangi bir aksaklığa meydan vermeden orada toplanılması.



578

Sağ Ulûfeciler Ağası Mehmed Ağa ile Sol Ulûfeciler ağasına ve Sağ Garibler Ağası Hasan Ağa'ya

Rumeli beylerbeyine Üsküp'te kışlaması emredildiğinden, kendilerinin de

bölükleriyle birlikte Südde-i saâdet'e gelmeleri.




579

Aydın beyine ve Lala Cafer Bey'e

Sığla Beyi Hızır Bey, gemilerinde kürekçiye ihtiyaç bulunduğunu bildirip

suçlulardan kürekçi gönderilmesini talep ettiğinden, Aydın ve Saruhan'da siyâsete mahkûm olmayan ağır suçlulardan suçu şer‘an sâbit olmuş olanların Hızır Bey'e gönderilmesi ve ne kadar suçlu gönderildiğinin defter edilip bir sûretinin Südde-i saâdet'e diğerinin ise adı geçen beye gönderilmesi.



580

Teke beyine

Kâfirlere ait bir geminin Demre'de karaya vurup yüz otuz kişinin karaya çıktığı

haber alındığından, derhal toprak kadısı ile üzerine gidip geminin cinsi, uyruğu, geliş amacı, taşıdığı yük, kaç kişinin karaya çıktığı, ölen yolcu ya da yağmalanmış mal olup olmadığı vs. hususları iyice araştırıp ayrıntılı olarak yazıp bildirmesi ve eğer karaya çıkanlar harbî kafirler ise içlerinden işe yarar birini Südde-i saâdet'e gönderip diğerlerini hapsetmesi.



581

Ağrıboz ve Koloz kadıları ile Menteşe beyine

Sığla Beyi Hızır Bey, yanında bulunan mirî gemilerle deniz muhâfazasına

çıktığında, Ağrıboz, Koloz ve Menteşe taraflarına gelip bedeli mukabilinde yiyecek ve zahîre tedârik etmek istediği takdirde, kendisine yeterli miktarda zahîre tedârik edilmesi, bu hususta adı geçene kimsenin müdahalede bulunmasına izin verilmemesi.



582

Sığla beyine

Deniz muhâfazasına çıkacağı zaman gemide istihdam edeceği cenkçileri, Malta


seferine katılmış olan doksan sipâhi arasından seçmesi.




583

İznik kadısına

Hâssa kadırgalarına kereste kesilmesi için köylere hizmet tevzîi yapıldığı sırada

müteveffâ Ali Paşa Evkâfı'na bağlı Hedne ve Süfer köylerinin, muafnâmeleri olduğunu öne sürerek görev kabul etmedikleri ve tevzî tezkiresini yırttıkları bildirildiğinden, tezkireyi yırtanın yakalanarak Südde-i saâdet'e gönderilmesi ve diğerlerine de yükümlü oldukları hizmetin ifa ettirilmesi.



584

Silivri kadısına

Köprü yapımında kullanılmak üzere Samakov'dan arabalarla gönderildiği, ancak

taşımak için otuz altı adet deveye ihtiyaç bulunduğu bildirilen çivileri iyi bir yerde muhâfaza etmesi ve hava şartları uygun olup kendisinden bunları göndermesi istendiğinde de araba kiralayarak göndermesi.



585

Malkara ve Tekfurdağı kadılarına

İstanbul'da zahîre sıkıntısı çekildiğinden, Malkara ve Tekfurdağı'nda gerek

madrabazların, gerekse diğer kişilerin ellerinde bulunan zahîrenin, kendilerine yetecek kadarı bırakıldıktan sonra kalanının günlük narh üzerinden sattırılıp İstanbul zahîresi için oraya gelen gemilere yükletilerek İstanbul'a gönderilmesi.



586

Pojega sancağı kadılarına

Pojega'daki    barkanların    tamiri    ve    küffârın    def‘i    için    reâyâdan    adam

gönderilmesine kadıların engel olduğuna dair Pojega Beyi Nasuh tarafından şikâyette bulunulduğundan, gerekli olduğu takdirde beylerin kale tamiri vs. için reâyâdan adam almalarına engel olunmaması.



587

Selanik beyine

İstanbul'un zahîre ihtiyacını temin için Selanik'de bulunan rençber gemilerine

buğday yüklenerek İstanbul'a gönderilmesi.




588

Mora, Yanya, Karlıili ve İnebahtı beyleri ile kadılarına

Deryaya ve küffâra tereke verilmemesine dair daha önce gönderilmiş olan emrin

gereğinin yerine getirilmesi hususu ile bizzat ilgilenilerek, gerek Havâss-ı hümâyun ve gerekse diğer hâslardan elde edilen terekenin küffâra ve deryaya verdirilmemesi.



589

Akdeniz kıyılarında bulunan kazaların kadılarına

Deryaya ve küffâra tereke verilmemesine dair daha önce gönderilmiş olan emrin


gereğinin yerine getirilmesi hususu ile bizzat ilgilenilerek gerek Havâss-ı hümâyun ve gerekse diğer hâs, zeamet ve timarlardan elde edilen terekenin küffâra ve deryaya verdirilmemesi.



590

Mora beyine

Daha önce işlenmesi istenen güherçilenin işlenmeye başlanıp başlanmadığının,

başlandı ise ne kadar işlendiğinin ve nasıl tedârik edildiğinin bildirilmesi.




591

Budun beylerbeyine

Düşmanın dağıldığına dair gönderdiği mektubun alındığı; bu durumda

emrindeki askerlere yerlerine dönmeleri için izin vermesi, ancak İlkbahar'da sefere çıkılacağını da hatırlatıp eksiksiz olarak sefere hazır olmaları hususunda kendilerine tenbihte bulunması.



592

Eflak voyvodasına

Sefer-i hümâyun için Niğbolu'da gemi yapımı ile görevlendirilen İskender

Çavuş'a her hususta yardımcı olunması.




593

Alasonya kadısına

Vezir Ahmed Paşa hâslarına dahil olan Alasonya'nın Diranya ve Ranko köyleri

reâyâsının kaçtıkları bildirildiğinden, olayın aslının araştırılarak, reâyânın niçin kaçtıklarının ve yerlerine kimlerin geldiğinin ayrıntılı olarak yazılıp arzedilmesi.


4 Cemaziyelevvel 973 (27 Kasım 1565)



594

Yeniçeri ağasına

Malta seferinde yararlık gösteren bin beş yüz yirmi altı yeniçerinin sipâhi

oğlanlığı, silahdarlık, zağarcılık, sekbanlık, solaklık, bölükbaşılık rütbeleri ve timar ve buçuk tevcihi ile taltif edildiklerinden, sözkonusu taltifâtın kanunlarına uygun olarak dağıtılması.



595

Tekfurdağı, Keşan ve Hayrabolu kadılarına

İstanbul'da zahîre sıkıntısı çekildiğinden, kazaları dahilinde kimin elinde tereke

mevcutsa kendilerine yetecek kadarı alıkonulup kalanının günlük narh üzerinden sattırılması ve Rodosçuk ile Rodosçuk'a yakın iskelelere indirtilip İstanbul zahîresi için gelen gemilere yükletilerek Tekfurdağı müsellemleriyle İstanbul'a gönderilmesi.



596

İstanbul'dan    Ağrıboz'a    varıncaya    kadar yalılarda bulunan kazaların kadılarına

İstanbul'da zahîre sıkıntısı çekildiğinden, kazaları dahilinde madrabazların veya


başka kişilerin ellerinde ne kadar zahîre varsa kendilerine yetecek kadarının bırakılıp kalanının gemilere yükletilerek İstanbul'a gönderilmesi.




597

Bağdad ve Basra beylerbeyilerine

Devlete karşı isyan halinde olan Ulyan oğlu isimli âsinin memleketine Osmanlı

ülkesinden yiyecek, silah ve gemi levâzımâtı gönderildiği ve ölülerinin Osmanlı ülkesine gömüldüğü haber alındığından, bu husus ile bizzat ilgilenilerek sözkonusu âsinin Osmanlı ülkesinden bu şekilde fayda temin etmesinin önüne geçilmesi ve hiç kimsenin bu emre aykırı hareket etmesine izin verilmemesi.



598

Bağdad beylerbeyine

Kendisine daha önce de emredildiği üzere bol miktarda güherçile işletip hazır

olanları Basra'dan gönderilenlerle birlikte Haleb'e göndermesi, bugüne dek ne kadar güherçile işlenip gönderildiğini ve daha ne kadar işleneceğini yazıp bildirmesi; bu hususta Basra beylerbeyine yazılan ve kendisine gönderilen hükmü de Basra'ya ulaştırması; ayrıca İran'a, ihracı yasaklanmış olan yiyecek, silah vs. gönderildiği haber alındığından, bunun önlenmesi için de gerekli tedbirleri alması.



599

Basra beylerbeyine

Kendisine daha önce de emredildiği üzere bol miktarda güherçile işletip

Bağdad'a göndermesi ve bugüne dek ne kadar güherçile işlenip gönderildiğini ve daha ne kadar işleneceğini yazıp bildirmesi.



600

Diyarbakır beylerbeyine

Diyarbakır'da mevcut güherçilenin bir miktarını alıkoyup kalanını İstanbul'a

gönderilmek üzere Haleb veya Trablus'a göndermesi ve daha sonra Bağdad'dan gelecek güherçileden, gönderilen kadarını alıp yerine koyması; ayrıca yeni defterdar gelinceye kadar mirî tahsilatı kendisinin yürütmesi ve herhangi bir aksaklığa meydan vermemesi.



601

Mısır beylerbeyine

Mısır mukâtaalarının geçen sene ve bu seneki hesapları ile anbarlara dahil olan

ve satılan tereke miktarlarını gösterir muhasebe sûretlerinin hazırlanıp gönderilmesi; ayrıca bugüne kadar Mısır'daki tahıl ambarları kıtlık zamanları için dolu tutulageldiğinden, hâlen ambarların boş mu, dolu mu olduğunun, boş ise âdete aykırı olarak niçin boşaltıldığının yazılıp arzedilmesi.



602

Sakız beylerine

Âdet üzere her sene Sakız'dan Südde-i saâdet'e gönderilmekte olan on bin

altının bu sene gönderdikleri adam tarafından eksik teslim edildiği, sözkonusu şahıs taahhüd ettiği sürede parayı getirmediğinden bu paranın tahsili için Hüseyin Çavuş'un Sakız'a gönderildiği; bu paranın sözkonusu şahıstan tahsil edilerek adı geçen çavuşa teslim edilmesi.




603

Midilli beyine

Sakız'dan her sene gönderilmekte olan on bin altını, bu sene getiren adamın

eksik teslim etmesi ve taahhüd ettiği sürede de kalanını getirmemesi üzerine eksik kısmın tahsili için Hüseyin Çavuş'un Sakız'a gönderildiği ve Sakız beylerine de bu hususta hüküm yazıldığı; bu paranın tahsili hususunda kendisi tarafından da gerekli gayretin gösterilmesi.



604

Sultan Hüseyin Beye

Gönderdikleri mallar karşılığında birkaç tohumluk sakat aygır isteyen kişilerin

isteklerinin kabul edilip binmeye elverişli olmayan birkaç sakat aygır bulunup gönderilmesi.




605

Erzurum beylerbeyine

Serhaddin durumu hakkında gönderdiği mektubun alındığı; bundan sonra da

aynı şekilde o bölge ile ilgili haberleri göndermeye devam etmesi.




606

Ada kadısına

Güherçile işlenmesi için gerekli olan kömürün hazırlanıp hayvanlara ve

arabalara yükletilerek İznikmid'e gönderilmesi.




607

Mısır beylerbeyine

Mısır sancakbeylerinden olup hâlen Mekke suyollarının yapımı işini yürütmekte

olan İbrahim Bey'in, vefat eden oğullarına ait ulûfenin bir kısmının, Mekke suyolu yapımında çalışanlara dağıtılması yolundaki talebi kabul edildiğinden, sözkonusu ulûfenin ilgili kısmının İbrahim Bey'in göndereceği defterde isimleri yazılı olan şahıslara tasarruf ettirilmesi.



608

Mekke suyolu hizmetinde bulunan İbrahim Bey'e

Vefat eden oğullarına ait ulûfenin bir kısmının Mekke suyolu hizmetinde

çalışanlara dağıtılması yolundaki talebi kabul edildiğinden, sözkonusu ulûfenin ilgili kısmını hakedişlerine göre ilgililere dağıtıp tanzim edeceği defteri Mısır beylerbeyine göndermesi.



609

Bursa kadısına

Daha önce gönderilmesi istendiği halde bulunamadığı bildirilen Bursa'nın

Deveciler Mahallesi'nde oturan Koca Üstad lakaplı Zerbaftcı Hacı Mehmed'in mutlaka buldurulup gönderilmesi.



610

Van beylerbeyine

Kul tâifesinden ve halktan bazı kimselerin İran'a, ihracı yasak olan at, silah vs.

mallar sattıkları haber alındığından, bu husus üzerinde önemle durularak ihracı yasak malların dışarıya satılmasına izin verilmemesi ve emre aykırı hareket edenlerin yazılıp bildirilmesi.


10 Cemaziyelevvel 973 (3 Aralık 1565)



611

Hüdavendigâr, Menteşe, Kastamonu, Kocaili, Kengırı, Sultanönü, Karesi, Tekeili, Hamidili, Karahisâr-ı Sâhib, Biga, Aydın, Bolu, Alâiye, Niğde,

Kırşehir, Akşehir, Bozok, İçil, Beyşehir ve Aksaray beyleri ile Saruhan ve Kütahya'daki şehzâde lalalarına

İlkbaharda düşman üzerine sefer düzenlenmesine karar verildiğinden, sancakları dahilindeki bütün alaybeyi, çeribaşı ve sipâhilerin eksiksiz ve tam techizatlı olarak sefere hazırlanmaları ve daha sonra gönderilecek hükümde ne zaman, nerede toplanılması emredilirse eksiksiz olarak orada toplanmaları.



612

Kudüs-i Şerif kadısına

Kudüs'te yeni açılan kahvehânelerin birer fesad yuvası olduğu ve Müslümanları

ibâdetten alıkoyduğundan bahisle bunların kapatılması gerektiği yolunda kendisi tarafından yapılan talep uygun görüldüğünden, sözkonusu kahvehânelerin kapatılması ve emre uymayanların isimlerinin bildirilmesi.



613

Sultan Murad lalasına ve Manisa kadısına

İçki alım satımı yasak olduğu halde bazı fâsık kimselerin açıkça içki sattığı ve

içtiği, kasaba halkının da bunlardan rahatsız olduğu bildirildiğinden, bu durumun önüne geçilerek yasağın titizlikle uygulanması ve karşı gelenlerin cezalandırılması.



614

Golos kadısına

Mirî hâssa kadırgaların kürekleri için gerekli olan ağacın tedâriki maksadıyla

Menteşe Beyi Ahmed Bey'in Golos'a gönderdiği adama, bedeli mukabilinde ağaç tedârik etmesi hususunda yardımcı olunması.



615

Tekfurdağı kadısına

Üsküdar'da bulunan imâret için satın alınıp anbara konulmuş olan tahılı

gemilerle getirmek üzere oraya gelen vakıf görevlisine zorluk çıkarılmaması, ancak bu bahâne ile başkalarının hârice tahıl çıkarmasına da izin verilmemesi.



616

Mısır beylerbeyine

Daha önce İskenderiye Kaptanı Ali ile gönderilen gemilerin çeşitli ihtiyaçları

için Mısır Hazinesi'nden yapılan harcamayı karşılamak amacıyla halktan toplanması gereken avârızın affedildiği; ancak bundan sonra gönderilecek donanmanın ihtiyaçları için avârız toplanacağı; ayrıca Mısır'daki bazı mirî köy ve mezraaların bir kısım devlet görevlilerine kiralanarak reâyâya haksızlık yapıldığı haber alındığından, bundan sonra hiçbir görevlinin bu şekilde köy ve mezraa tasarruf etmesine izin verilmemesi ve mirî arazinin eskiden olduğu gibi emânet veya iltizam usulü ile işletilmesi.




617

Ankara ve Seferihisar kadılarına

Halka zulüm ve kötülük yaptıkları için umumî teftişe tâbi tutulmaları emredilen

ancak etraf kazalardan gelen birçok ehl-i fesâdın mahkemeye müdahale etmesi ve hak talep edenlerin çokluğu sebebiyle Kengırı beyi mahkemeyi terk ve tatil ettiği için teftişleri yapılamayan Kurşunlu kazasının Bozkuş köyünden Derviş ve oğlu Murad adlı sipâhilerin teftişi görevinin kendilerine verildiği; adı geçenlerin teftiş edilerek üzerlerine sâbit olan hakların alınıp sahiplerine verilmesi ve ayrıca sâbit olan suçları da varsa kendilerinin hapsedilip durumun arzedilmesi.



618

Erzurum beylerbeyine

İran'dan kaçarak Başaçuk Melik'e sığındığı ve aradaki antlaşma gereğince

İranlılar tarafından birkaç defa geri istendiği halde iade edilmediği bildirilen Gürcü beylerinden Portar'ın kardeşinin karısının mutlaka buldurulup İran'a geri gönderilmesi; ayrıca Erzurum Beylerbeyiliği'ne bağlı sancakbeylerine de, İran ile yapılmış olan antlaşmaya aykırı herhangi bir iş yapmamaları hususunda sıkı tenbihte bulunulması.



619

Canpolad Bey'e, Türkmen kadısı Abdülkâfî'ye ve Trablus beyine

Haleb Defterdarı Derviş Bey'e mal-ı mirî tahsili ve hazine ile ilgili hususlarda

yardımcı olunması.


11 Cemaziyelevvel 973 (4 Aralık 1565)



620

Üsküp beyine ve Pirlepe kadısına

Yaptıkları    kötülüklerden    dolayı    halkın    ayaklanmasına    sebep    olan    ve

yakalanarak işledikleri suçlara göre siyâset ya da kürek cezası ile cezalandırılmaları emredilen ancak firar ettikleri için yakalanamayan ve daha sonra da Sancakbeyi Üveys'in başka sancağa tayin edilmesinden dolayı cezalandırılamayan zimmîlerin mutlaka yakalanarak işledikleri suçlara göre birkaçının siyâset olunması, birkaçının da küreğe konulmak üzere Dergâh-ı mualla'ya gönderilmesi.



621

Üsküp beyi ile Kırçova ve Pirlepe kadılarına

Vezir Mustafa Paşa hâslarına dahil olan Pirlepe varoşu ve Morhova nahiyesi

zimmîlerinin voyvodalarından şikâyet ettikleri, fakat mahkemede delil göstermeğe muktedir olamadıkları; bu arada voyvodanın da bu zimmîlerden iki senelik alacağı olduğunu söyleyip tahsilini talep etmesi üzerine binden fazla zimmînin sopa ve taşlarla mahkemeye saldırmaya kalkıştıkları ancak cuma günü olması münasebetiyle Müslümanların çoğu mahkeme kapısında hazır bulundukları için bu zimmîlerin dağıtıldığı Pirlepe Kadı Nâibi Ahmed tarafından bildirildiğinden, sözkonusu zimmîlerin elebaşılarının yakalanarak derhal Dergâh-ı mualla'ya gönderilmesi.




622

Arap defterdarına

Eskiden Havâss-ı hümâyun'a dahil olduğu halde şu anda sipâhi timarı olan üç

bin akçelik Bâc-ı Tarîk-i Hordum'un yeniden Havâss-ı hümâyun'a dahil edilmesi.



19 Cemaziyelevvel 973 (12 Aralık 1565)



623

Kengırı, Karahisâr-ı Sâhib, Çorum, Kocaili, Karesi, Menteşe, Alâiye ve Biga beylerine*

Daha önce gönderilen emirle kara seferine hazırlanmaları istenmiş iken şimdi

deniz seferine tayin olunduklarından, nevbetleşe dirlik tasarruf eden sipâhiler dışındaki tüm sipâhi, zaîm ve alaybeyileri ile birlikte eksiksiz ve tam techizatlı olarak sefere hazırlanıp Nevruz'dan on gün önce Çorum, Kocaili ve Karahisar beylerinin İstanbul'da, diğer beylerin de Boğazhisarı'nda hazır bulunmaları.

*    Hükmün sonunda Karahisar beyinin tekrar kara seferine tayin olunduğuna dair kayıt
vardır.




624

Yanya Ağrıboz, Midilli, Vize, Çirmen, Avlonya, Rodos, İnebahtı, Ohri, Mora, İskenderiye ve Dukagin beylerine; Anadolu, Karaman ve Rum beylerbeyileri

ile bu beylerbeyiliklere bağlı sancakbeylerine; Kütahya sancağı için Şehzâde Selim lalasına, Saruhan Sancağı için Sultan Murad lalasına; Marmara, Edirne, Gümülcine ve Yenice-i Karasu kadılarına

Denize çıkacak olan donanma için kürekçi gönderilmesi hususunda sancakları dahilindeki kadılara hüküm ve adam gönderildiği; kadıları ve gönderilen adamları kendi hallerine bırakmayıp bizzat ilgilenerek istenilen miktarda kürekçinin bir an önce eksiksiz olarak gönderilmesi hususunda azamî gayreti göstermeleri.



625

Sâbık Bağdad Hazine Defterdarı Ahmed Çelebi'ye

Daha önce Diyarbakır'ı tahrire memur edilen Uzeyr Beyi Musa'nın görevine son

verilip tahrir işi için kendisi görevlendirildiğinden, adı geçenden defterleri alıp bu hizmeti yürütmesi ve daha önce tasarruf etmekte olduğu yüz kırk bin akçenin karşılığını da tahrir esnasında ortaya çıkacak zevâidden alıp tasarruf etmesi.


18 Cemaziyelevvel 973 (11 Aralık 1565)



626

kadılarına

Edirne, Gelibolu, İnöz, Midilli, Ferecik, Üsküp, Selanik, Siroz, Amasya, Larende, Konya, Kayseri, İskilip, Merzifon, Gümüş, Kastamonu ve Taşköprü


Büyükçekmece yakınında inşâ olunacak köprü için yetenekli ustalar temin edilip birbirlerine kefillenerek Nevruz'da işe başlayacak şekilde gönderilmesi.




627

Yemen beylerbeyine

Yemen'de iyi cins barut imal edildiği ve hazırda beş yüz kantar barut bulunduğu

haber alındığından, sözkonusu barutun Hille Beyi Ahmed Bey ile Muha ve Süveyş üzerinden Mısır'a gönderilmesi ve bundan sonra da her yıl bin kantar barut işlenip aynı şekilde Mısır'a gönderilmesi.



628

Mısır beylerbeyine

Yemen'de mevcut beş yüz kantar barutun Muha ve Süveyş üzerinden Mısır'a

gönderilmesi hususunda Yemen beylerbeyine hitaben yazılmış olan ve bu hükümle birlikte kendisine gönderilen hükm-i şerifi Yemen beylerbeyine ulaştırması ve ilkbahara kadar bin kantar barut yetiştirmesi; ayrıca Süveyş gemilerinin gittikleri yerden dönüp dönmediğini de bildirmesi.



629

Diyarbakır beylerbeyine ve Siirt kadısına

Etrafına topladığı bir takım kötü kimselerle halka zulmettiği ve adam öldürdüğü

bildirilen Hacı İsmail adlı şahıs ile avenesinin yakalanıp teftiş olunması ve adam öldürdüğü sâbit olursa ve kendisi de sipâhi ise hapsedilip durumunun arzedilmesi, sipâhi değil ise şer‘-i şerife göre cezalandırılması.



630

Bolu beyine ve Bolu sancağı kadılarına

Sancak dahilindeki kasaba ve köyleri gezip çirkin fiiller işleyen, yağma ve

soygun yapan Çingeneler yakalanıp hapsedildiklerinde, kadıların bunları ellerinde hükm-i şerif bulunduğu gerekçesiyle salıverdikleri bildirildiğinden, hiç kimsenin bu şekilde şer‘-i şerife aykırı iş yapmasına izin verilmemesi ve bunların ellerinde bulunduğu iddia edilen hükm-i şeriflerin de Südde-i saâdet'e gönderilmesi.



631

Bolu beyine, Gerede ve Çağa kadılarına

Bolu beyi tarafından gönderilen mektupta, sipâhi ve il erleri ile birlikte

eşkıyanın üzerine varıldığında, bir kısmı elegeçirildiği halde elebaşılarının, üzerlerine varılacağını daha önce haber aldıkları için kaçtıkları, bunları tanıyanların da bunları ele vermediği bildirildiğinden, kaçmış olan eşkıyanın mutlaka yakalanıp davacıları ile davalarının görülmesi ve cezalandırılmaları; ayrıca eşkıyalık yapanları bilip de ele vermeyen veya koruyanların da tesbit edilip arzedilmesi ve bunlar hakkında, gelecek emre göre hareket edilmesi.


15 Cemaziyelevvel 973 (8 Aralık 1565)



632

Karaman beylerbeyi ile Konya, Turgud ve Akşehir kadılarına

Sâbık Turgud kadısı hakkında bu hükmü getiren yedi kişi tarafından, rüşvet

aldığı ve çeşitli suistimallerde bulunduğuna dair şikâyette bulunulduğundan, adı geçenin bu iddialarla ilgili olarak teftiş olunması; şayet iddialar şer‘an sâbit olursa bu kadıdan davacı


olan başkalarının davalarının da görülmesi ve hak sahiplerinin haklarının alınıp sahiplerine verilmesi; ancak iddiaların asılsız olduğu ortaya çıkarsa, o takdirde de bu yedi kişinin hapsedilmesi ve her iki halde de neticenin ayrıntılı olarak bildirilmesi.



633

Kandıra kadısına

Kefken İskelesi'nden kadırga kerestesi yüklenen Arap Mehmed Reis'e ait top

gemisinin karayel fırtınasına tutularak iki parçaya ayrıldığı ve kırk kişilik mürettebattan reis ile dokuz görevlinin kurtulduğuna dair gönderdiği mektubun alındığı; sözkonusu geminin kıyıya vuran parçaları ile gemi kerestelerinin toplatılması ve durumun bildirilmesi.



634

Karaman beylerbeyi ile Turgud ve Konya kadılarına

Turgud kazasında halka zulmettikleri, hırsız ve harâmi oldukları bildirilen

şahısların teftiş olunarak şer‘an üzerlerine sâbit olan hakların alınıp sahiplerine verilmesi ve suçu sâbit olanların hapsedilip suçlarının ayrıntılı olarak arzedilmesi.


16 Cemaziyelevvel 973 (9 Aralık 1565)



635

Gelibolu kadısına

Koğrıbeli'ndeki Eştere köyünde eşkıyalık yapan dört harâminin Hüsam Reis

tarafından Südde-i saâdet'e getirildiği; evinde eşya bulunan köy kethüdâsı Pîrî'nin de yakalanarak aynı şekilde adı geçen reis ile Südde-i saâdet'e gönderilmesi.



636

Lapseki ve Gelibolu* kadılarına

Lapseki'de, Çulhaoğlu diye tanınan eşkıyanın altı defa küreğe konulduğu halde

her defasında kurtulmayı başararak tekrar eşkıyalığa başladığı haber alındığından, adı geçenin derhal yakalanarak Südde-i saâdet'e gönderilmesi ve hangi suçtan kaç defa küreğe konulup nasıl kurtulduğu, hâlen eşkıyalık yapıp yapmadığı ve iyiliğine şehadet eden kimse bulunup bulunmadığı hususlarının ayrıntılı olarak arzedilmesi; ayrıca Eceovası'nda Kum köyde sâkin olup eşkıyalık yaptıkları bildirilen şahısların da suçları sâbit görülürse küreğe konulmak üzere Südde-i saâdet'e gönderilmesi.

*    Metinde Niğbolu olarak geçmektedir.




637

Göynük kadısına

Kendisinin attan düşüp ayağı kırıldığından, hâssa kadırgaları için İznikmid

İskelesi'ne kereste indirilmesi işinin aksadığının bildirildiği; bu işin bir an önce bitirilmesi gerektiğinden eğer kendisi işle ilgilenemeyecek derecede güçsüz ise yerine işbilir birini tayin edip bu işi mutlaka bitirmesi.



638

Rum beylerbeyine, Sivas ve Zile kadılarına

Sivas'taki Abdülvahhâb-ı Gazi Zâviyesi mütevellîsi, sipâhi ve emlâk sahibi olan


bazı kimselerin vakıf hududuna tecavüz ettikleri yolunda şikâyette bulunduğundan, konunun araştırılarak vakıf arazisine kimsenin tecavüzüne izin verilmemesi.



639

Şam beylerbeyine ve kadısına

Şam'da İmâret-i Âmire mütevellîsi olan Molla Ağa aleyhinde bazı şahıslar

tarafından verilen şikâyet dilekçesinin bir sûretinin gönderildiği; adı geçenin kendisinden şikâyetçi olanlarla şer‘-i şerife göre teftiş edilerek, üzerine sâbit olan hakların alınıp sahiplerine verilmesi ve sonucun arzedilmesi.



640

Şam beylerbeyine

Gazze sancağı sipâhilerinin, Şam Beylerbeyiliği'ne bağlı diğer sancaklardan her

yıl bir kaç sipâhinin hacc-ı şerife gitmesine izin verilegelmiş olmasını emsal gösterip Gazze'den de bazı sipâhilerin Mahmil-i şerife hizmet etmek şartıyla hacca gitmesine izin verilmesi yolundaki talepleri uygun görüldüğünden her sene, isteyenler arasından beş sipâhinin mahmil-i şerife hizmet etmek şartıyla hacca gönderilmesi.


17 Cemaziyelevvel 973 (10 Aralık 1565)



641

Silistre beyine

Boğdan voyvodası bazı ehl-i fesâdın Boğdan'a zarar verebileceklerinden

bahisle, gerektiğinde kendisine yardım edilmesi talebinde bulunduğundan, böyle bir durum ortaya çıkar ve adı geçen tarafından yardım talebinde bulunulursa kendisine gereken yardımın yapılması.



642

Kobaş kadısına

Kobaş'ta Virbas nehri üzerinde bulunan köprünün ana yol üzerinde olmasından

dolayı köprü civarındaki üç köyün, köprünün muhâfaza ve bakımını yapmak şartıyla avârız-ı divâniyye, tekâlif-i örfiyye, cerahorluk hizmeti ve sancakbeyinin teklif edeceği diğer hizmetlerden muaf olduklarına dair kendilerine verilmiş olan emr-i şerife aykırı olarak hizmet teklif edildiği yolunda şikâyette bulunulduğundan, eğer sözkonusu köyler halkı görevlerini eksiksiz yerine getiriyor ise kimsenin kendilerine emre aykırı olarak hizmet teklif etmesine izin verilmemesi.



643

Bolu beyine

Bolu'da yakalanan eşkıyalardan yedisini Bolu zindanına götürmekle görevli

iken eşkıyaları yolda salıverip kendileri de kaçan Mustafa, Abdi ve Ferhad adlı sipâhilerin mutlaka yakalanmaları ve salıverdikleri eşkıyalar kendilerine buldurularak hapsedilmeleri ve netecenin arzedilmesi.



644

Yeniçeri ağasına


Malta seferinde hizmette bulunan yayabaşı, solak ve yeniçeriler çeşitli rütbe ve akçe ile ödüllendirildiklerinden, sözkonusu rütbe ve akçelerin dağıtılarak defterinin gönderilmesi.



645

Rum beylerbeyine

Çorum sancağı sipâhilerinin derya seferine memur edildiği ve bu hususta Çorum

sancağı beyine emir gönderilmiş olduğu; sipâhileri ile birlikte tam tekmil savaşa hazır vaziyette Nevruz'dan önce gelip gemilerde hizmete hazır bulunması hususunda Çorum sancağı beyine kendisi tarafından da ayrıca tenbihte bulunulması.



646

Çorum beyine

Sancağı sipâhileri ile birlikte derya seferine tayin olunduğundan, tam tekmil

savaşa hazır vaziyette sipâhileri ile birlikte Nevruz'dan önce gelip gemilerde hizmete hazır bulunması.



647

Diyarbakır beylerbeyine

Diyarbakır Vilâyeti Tahrir Emini Musa Bey'in yerine sâbık Diyarbakır Hazine

Defterdarı Ahmed Bey tayin edildiğinden, talebi halinde kendisine, yanında istihdam etmek üzere kul tâifesinden yeterli miktarda adam verilmesi.



648

Musa Bey'e

Tahrir görevi sâbık Diyarbakır Hazine Defterdarı Ahmed Bey'e verildiğinden

kendisinin, elindeki defterleri adı geçene teslim edip sancakbeyliği görevine dönmesi.



20 Cemaziyelevvel 973 (13 Aralık 1565)



649

Budun beylerbeyine

Kendisinin daha önce gönderdiği mektuplarda Nemçe kralının ahidnâmeye

riâyet edeceğini bildirdiği ve bunun üzerine düşman kalelerini almak üzere olan İslâm askerinin geri çekildiği, son gönderdiği mektupta da Nemçelilerin Kaşa'ya çekildiğini bildirdiği; Erdel kralından gelen mektupta ise Nemçelilerin Erdel'e geri dönüp daha önce fethedilmiş olan üç kaleyi aldıkları ve ikisini de kuşatmakta olduklarının bildirildiği; bu durumda kendisinden ve Erdel kralından gelen haberler arasında bir çelişki bulunduğundan, bunun sebebinin ne olduğunun arzedilmesi ve eğer Nemçelilerin ahidnâmeye riâyet etmedikleri doğru ise önceki emir gereğince hareket edilip Erdel'e ve diğer Osmanlı memleketlerine herhangi bir zarar erişmesine meydan verilmemesi.



650

Erdel kralına

Gönderdiği mektupta, İslâm askeri geri çekildikten sonra Nemçe askerlerinin

geri dönüp hücum ederek üç Erdel kalesini aldıkları, ikisini de kuşatmakta olduklarının bildirildiği; ilkbaharda Nemçe üzerine sefer düzenlenmesine karar verildiğinden kendisinin


de tüm beyleri ve askerleri ile tam bir birlik içinde düşmana karşı koyarak memleketi korumak için çaba göstermeleri.



651

Hâslar kadısına

Üsküdar İmâreti için Rumeli'den gelen bal yüklü bir geminin rüzgâr sebebiyle

karaya vurduğu ve içindeki bal fıçılarının civardaki köyler halkı tarafından yağma edildiği bildirildiğinden, sözkonusu fıçıların kimler tarafından yağmalandığının tesbit edilip fıçıların bulunması ve kimlerde ne kadar fıçı bulunduğunun bildirilmesi.



652

Cezâyir beylerbeyine

Donanma Nevruz'da sefere çıkacağından kendisine bağlı beylere sefere hazır

olmaları hususunda emirler yazılıp gönderildiği; bu emirleri onlara ulaştırarak, her birine, emirleri altında bulunan bey, züamâ ve timar erbâbının tam techizatlı olarak hazırlanıp gemilere girmeleri mutad olan yerlerde hazır bulunmaları ve donanma geldiğinde donanmaya katılmaları hususunda ayrıca tenbihte bulunması.



653

Üsküdar ve Kite kadılarına

Daha önce Bursa beyine, Mihaliç kadısına ve sâbık Balıkesir kadısına verilmiş

olan Kirmasti'de oturan Bostancı Acem'in teftişi görevinin şimdi kendilerine verildiği; bu husustaki emr-i şerifi, fetvayı ve arzuhal sûretini Bursa beyinden alıp adı geçeni teftiş etmeleri.



654

Karlıili, İnebahtı, Ağrıboz, Midilli ve Rodos beylerine

İlkbaharda düşman üzerine sefere çıkılacağından kendilerine bağlı alaybeyi,

züamâ ve timar erbâbı ile birlikte tam techizatlı olarak sefere hazırlanıp Nevruz'dan önce mutad olan yerde hazır bulunup donanma geldiğinde katılmaları.



655

Haleb beylerbeyine

Birecik ve Rumkale kalelerinde, işlenmiş güherçile mevcut olduğu ve o bölgede

güherçile işlemeye elverişli yerler bulunduğu haber alındığından, hazırda bulunan güherçilenin Trablus'a gönderilmesi ve güherçile işlemeye elverişli yerlerin de araştırılıp bulunması ve bol miktarda güherçile işlenerek Trablus'a gönderilmesi.



656

Cezâyir-i Garb beylerbeyine

O bölgede levendler tarafından esir edilmiş Fransızların isimlerinin yazılı

olduğu ve Fransa padişahı tarafından gönderilmiş olan defterin bir sûretinin kendisine gönderildiği; her kimde defterde adı yazılı olanlardan biri esir olarak bulunursa elinden alınıp Fransa padişahının adamlarına teslim edilmesi ve bundan sonra da hiç kimsenin iki devlet arasındaki antlaşmalara aykırı işler yapmasına izin verilmemesi.




657

Hüdavendigâr beyine

Zindanı yıkıp içinde bulunan gurbet tâifesinden on kişinin kaçmasına sebep olan

üç zindancı ile sözkonusu gurbetlerin kadınlarının siyâset olunması.




658

Hüdavendigâr beyine

Kendisi ile birlikte bulunduğu mehâyif teftişinde üstün gayret gösterdiği

bildirilen Kite Kadısı Mevlâna Abdurrahman'ın, Kite Kadılığı başkasına verilmiş oldu- ğundan, kendisine yeni bir kadılık verilinceye kadar mehâyif teftişine devam etmesi.



659

Samakov kadısına

İstanbul'dan Samakov'a giderken Udhal köyü yakınlarında kaybolan tâcir

Ahmed'in vârislerinin, babalarının Samakovlu bazı kişiler ile adı geçen köyün papası, papasın oğulları ve birkaç gurbetçi tarafından katledilip parasının ve hayvanlarının çalındığını iddia etmesi üzerine yapılan teftiş neticesinde iddianın doğru olduğu ortaya çıktığından, bu husus ile ilgili olarak adı geçen kadılarca düzenlenen sicilin bir sûretinin kendisine gönderildiği; sicilde isimleri yazılı olan şahısların mutlaka yakalanıp hapsedilmesi ve durumun arzedilmesi.



660

Tekeili beyine

Denizde parçalanan bir kâfir gemisinden otuz beş kişinin Kaş'ın Demre

nahiyesine çıktıkları, sorgulamalarında yirmisinin Venedikli olduklarını, kalan on beşinin ise Fransa taraflarından olduklarını ve Kudüs'ü ziyaret maksadıyla çıkıp Kudüs'ten Kıbrıs'a geçtiklerini ve oradan da bu gemiye bindiklerini söyledikleri ve hepsinin de Antalya Kalesi'nde hapsedildiklerine dair gönderdiği mektubun alındığı; bu kişilerin verdikleri bilgilerin doğruluğunun, içlerinde bulunan yaşı küçük biri korkutulup konuşturulmak ve Venediklilerin bazı alametlerine bakmak gibi bazı yöntemlerle tesbit edilmesi ve arzedilmesi; ayrıca içlerinden, haber alınabilecek birinin Südde-i saâdet'e gönderilmesi ve kalanların da tek bir yerde değil ayrı ayrı yerlerde hapsedilmesi.



661

Sigetvar'dan Erdel kralına varıncaya kadar yol üzerinde bulunan yerleşim yerlerinin beylerine, kadılarına ve iskele eminlerine

Erdel kralının yanına gitmek üzere yola çıkan ve bu hükmü taşımakta olan

Macar beyzâdesinin ve maiyyetindekilerin sağ sâlim Erdel kralına ulaştırılması.




662

Silistre beyine

Boğdan voyvodası Aleksandra, Yaşpazar kasabasında inşâ ettireceği hamam

için parası ile Silistre'den mermer satın almak istediğinden, bu hususta kimsenin kendisine müdahale etmemesi.


22 Cemaziyelevvel 973 (15 Aralık 1565)



663

Vize sancağı kadılarına

Irgatlık vs. sebeplerle Rumeli'de bulunan bazı çingene, levend ve tatar tâifesinin

Vize, Çorlu, Hayrabolu, Silivri, Babaeski ve Pınarhisar'da bulunan korularda ve serbest timarlarda toplanıp silahlanıp atlara binerek köy köy dolaştıkları, halkın hizmetkâr ve cariyelerini ayarttıkları, mallarını aldıkları ve evleri yaktıklarına dair halkın şikâyette bulunduğu; halbuki daha önce hiç kimsenin kefilsiz levend istihdam etmemesi ve altı aydan fazla ırgat kullanılmaması, altı ayda bir değiştirilmesi hususunda emir gönderildiği ve bu emrin şimdi de geçerli olduğu; bundan böyle kefilsiz levend istihdam etmemeleri ve altı aydan fazla ırgad çalıştırmamaları hususunda halka tenbihte bulunulması ve fesad çıkardığı sâbit olan levendlerin yakalanıp küreğe gönderilmeleri ve bunların bu şekilde toplanmalarına da meydan verilmemesi.



664

Mora beyine

Anabolu Azeb Ağalığı'nın Tersâne-i Âmire reislerinden Perviz'e verildiği;

Anabolu Kalesi'nde bulunan kalite ile içindeki mücrimlerin değişimi için sözkonusu kalitenin donatılarak havanın müsait olduğu bir zamanda İstanbul'a gönderilmesi.



665

Pojega beyine

Osmanlı toprakları üzerinde bulunan küffâra ait Sigetvar ve Bobofça kale-

lerinin, etraflarında bulunan gayrimüslim köylerin reâyâsı hem kendilerine hem de Müslümanlara haraç verdiğinden epeyce kuvvetlendikleri, bundan dolayı timar sahiplerinin timarlarına gidemez hale geldiği, ayrıca zaman zaman civar köylerde de haydut kılığında bazı kişiler türediği, bunların da memlekete zarar verdiklerine dair gönderdiği mektubun alındığı; ilkbaharda sefere çıkıldığında düşmanın hakkından gelineceğinden, bölgenin şimdilik mümkün olduğu ölçüde korunmasına gayret edilmesi.



666

Budun beylerbeyine

Budun'da işlenmesi emrolunan barut için Mohaç kaptanı ile Belgrad'dan kırk

sandık kükürt gönderilmesi hususunda Semendire beyine emir verildiği; sözkonusu kükürt getirilip teslim edildiğinde derhal işletilmeye başlanması ve bu hususta gereken ihtimamın gösterilmesi.



667

Semendire beyine

Budun'da işlenecek barut için Belgrad Kalesi'nden kırk sandık kükürt çıkarılıp

Mohaç Kaptanı Mehmed ile Budun'a gönderilmesi; ayrıca daha önce kendisinden tedâriki istenen zahîrenin durumunun ve gemi inşâsı için gönderilen paranın ulaşıp ulaşmadığının da ayrıntılı olarak yazılıp arzedilmesi.




668

Budun beylerbeyine

Daha önce göndermiş olduğu mektupta, kış mevsiminde düşman tarafından

Erdel'e herhangi bir tecavüzde bulunulsa bile bunun kolaylıkla savuşturulabileceğini bildirmiş olduğu; ancak şimdiki halde düşmanın iki Erdel kalesini geri alıp ikisini de kuşatmakta olduğu haberlerinin artık kesinlik kazandığı; halbuki daha önce kendisine, düşmanın tecavüzü halinde düşman topraklarına akınlar düzenlenmesinin emredildiği; buna rağmen niçin hâlâ karşı harekete girişilmediğinin ve akın için kendisinden asker talebinde bulunan Solnok beyine niçin asker gönderilmediğinin ayrıntılı olarak yazılıp arzedilmesi; bundan sonra da düşman tecavüzlerinin önlenmesi için Solnok beyine asker göndermek veya bizzat akın düzenlemek şekillerinden hangisi münasip ise onun yapılması ve ne Osmanlı ülkesine ne de Erdel'e düşman tarafından herhangi bir zarar erişmesine meydan verilmemesi.



669

Solnok Beyi Hasan Bey'e

Erdel'i yeniden işgal eden düşmanın Erdel'den çıkarılması için uygun olan

hareket tarzı ne ise ona göre hazırlık yapılıp düşmanın Erdel'den çıkarılması; bu hususta Budun'dan asker talep etmesi halinde talebinin karşılanması için Budun beylerbeyine emir gönderildiği; ayrıca, esir edilmiş olan Sakmar beyinin de güvenilir adamlar nezaretinde Südde-i saâdet'e gönderilmesi.



670

İzvornik Beyi Şaban Bey'e

Daha önce inşâsı emrolunan gemilerin son durumunun yazılıp bildirilmesi ve

sözkonusu gemilerin bir an önce inşâ edilip yüklenecek zahîre ile Şaban ayına kadar Belgrad'a ulaşmalarının sağlanması.


26 Cemaziyelevvel 973 (19 Aralık 1565)



671

Akkirman beyine

Bazı ehl-i fesâdın toplanıp Boğdan üzerine saldıracakları bildirildiğinden,

Boğdan voyvodası yardım talep ettiğinde kendisine derhal yardım gönderilmesi.




672

Yalakabad kadısına

Karamürsel'de şarap içip ev basan ve bir kişiyi öldürerek iki kişiyi de yaralayan

şahıslardan ikisi Südde-i saâdet'e gönderildiği halde diğer beş kişinin yaya ve çavuş reâyâsı oldukları gerekçesi ile kendisi tarafından serbest bırakıldığı bildirildiğinden, sözkonusu şahısların da derhal yakalanıp Südde-i saâdet'e gönderilmesi ve ortada herhangi bir emir olmadığı halde suçluların niçin serbest bırakıldığının da yazılıp arzedilmesi.



673

Diyarbakır'ı tahrir eden Ahmed Çelebi'ye

Kendisinden önce tahrir kâtibi olan Arif, dağıtımı emrolunan yerlerin icmal


sûretlerini göndermediğinden, sözkonusu icmal sûretlerinin mühürlenip Südde-i saâdet'e gönderilmesi.



674

Kesterye ve Pirlepe kadılarına

Kilise teftişi için Koçi Çavuş mübaşir tayin edildiğinden, tarafsız bilirkişiler ve

adı geçen mübaşir ile birlikte kiliselerin teftiş edilmesi ve şer‘-i şerife aykırı olarak sonradan inşâ edilmiş kiliseler ile eski kiliselere sonradan yapılmış ilave bölümlerin yıktırılması; bundan sonra da kimsenin yeni kilise inşâ etmesine veya ilavede bulunmasına izin verilmemesi.



675

Manastır kadısına

Manastır Yahudilerinin, birbirlerine şarap sattıkları, ancak Müslümanlara şarap

satmadıkları, fakat buna rağmen subaşıların cerîme akçesi almak amacıyla Müslümanlara şarap sattıkları iddiasıyla kendilerini yakalayıp zulmettikleri bildirildiğinden durumun incelenmesi ve eğer şikâyet doğru ise subaşıların Yahudileri bu şekilde rahatsız etmelerine izin verilmemesi; ancak Yahudilerin Müslümanlara şarap sattığı doğru ise satanların şer‘-i şerife göre cezalandırılması.



676

Erzurum beylerbeyine

Adilcevaz Beyi Mehmed Bey'de olan ve daha önce istendiği halde adı geçenin

serkeşliği sebebiyle tahsil edilemediği bildirilen iki bin altının yeniden istenmesi ve mutlaka tahsil edilmesi.



677

Şam beylerbeyi ve kadısına

Südde-i saâdet'e sunulan bir arzuhalde, Hazret-i Halîlürrahman Evkâfı'nda

adaletsizlik yapıldığı yolunda şikâyette bulunulduğundan, durumun yerinde incelenerek varsa adaletsizliğin önlenmesi.



678

Bozok beyine

Bozok'taki emin, mültezim vs. görevlilerin kendisi tarafından gönderilmediği

için Nevruz irsaliyesinin takdir edilemediği ve sâbık Sorgun ve Budaközü mültezimi olan müteveffâ Handan'ın hesaplarının görülmesinin de kendisi tarafından engellendiği haber alındığından, bunun sebebinin bildirilmesi ve Bozok'a mal müfettişi olarak tayin olunan Muslihiddin'e, talebi halinde sözkonusu görevliler gönderilmek sûretiyle mal-ı mirî tahsilinde yardımcı olunması.



679

Eflak voyvodasına

Bazı ehl-i fesâdın toplanıp Boğdan'a saldırılacakları bildirildiğinden, Boğdan

voyvodası yardım talep ettiğinde kendisine gereken yardımda bulunulması ve düşmanın Boğdan'a zarar eriştirmesine meydan verilmemesi.




680

Haleb beylerbeyine

Rumkale ve Birecik'de bir hayli barut olduğu haber alındığından, kalelere

yetecek kadarının bırakılıp kalanının Trablus'a gönderilmesi.




681

Van beylerbeyine

Gerekli levâzımın tedârik edilip Van'da da barut işlenmeye başlanması ve eğer

güherçile bulunamazsa Haleb'den iki usta getirilerek işlettirilmesi; ayrıca Erciş Kalesi için talep edilen elli adet darbzenin Diyarbakır'dan gönderilmesi hususunda da Diyarbakır beylerbeyine hüküm gönderildiği.



682

Diyarbakır beylerbeyine

Yeni inşâ olunan Erciş Kalesi'ne elli adet darbzen gönderilmesi gerektiğinden

Diyarbakır'da ihtiyaç miktarından fazla darbzen bulunup bulunmadığının, yoksa imal etmek için gerekli usta, âlet vs.nin tedârik edilip edilemeyeceğinin bildirilmesi; ayrıca Diyarbakır'da ihtiyaçtan fazla barut varsa Trablus'a gönderilip barut işlenmesine devam edilmesi; Van beylerbeyine gönderilen iki hükmün de Van'a ulaştırılması.



683

Dukagin beyine

Dukagin ve İskenderiye sancaklarının yeniden tahriri için daha önce kendisine

kâtip olarak tayin edilmiş olan Divan-ı Hümâyun kâtiplerinden Hızır'ın yerine Defter-i Hâkânî kâtiplerinden Ali'nin tayin olunduğu.



684

Erdel Kralı İstefan'a

Gönderdiği mektupta istemiş olduğu askerlerin gönderilmesi için Tımışvar Beyi

Mustafa Paşa'ya emir verildiği; gelecek olan askerlere erzak vs. sıkıntısı çektirmeyip uygun göreceği şekilde istihdam ederek ilkbaharda yapılacak sefere kadar Erdel'i muhâfaza etmesi; ayrıca daha önce sözkonusu edilmiş olan Erdelli esirlerden ikisinin Hram Kalesi'nde bulunduğu; adam gönderip bunları aldırması.



685

Mohaç, Seksar ve Sekçuy beylerine

Barut işlenmesi görevi ile Budun'a gönderilen Mohaç Kaptanı Mehmed Bey'in,

yanına yeterli miktarda adam verilerek sağ sâlim Budun'a ulaştırılması.




686

Tımışvar beylerbeyine

Erdel Kralı İstefan'ın talebinin karşılanması için bin adet asker tertip edilip adı

geçene gönderilmesi.




687

Budun beylerbeyine

Barut işlenmesi görevi ile Budun'a gönderilen Mohaç Kaptanı Mehmed Bey'e

bu hususta gerekli olacak adam vs. levâzımın tedârikinde gerekli yardımın yapılması.


Gurre-i Cemaziyelahir 973 (24 Aralık 1565)



688

Budun beylerbeyi ile Dobra ve Togana (    ) varoşu kadılarına

Budun, Dobra ve Togana'dan dârülharbe gizli olarak papuç, çizme, sahtiyan ve

silah gönderildiği haber alındığından, kimsenin dârülharbe bu gibi mallar ile silah, at vs. göndermesine izin ve fırsat verilmemesi.



689

Bağdad beylerbeyine

Bağdad'da    güherçile    işletilmesi    hususunda    daha    önce    de    emirler

gönderildiğinden, bu hususun üzerinde önemle durularak bol miktarda güherçile işletilip gönderilmesi ve ne kadar güherçile gönderildiğinin bildirilmesi.



690

Bağdad beylerbeyine

İran beylerinden Luristan Hâkimi Mehmed'in üzerine diğer İran beyleri

tarafından asker gönderildiği esnada kaçarak hâlen Bağdad'da bulunan sâbık Elvan Beyi Rüstem Bey'e sığınan oğulları Cihangir ve Sultan Hüseyin ile bağlılarının İran tarafından aradaki muahede gereği talep edildikleri halde Rüstem Bey'in bunları iade etmek istemediği bildirildiğinden, sözkonusu mültecilerin Rüstem Bey'den tekrar istenmesi; vermemekte direnir ise üzerine varılıp hem Rüstem Bey'in hem de mültecilerin yakalanması ve mültecilerin iade edilip Rüstem Bey'in hapsedilmesi; bundan sonra da kimsenin iki devlet arasındaki muahedeye aykırı iş yapmasına izin verilmemesi.



691

Hasköy, Yanbolu, Kırkkilise, Ferecik ve Gümülcine kadılarına

Kazaları dahilinde bulunan Hâssa Şikâr koruların reâyâ tarafından hayvan

otlağı, kışlağı ve ağılı olarak kullanılmasına, buralarda tüfek atılmasına, tazı ile av avlanmasına ve ağaç kesilmesine müsaade edilmemesi ve bunların yasaklanması.



692

Diyarbakır beylerbeyine

Hazine-i Âmire'nin Diyarbakır Defterdarlığı görevi Rumeli Timar Defterdarı

Ahmed'e tevcih edildiğinden, adı geçene görevinin ifası esnasında yardım edilmesi.




693

Karaman beylerbeyine ve Konya kadısına

Müslümanların kadınlarını ve cariyelerini ayartmak, ehl-i fesâdın başkalarının

evlerine girmesine ve ayartılan cariyeleri öldürmesine yardım etmek gibi yaramazlıkları bulunduğu bildirilen Mihrişah isimli kadının, üzerine şer‘an sâbit olan haklar alındıktan sonra siyâset olunması.



694

Bursa kadısına

Gökdere'de bulunan değirmenin suyunun yola akarak çevreye zarar verdiği

yolundaki şikâyetin araştırılması neticesinde, sözkonusu değirmene gelen insanlara ait at,


katır vs. hayvanların pislikleri değirmen suyunun aktığı arkın kenarına boşaltıldığı için değirmen suyunun çevreyi kirlettiğinin tesbit edildiği bildirildiğinden, bu durumun önüne geçilmesi ve kimsenin kanuna aykırı iş yapmasına izin verilmemesi.



695

Anadolu beylerbeyine

İki zaîmin yolunu kesip öldürmek kasdıyla üzerlerine saldırarak yaraladıkları,

ayrıca hırsızlık ve harâmilik sabıkaları da bulunduğu bildirilen Mansur, Celâl ve Bekdaş isimli sipâhilerin yakalanarak teftiş olunması ve kendileri hapsolunup üzerlerine sâbit olan suçların yazılıp arzedilmesi.



696

Bağdad beylerbeyine

Basra'daki gemiler için ihtiyaç duyulan malzemelerin Birecik'ten gemiyle yola

çıkarıldığı; nehrin taşmasından dolayı herhangi bir güçlükle karşılaşılırsa gerekli yardım yapılarak geminin Basra'ya ulaşmasının sağlanması.



697

Pojega Beyi Nasuh Bey'e

Bosna, Klis, Pojega ve Zaçesne sancaklarının Mabeyn emini olan İnehan ve

Pojega'da timar mutasarrıfı olan Şaban Ağa'nın sahte mühür ve evraklarla gedik dağıtıp halka zulmettiklerine dair şikâyette bulunulduğundan adı geçenlerin kendilerinden davacı olanlarla biraraya getirilip teftiş edilmesi; sahtekârlıkları sâbit olursa durumun arzedilmesi ve ele geçirilecek sahte mühür ve evrakların da bir keseye konularak gönderilmesi.



698

Karaman beylerbeyine

Boyaluk köyü halkı tarafından hakkında, ahalinin malını gaspettiği, etrafına

topladığı kimselere ahaliden bazılarını dövdürdüğü ve yaralattığına dair şikâyette bulunulan Muhyiddin isimli nâibin mahkeme çağrısına uymayıp kaçtığı bildirildiğinden, adı geçenin buldurulup kendisinden davacı olanlarla mahkeme edilmesi ve şer‘an üzerine sâbit olan haklar alınıp sahiplerine verildikten sonra suçlarının yazılıp bildirilmesi.



699

Rumeli beylerbeyine

İlkbaharda düşman üzerine sefer düzenlenmesine karar verildiğinden, tüm

alaybeyleri ile timar ve zeamet sahiplerinin tam techizatlı olarak sefere hazırlanmaları hususunda Rumeli Beylerbeyiliği'ne bağlı sancakbeylerine ayrı ayrı hükümler yazılarak kendisine gönderildiğinden, bu hükümlerin ilgili beylere ulaştırılması ve kendisi tarafından da bu hususta ilgili beylere tenbihte bulunulması.



700

Edirne kadısına

Menteşeli Saru Ali ve Bozöyüklü Receb isimli suhtelerin yakalanarak Südde-i

saâdet'e gönderilmesi.




701

Avlonya Klis, Üsküp, Akkirman, Zaçesne, Dukagin, İzvornik, Kırkkilise, İnebahtı, Niğbolu, Çirmen, Yanya, İlbasan, Bosna, Hersek, Delvine, Tırhala,

Köstendil, Mora, İskenderiye, Prizrin, Ohri, Selanik, Drama ve Silistre beylerine

İlkbaharda sefere çıkılacağından kendilerine bağlı tüm alaybeyleri ile zeamet ve timar sahiplerinin tam techizatlı olarak sefere hazırlanmaları ve daha sonra gönderilecek emirde ne zaman, nerede toplanılması istenirse orada hazır bulunmaları; ayrıca Akkirman ve Silistre beylerinin, Boğdan Voyvodası tarafından herhangi bir yardım talebinde bulunulduğu takdirde derhal kendisine yardıma gitmeleri; Niğbolu beyinin de Niğbolu'da inşâ edilen gemilere zahîre yükletip Belgrad'a götürmesi.



702

Semendire beyine

Belgrad Kalesi'nde düşman zamanından kalma çok miktarda barut mevcut

olduğu bildirildiğinden sözkonusu barutun Mohaç Kaptanı Mehmed ile beraber görülüp incelenmesi; eğer bozulmuşsa güherçile ilavesi veya başka bir yolla ıslah edilmesi.



703

Akkirman beyine ve Akkirman'da bulunan dizdar ve ağalara

Kırım hanına gönderilen Rıdvan Çavuş'a yeteri kadar hisar eri verilip varacağı

yere sağ sâlim ulaştırılması.




704

Habeş beylerbeyine

Fethedilen yerler ve o bölgenin durumu hakkında gönderdiği mektubun alındığı;

bundan sonra da memleketin ve reâyânın muhâfazası hususunda gerekli gayretin gösterilip elde edilecek bilgilerin arzedilmesi.



705

Defter-i    Hâkânî    kâtiplerinden    olup    Erzurum    vilâyetinin    tahriri    ile görevlendirilen Bostan'a*

Tahriri yapılan İspir, Bayburd ve Tercan kazalarında beylerbeyi hâslarından

başka bir milyon akçe zevâid zuhur ettiği, Erzurum, Kemah ve Erzincan kazalarında da zevâid zuhur etmesinin beklendiği bildirildiğinden sözkonusu zevâidin alaybeyi, zaîm ve sipâhiler ile Erzurum Kalesi'nden beride olan kalelerin ulûfeli hisar erenlerine timar olarak tevcih edilmesi ve bunlara verilecek ulûfenin de Hazine'de bırakılması.

* Hüküm eksik bırakılmıştır.




706

Niğbolu ve Vidin beyleri ile kadılarına

Sefer için inşâ edilmesi daha önce emredilmiş olan gemilerin ilkbahara kadar

yetiştirilmesi.




707

Eflak voyvodasına

Baharda yapılacak sefere katılmak üzere, zahîreleri tedârik edilmiş olarak yedi

bin yarar asker ile Tımışvar'a gelmesi; ayrıca yüz bin kile arpa tedârik edip Vidin ve


Niğbolu'da inşâ olunan gemilere teslim etmesi ve iki yüz gemi için de kürekçi tedârik olunması.



708

Boğdan voyvodasına

Yardım talebini havi mektubunun alındığı ve gerektiğinde kendisine yardım

etmeleri hususunda Silistre ve Akkirman beyleri ile Eflak voyvodasına hükümler gönderildiği; kendisinin de hazırlıklı bulunması ve gerektiğinde Silistre ve Akkirman beyleri ile Eflak voyvodasından yardım talep ederek Boğdan'ı düşmana karşı muhâfaza etmesi.


5 Cemaziyelahir 973 (28 Aralık 1565)



709

Mora, Ağrıboz, İnebahtı ve Karlıili beylerine, kadılarına ve Emvâl-i Hâssa nâzırlarına

Vezir Mustafa Paşa Malta seferinden dönerken Balyabadra ahalisinin ehl-i fesâd

levend tâifesinden şikâyeti üzerine o havaliyi muhâfaza için on altı oturaklı bir kalite bırakıp İnebahtı Kalesi azeblerinin bir kalite ile deryaya çıkmalarını emrettiği halde azeblerin bu emre muhalefet ettikleri haber alındığından, kimsenin emre karşı gelmesine izin verilmemesi ve karşı gelenlerin isimlerinin bildirilmesi.



710

Yemen Beylerbeyi Rıdvan Paşa'ya

Yemen vilâyeti büyük olduğundan iki beylerbeyiliğe ayrılması uygun görülerek

San‘a vilâyetinin on yedi sancak itibariyle kendisine, Yemen vilâyetinin ise on iki sancak itibariyle Murad Bey'e verildiği ve kendi beylerbeyiliğine bağlı olacak sancak ve mukâtaaları gösterir bir defterin kendisine gönderildiği; bundan sonra Murad Bey ile birlikte ittifak halinde memleketin muhâfazasına gayret etmesi.



711

Gazze Beyi Murad Bey'e

Yemen vilâyeti büyük olduğundan iki beylerbeyiliğe ayrılması uygun görülerek

on iki sancak itibariyle Yemen Beylerbeyiliği'nin kendisine, San‘a Beylerbeyiliği'nin de Rıdvan Bey'e verildiği ve kendi beylerbeyiliğine bağlı olacak sancak ve mukâtaaları gösterir bir defterin kendisine gönderildiği; bundan sonra Rıdvan Bey ile birlikte ittifak halinde memleketin muhâfazasına gayret etmesi ve geliri ve mahsulü fazla olan mukâtaalar kendi beylerbeyiliğine bağlı olduğu için, San‘a tarafına bu hususta sıkıntı çektirmemesi.



712

İstanbul kadısına

İstanbul'un muhtelif semtlerinde oturan isimleri yazılı şahısların kasap olarak

istihdam edilmeleri.




713

Niksar kadısına

Odasında kalpazanlıkta kullanılan âletler bulunduğu bildirilen Âbık Âmili

Yusuf'un sözkonusu âletlerle birlikte Südde-i saâdet'e gönderilmesi.




714

Kili, Fener ve Tırhala kadılarına

İsimleri yazılı olan şahıslar İstanbul için kasap yazıldıklarından, kasaplık âletleri

ile birlikte hisar erenleri nezaretinde İstanbul'a gönderilmeleri.




715

İsfirlik kadısına

Kendileri ile Niş çingenelerinden Hayreddin Reis isimli kalpazana ait

kalpazanlık âlet ve eşyaları gönderilmiş olan İsfirlik Kalesi erenlerinden Derviş, Seydî, Ali ve Cafer isimli hisar erenleri sözkonusu âletleri getirerek teslim ettiklerinden, kimsenin kendilerine bu hususta müdahale etmesine izin verilmemesi.



716

İnebahtı beyine

Sancağı sipâhilerini tam techizatlı olarakhazırlayıp, alaybeyi kumandasında

derya seferine göndermesi; kendisinin ise Turhanlu'ya bağlı akıncı tâifesiyle sefere hazırlanıp daha sonra bildirilecek yere giderek Rumeli beylerbeyine katılması.



717

Mısır beylerbeyine

Altı adet gemi hazırlatıp bin kantar da barut yükleterek İskenderiye kaptanı ile

donanmaya göndermesi.




718

Mısır beylerbeyine

Yemen beylerbeyiliği ikiye bölünüp Gazze Beyi Murad Bey Yemen

Beylerbeyiliği'ne tayin edildiğinden, adı geçenin ihtiyaçlarının temin edilip Yemen'e gönderilmesi.



719

Avlonya ve Ohri beylerine

Havâss-ı hümâyundan Kados köyü ahalisinin hem vergilerini vermedikleri hem

de etrafta olan köylerin ahalisine zulmettikleri bildirildiğinden, bunların elebaşılarının yakalanıp diğerlerine ibret olacak şekilde cezalandırılması.



720

Mısır beylerbeyine

Üç yüz yeniçeri yazılıp Yemen Beylerbeyiliği'ne tayin olunan Murad Bey ile

birlikte Yemen muhâfazasına gönderilmesi.




721

Haleb beylerbeyi ile Haleb ve Sermin kadılarına

Sermin Nahiyesi Emini olan Abdülkadir adlı şahsın halka zulmettiğine dair

defalarca şikâyet vaki olup teftişi için iki defa hüküm yazıldığı halde adı geçenin kadıya rüşvet verip halka zulmetmeye devam ettiğine dair yeniden arzuhal sunulduğundan, adı geçenin yakalanıp hapsedilerek yeniden teftiş edilmesi ve sonucun bildirilmesi.




722

İskenderiye beyine ve kadısına

Ali oğlu Mehmed'in sahte arzlarla hisar gediklerini başkalarına tevcih ettiği ve

yapılan aramada torbasında dokuz adet arz müsveddesi bulunup yazının kendine ait olduğu şahitlerle sâbit olduğu bildirildiğinden, bu husus sâbit olmuş ise adı geçenin küreğe konulmak üzere Südde-i saâdet'e gönderilmesi.



723

İskenderiye beyine ve kadılarına

Bretotorik nahiyesinden isimleri yazılı zimmîlerin ehl-i fesâd oldukları, halkı

isyana teşvik ettikleri ve bazı köyleri basıp koyunlarını yağmaladıkları bildirildiğinden sözkonusu şahısların bulunup teslim edilmesi hususunda adı geçen nahiye keferesine sıkı tenbihte bulunulması.



724




725

*    Hükmün mükerrer olduğuna dair üzerinde kayıt vardır. Aynı hüküm için bkz. hk. nr. 740


İskenderiye beyine

Türümşe köyü âsilerinin çevre köyleri basıp yaktıkları ve yol kestikleri

bildirildiğinden, Dukagin, İlbasan ve Hersek beyleri ile birlikte hareket ederek âsilerin üzerine varılması ve haklarından gelinip bölgenin güvenli hale getirilmesi; ancak bu yapılırken kendi halinde olanlara zarar verilmemesi.



726

Hersek, İlbasan ve Dukagin beylerine

İskenderiye Beyi Durali Bey tarafından, Türümşe köyü halkının isyan halinde

oldukları bildirildiğinden, adı geçen beyle haberleşerek yeterli miktarda sipâhi ve hisar eri ile yardımına gitmeleri ve âsilerin hakkından gelmeleri.



727

Şehrizol beylerbeyine

Baban halkının sürekli isyan halinde olduğu, daha önceki beylerin bunları

zapturapt altına alamadığı, ancak münasip bir yerde bir kale inşâ edilip tayin edilecek beyler orada oturursa hem zapturaptın, hem de vergi tahsilinin sağlanacağına dair gönderdiği mektubun alındığı; ancak bu mektupta kalenin nasıl yapılacağına dair ayrıntılar yer almadığından, kalenin yapılması durumunda maliyetinin ne kadar olacağı ve içine konulacak askerin ne şekilde tedârik olunacağı hususlarının da ayrıntılı olarak bildirilmesi.



728

Rumeli beylerbeyine

Müteveffâ İbrahim Çavuş'un muhallefâtının ve kabzetmiş olduğu vakıf

akçelerinin, defteri ile birlikte Hasan Çavuş'a teslim olunarak Dergâh-ı muallâ'ya gönderilmesi.