De Capto Zygetho Historia - epic poem

From epic poem by Christianus Schesaeus
written in 1571 - source online

Note: There more than likely many OCR errors.
Also, since I do not read Latin I can't tell which letter is a modern V and which is U. 



If you can improve the Latin or translate to Croatian or English, please do. 

De Capto Zygetho Historia

Interea Cæſar tercentum millibus arcem
Undique difficili premit obſidione Zygethum:
Coruatiæ extremas poſitum bellacis ad oras,
Qua Styria, et ruris celebrata Carinthia campis,
Regna Liburnorum meta propiore ſalutat,
Italiæ portus, ſcutum Auſtriacæque Viennæ.
Aggeribus valloque amplo, foßisque profundis
Firmata, et rapidis circum undique fuſa fluentis:
Hanc prius extructam ſpacioſis mœnibus auxit
Zerinius, contraque hoſtiles reddidit aptam
Incurſus, valido hoc arceret ut obice Teucros,
Europæa auſos regna infeſtare rapinis.
Hoc ubi tempeſtas, rabies inſanaque Teucrum
Appulit, armorum eximio ſplendore coruſcans:
Nec numero maior, nec plebs diverſior unquam
Linguis, ungariam Scythiæ glacialis ab oris
Effuſa intravit: tellus gemuiſſe ſub armis
Fertur, et a ſocijs epotos millibus amnes.
Protinus imperio Romani Cæſaris, arcem
Ad defendendum vi multa intraverant Heros
Zerinius, miritis, genere, et virtute ſuperbum
Nostra virum ſimilem cui nunquam protulit ætas.
Sex armaturum ſtipatus millibus hoſtis

Pectore conſtanti vim ſuſtinuiſſe parabat.
Hunni pugnaces et multo robore præſtans
Dalmata, Teutonico cum milite, cumque Liburnis
Intus erant, bellique arx omni plena paratu:
Ut nec fraude capi poßit neque viribus ullis
Unquam expugnari, populique, ducumque ſuperbo
Indicio: ſed quas hominum manus extruit urbes,
Diruit hæc eadem, fundoque euertit ab imo.
Undique cum preſſam Dux obſidione videret
Arcem, gramineoſque armis ſplendeſcere campos
Teucrorum, denſa, montes et amoena vireta,
Nube tegi veluti, pecundumque hominumque caterua.
Convocat extemplo proceres, populumque potentem
Ad quos armato medius ſtans agmine fatur:
Quis ſtatus hic rerum, fratres, quæ forma videtis,
Armis dum petimur, iuguloque hæc imminet atra
Noſtro tempeſtas belli, fatumque ſupremum,
At nos præſentes non exhorreſcere caſus
Par fuerit, quorum virtuti, publica et armis
Chriſtiadum est commiſſa ſalus, ſacra iura, penates.
Hos furor immanis, diri et mens conſcia facti,
Præcipites agitat, vulgique incondit a tantum est
Colluvies, diſciplina ſine et ordine pugnans:
Blaſphemo æternum quæ et polluit ore Tonantem.
Quo mala, et adverſos toleremus alacrius hoſtes,
Militiæ has placuit cunctis præſcribere leges:
Ne cui ſuſpectus poßim, fallaxque videri,
Eximo cordis rata iuramenta receſſu

Teste Deo hæc recito, Supremo iuro Tonanti
Præcipue, Regique dehinc, patriæque meiſque
Vobis militibus, Non me dum vita ſuperſtes
Cara mibi fuerit, conceſſurum hoſtibus arcem,
Vivere vobiſcum cupio, perferreque mortem.
Mente aliud quod ſi cælo, quam lingua fatetur,
Vindex ſit Deus en libra qui ponderat æqua
Res hominum, præſentique aſpicit omnia vultu.
Proderit hic etiam concordia, certus et ordo,
Imperioque ducum mens vulgi addicta potenti.
Neue quis alterius clam verba ſuſurret in aurem,
Nuncia ſi telo tranſmiſſa papyrus in arcem
Venerit, haud ulli liceat contigere dextra,
Ne de mandata miles ſtatione vagetur
Uſquam, ſub capitis mando graviore periclo,
Certa sit ut prorſus constantia veſtra, fidesque,
Lege pari a vobis data iuramenta repoſco.
Finierat poſt quam, medio crux alta theatro
Erigitur, luat ut populus commiſſa rebellis.
Iam rabiem, vaſtosque irarum effundere fluctus
Ardebat Cæſar, maturius ergo profundas
Impleuiſſe iubet foſſas, ſiccareque multo
Flumina lignorum cumulo, et telluris aceruo,
Impetus undarum vehementior obſtitit aufis
Tam diris, molemque omnem abripuere procellæ.
Foſſa perinductos fere erat ſiccata canales
Cum molli lana repleti, et bombyce currus
Mille ter, immenſum ad foueæ merguntur hiatum

Iam quoque ſubuectis æqu abat molibus arcis
Muros, præcipiti ferientes culmine cœlum,
Quando terribili volitantia murmure pila,
Spargere tormentis hoſtis ceſſabat abenis.
Nec mora, viginti bis tentant, millia Teucrum,
Alta ſuper multo conſcendere mœnia nixu.
Exoritur clamorque virum, clangorque tubarum,
Horridus armorumque fragor, proſtrata coruſco
Enſe, vel oblongis contis turbata deorſum
Corpora, ſpumantes fœdarunt ſanguine muros:
Sparſque diffuſo maduerunt ſaxa cerebro.
Pars Teucrum potior, ſub mœnibus occidit altis,
Semineces alij (aly), greſſus flexere retroſum.
Bis quadraginta, post, millia Cæſar adegit
Scandere fatales muros, mairoribus auſis,
Verum alijs multo cæſum crudelius agmen
Interijt, reliquos metus, et pudor anxius urfit
Vertere terga retro atque implere ululatibus auras.
Agmina multiplicat, ſemperque prioribus addit
Corpore, uique animi meliores deinde phalanges
Cæſar: nil ſtudio, verum neque proficit arte,
Cum ſic magnanimum, ſcriptis affatur amicis
Zerinium, genus alto a sanguine ducens
Conſilijs, armisque potens, fortißime Princeps:
Luctifico proprias quid bello per dere vires
Atque meas pergis, com crimine, cumque periclo
Amborum ingenti, tot enim ſuccumbere gentes
Exintia celebres totum virtute per orbem,

Nonne Deum credas ultrici cernere vultu?
Haud ego canicie gravis, et iam tardior annis,
Præcipuus belli maneo lacrymabilis autor,
Si mihi, ceu ſummo quæ debuit æra Monarchæ
Pendiſſet, poterat Rex alta in pace Quiritum
Florere, et placidam ſecurus ducere vitam,
Iure ergo belli repeto, quæ ferre negauit,
Invitus quamuis: mea nam præcodia torquet
Cura ea, quo ſuperum placato numine, poßit
Mens tranquilla frui cœlo, æternumque beatis
Sedibus optatum, hinc migrans, contingere portum.
Arma decent iuuenes, oratia caſta ſenectam.
Improviſa cui propius necis imminet hora.
Sat patriæ, regique datum est, obſiſtere fati:
Legibus, immoto Parcarum pollice ductis:
Impius, et ſanæ est menti contrarius error.
Si mea verba fidem, te apud, indubitata merentur,
Incolumis vitam duces, arcisque manebis,
Totius et gentis Princeps, Dominusque Liburnæ.
Ad quem Zerinius: fruſtra Solymane laboras
Ferrea fucatis corrumpere corda loquelis.
Imperio quæ regna premis, vi et fraude paraſti,
Nec fuit in toto tibi gratior orbe voluptas,
Quam ſi Chriſticolum fœdares ſanguine dextram.
Arbitrium tibi lex, ius, fasque, occaſio belli
Opportuna, ſato ad perdendum funditus orbem.
Si tua contemſi, florentibus integer annis,
Iuſſa, atque oblatos irriſi ſemper honores,

In vitium mea cum proclivior eſſet et ætas.
Cur iam deſiperem, tot tempeſtatibus actus
Communis vitæ, rerumque peritior uſu?
Quid mihi partus honos, totius tempore vitæ
Proderit? ante obitum, ſupremaque funera, ſi iam
Deſertor patriæ dicar, vel proditor arcis?
Illa ne dilectis linquenda est gloria natis?
Uxorique, mihi et quos ſanguis iunxit amicis?
Nomen perpetua virtute tuebor honeſtum,
Siue frui vita, ſeu morte perire neceſſum est.
His animum dictis commota bile furentem
Impulit ad notas vires, fraudeſque Tyranni.
Darius increpitans, et nomine quenque vocando
Hortatur, cœptum non ante abrumpere ceſſent,
Quam capiant arcem, pereant vel funditus omnes.
Si precio ſpreto nollent urgere laborem
Marte fatigati, ter magnum ſupplicat, Allam
Reſpicerent, deceat quem propter linquere vitam.
Sic fatus, cuncti monitis parere parati
Baſſæ, vi populos cogunt invadere muros:
Sed cæſi toties, iteramque, iterumque fugantur.
Cæsar cum procerum cladem, populique cruentam
Spectaret, canos barbæ vulſiſſe capillos
Dicitur, atque ægro rupiſſe hanc pectore vocem:
Dij (Dy), ſi qua eſt pietas, illum ſub Tartara telo
Mittite fulmineo, æterniſque exurite flammis,
Qui prior hos curuo ſignauit limite muros,
Utilius manſiſſe domi, et frenare potentes

Imperio gentes, tranquilla in pace, fuiſſet.
Heu male neglectis certis, incerta ſecutus.
Quæ patior? cui me exitio fortuna reſeruat?
Finierat poſtquam gemitus: iubet ordine Baſſas
Cogere, præſtantem bello, rauco ære, iuuentam,
Cum ſic ſublimi Cæſare de ſede profatur:
Gens Othomanorum præluſtri a ſanguine ducens
Et genus, et nomen, cenſu quoque maior, et armis,
Omnibus in triplici populis habitantibus orbe,
Heus noſtris animos, auresque his arrige dictis:
Multa licet bello diuturno incommoda ſimus
Perpeßi, tamen hanc ſors inſtaurare ruinam
Concedet melior, memores virtutis avitæ,
Si contra adverſos audentius ibitis hoſtes,
Quos macies, gravis et belli domuere labores,
Aggere nec valli, nec muro obſtante teguntur.
Ut maris inſanos contemnit navita fluctus
Lucro inhians, portumque animo, mercemque volutat:
Et ſegetem pingui committens ruſticus aruo,
Grandine cum nimbis ſpreta, meditatur ariſtas.
Sic decuit bello contemnere vulnera fortes,
Et ſpolia, atque amplos toties repetiſſe triumphos.
Præmia iam vobis, iam clades ultima victis
Imminet, exiguum penſabunt multa laborem
Commoda: mancipia, et pictis cum veſtibus aurum,
Armaque, ſidereoque æquantes lilia vultu.
Pæſt nasque roſas, nuptæ, innuptæque pullæ,
Cornipedesque acres, huius certaminis amplum,

Vos precium expectat, flammanque ardentibus addit.
Hoc duce pugnatis, cui fato contigit armis
Hungariæ, tota cum gente, excindere regnum
Fruſtra tentatam toties, non cepimus Albam
Bulfariæ, et noſtris Buda inclyta paret habenis.
Regem armis domitum per me, arua Mohatia præbent
Non obſcura hodie iuſti monumenta doloris.
Cum planctu noſtras aſpexit et Auſtria vires.
Quid Rhodon excelſam memorem? nil egimus unquam
Cæpto ubi non fuerit ſors ſemper amica labori.
Sola meos laqueos hyeme aduentante Vienna
Euaſit, fidensque armis, opibusque ſuperbis.
At nunc, vel moriar, regni mecumque ruinam
Ipſe traham: aut Zigeth, et claram expugnabo Viennam
Uſque adeo vetus est infixa iniuria menti
Si trepido quis forte metu perculſus, abibit
Detrectans pugnam, et ſe ſub tentoria condet:
Siue habeat celeres auis inſtar præpetis alas,
Per mare, per terras fugiens perque aſtra, ſeuerum
Non tamen is nostrum queat euaſiſſe furorem,
Suppliciumque atrox, genus et miſerabile mortis.
Ergo agite o ſocy, iam ſummum urgete laborem
Vi valida, fuſoque animos explete cruore
Cædibus aſſuetasque manus aptate rapinis.
Cuncti adſint, meritæque expectent præmia palmæ,
Vos meus inſequitur fauor ingens, atque ſupremi
Non alias fruſtra, cui dona ſacravimus, Allæ.
Parte alia audentes animabat voce cohortes


Heros Zerinius, ſolio ſic orſus ab alto:
Ni mihi nota foret, multis exercita fatis
Veſtra fides ſocy, conſtansque et vivida bello
Vurtus, verborum vos longa ambage docerem:
Nunc opus eſſe animis, opus eſſe et pectore firmo.
In noſtrum exitium cum coniuraverit agmen
Cylcopum et cunctos rictu rabido ore vorare
Contendat, vi armorum, munere, fraude minisque
Nil intentatum ſummo conamine linquens,
Prore pauca loquar, flammam ferventibus addens:
Cedite non armis ſocy, nec fidite Teucris,
Est quibus innatum periura fallere voce
Chriſticolas, quos contra odium implacabile geſtant.
Ut non Æthiopes atras in corpore pelles,
Nec rabien lupus errans, mutat, ouilia circum:
Adverſum ſic nos hoſtilia pectora Turci
Semper alunt, ſolitaque nihil feritate remittunt.
Cernitis ut bello fracti, dare terga retrorſum
Accelerent, ſtricto vix pugnant Marte coacti.
Pars maior demiſſa neci, ſub mœnibus altis
Occubuit, Teucrum perfuſi ſanguine muri
Spumant, inque altos creuere cadavera colles.
Vos circumſtare, et tenſis ad ſydera palmis,
Cum teneris matres sugentibus ubera natis,
Auxilium veſtrum nunc implorare putetis.
Vos pietas, vos alma fides, communia iura
Chriſticolum, infidos contra armet alacrius hoſtes,
Vincemus, cauſa freti meliore, Deique.

Numine propicio, dextrisque ad bella paratis.
Sin ſuperis viſum ſtatque hæc immota voluntas,
Ut ſpe fruſtratis bello cecidiſſe cruento
Contigerit, superest ea demum gloria victis,
Inſtar ne pecudum cæſi, occubuiſſe putemur,
Sed fortes velut Heroes, quos ardua virtus
Atque amor in patriam conſtans, inuexit Olympo,
Perstat ubi merces tantorum æterna laborum,
Qualem pro Chriſto, meruerunt, vulner paßit.
Magnanimi Heroes, tantos bucuſque triumphos,
Et decus eximia partum virtute, tueri
Pergite, difficile est bellum, victoria dulcis,
Publica quam pacis, tot tantaque commoda penſant.
Talia forte duces fuerant cum voce locuti,
Et tuba, cum lituis, ferali et murmure ſtridens
Buccina, ferventes revocaſſet ad arma cohortes.
Mitrati fratres alti ad faſtigia muri
Vi multa ſcandunt, clypeosque ad tela ſiniſtris
Protecti obijciunt, prenſant faſtigia dextris.
Zeriny contra, turres, ac tecta domorum
Culmina convellunt, his ſe quando ultima cernunt
Extrema iam in morte parant defendere telis:
Auratasque trabes, veterum decora alta parentum
Deuoluunt, aly ſtrictis mucronibus imas
Obſedere fores, has ſervant agmine denſo.
Quin intra portas, atque ipſis prælia miſcent
Aggeribus murorum, et inundant ſanguine foſſæ:
Inſtaurati animi ſubito ſuccurrere tectis,

Auxiloque leurare viros, vimque addere victis,
Sic virtute Dei, populique ducisque repulſi,
Diffugiunt hoſtes, tam multis enſe peremptis
Zangtakis, Baßisque, obſcuro et de grege vulgi:
Quam multa in ſyluis autumni frigore primo
Lapſa cadunt folia, nondenſior aere grando,
Nec de concuſſa tantum pluit ilice glandis.
Cæſar at, irarum vehementi fluctuat æſtu,
Affligitque animum curis mordacibus ægrum,
Non iam ferre valens conceptum mente pudorem,
Contemtumque ſui, populique Ducumque ruinam,
Præcipiti lapſu ſolio moribundus ab alto
Corruit, aſt illi ſoluuntur frigore membra,
Vitaque cum gemitu fugit indignata ſub umbras.
Poſtquam introgreſſus vidiſſet Baſſa iacentem
Exanimum, subita plenus formidine, furtim
Visa aperit Baßis Solymani fata duotus.
Hi ſimul ingreßi, ſomno curisque ſepultum
Credebant primum, ſed mors manifeſtior, ipſis
Ingentes animo curas peperitque dolores,
Attonitis bæsere animis, ſecumque volutant,
Ulterius celare velint, an prodere mortem.
Quam prius arma omnes capiant, atque agmine facto
Inuadant, subigantque arcem, populumque trucident.
Quinetiam humectant lacrymarum flumine vultus
Ad caſtra egreßi, cauſamque tulere rogati
Ad populum luctus: nobis, vobisque minatur
Crudele exitium Cæſar, niſi Marte ſubactam

Ipſius imperio plebem adyciamus et arcem:
Hæc ubi dicta, metu mortis graviore coacti
Cuncti adſunt, armis audere extrema parati,
Tum vero feßi tanto diſcrimine belli,
Arces cum ciues dubitarent poſſe tueri,
Ingentem ſtruxere pyram, veſtesque theatri
In medio, gemmis pictas auroque rigentes
Exurunt, huc tota domus precioſa ſuppellex
Cum vario belli, in cumulum conuecta, paratu
Vulcani rabie in tenues abit uſta fauillas.
Æs etiam varium, pendensque e gutture torquis
Aureus, et gemmis grauis annulus, atque monile,
Et pulchras morſu connectens fibula veſtes
Maſſa fit una globo, nec signat imago monetam
Ulterius, nec habent uſum ornamenta priorem.
In telum ſed enim vertuntur, et arma, fragore
Quæ valido, adverſum ænea machina torqueat hostem,
Ne Teucrum rabioſa cohors, gaudere triumphans
Hac præda poßit, ſeque exornare ſuperbo
Christicolum ſpolio, miſerisque illudere victis.
Hoc etiam vero maius, crudele, nimisque
Horrendum facinus, cives patraſſe feruntur,
Quippe ſuos, hoſti, cara cum coniuge natos,
Ne dent perpetuotor quendos carcere, neue
Polluat in Venerem gens prona, libidine, caſta
Corpora, virgineumque extorqueat enſe pudorem,
Aut quod præcipuum, ne relligione paterna
Contempta, vitys animum mentemque profanent


Blaſphemo Teucrum cultu, nugisque ſceleſtis.
Alter in alterius gladium vibravit amici
Uxorem, inque cauam capulo tenus abdidit aluum,
Id poſcente viro, aut iugulum mucrone reſoluit
Triste hoc officium ſimili penſare paratus
Flagitio, ardebat conſanguinitate, propinquis.
Hic fœdare manus caſtarum ſanguine matrum,
Gratum erat obſequium, ſynceri et pignus amoris.
Quoſdam etiam præceps, nimium veſanus et ardor,
Implulerat ſocias ferro obtruncare iugales,
Cæſarumque cavis inferre cadavera tumbis
Dextra alacri: ne vel fiant ſine nomine membra
Præda hoſti, neue innocuum ludibria ſexum,
Visque inimica premat, vix parcere docta ſepultis.
Hic pia complexu miſcebant oſcula dulci,
Inque vicem, ex oculis humore cadente, locuti:
Parce precor coniunx, vita mihi carior ipſa,
Exuo quod mentem, dilecti et corda mariti,
Teque mea, hac dextra, ſceleratoque enſe peremptam
Dedo neci, pietas ingens, non ira furorque,
Hoc perſuaſit opus, placuit præcidere letho
Multorum ſcelerum cauſam, laqueosque minasque
Præcauiſſe iugum, vel morte atrocius ipſa.
Non hic ulterius patiuntur fata morari
Optatæque frui nos conſuetudinis ufu:
Prærepto ætherea in regione fruemur amore.
Hic etiam forma inſignis, florensque iuuenta,
Conſortem thalami, iuuenis, tradebat amico

Cædendam gladio (caſum auerſatus acerbum
Forte domo exierat) quam paßis ille capillis
Corripiens, enſem ſæuos librabat in ictus,
Illa viri collum amplexans, ſic ore locuta:
Me, rogo per ſuperos, patiaris ducere vitam
Aspiciam, præſensque meum, dum voce maritum
Alloquar extremum, mentisque novißima pandam
Ardenti nupte Zelo, et feruore petentis
Permotus miles, violentum diſtulit ictum,
Sic cum adventantem ſupplex affata maritum:
(Ora premens labris, colloque infuſa pependit)
Tu ne hos ſpondebas miſerandæ ſponſus amores,
Fœdera connuby prope cum ſacravimus aras?
Debebas cuius proprio defendere vitam
Sanguine, contra enſes, inimicaque tela latronum
Heu nimium fidei, mentisque oblite virilis,
Innocuam pecudum protrudis more necandam.
Quin rogo per ſuperos, tibi promiſſosque Hymenæos,
Me sociam belli, præcinctam fortibus armis,
Adde tibi, dextram gladius, caput armet ahena
Caßis, ſcutum humeros, loricaque pectus inumbret,
Detur et acer equus, turmas inuadere Teucrum
Mens animoſa iubet, vitam et pro laude paciſci:
Me fine prima manu tentare pericula belli.
Haud mora, pro voto, radiantibus induit armis
Uxorem iuunenis, ſæuos quæ vecta per hoſtes
Ardua equo, ſocys alys comitata, viroque,
Vi valida ſternens hoſtes, per caſtra vagatur,

Nec prius audaci pergit deſiſtere cæpto,
Sanguine quam Teucrum, mentem ſatiaſſet auaram,
Confertosque inter cecidiſſet alacriter hoſtes,
His actis, fato cives urgente ſupremo,
Viribus exhauſti quamuis, numeroque manerent
Exigui, virtus animos tamen impulit altos
Pro patriæ extremum diſcrimen adire ſalute.
Ergo ubi completas tædis et robore ſecto
Foſſas ſuccendunt, iniecto pulvere ſparſim
Sulphureo, effuſis late graſſatur habenis
Mulciber, addebant flammis nova pabula venti,
Unde calor, fumus, pedorque moleſtus adegit
Ambuſtas patrys cives excedere tectis.
Præſertim feſſas ex crebris ictibus, ægre
Cum torquere vident bombardas mißile plumbum.
Quam prius egreditur popula comitante Serinus
Heros, ſydereo veſtes ſplendore micantes
Induit, exutus penitus gravioribus armis,
Ornauitque caput criſtato tegmine carum,
Uti quo ſolitus, ſi quando gaudia læto
Pectore, convivas inter celebrabat amicos.
Consulto ungaricos centum et delegerat aureos,
Adiunctam voluit nullam quibus eſſe monetam
Inuiſa Teucrum quæ ſit ſignata figura,
Accipit et claves arcis, gremioque reponit
Goßypium textumque inter, debinc talia fatur:
Haſce leves chlamydes et pictas induo veſtes,
Occultoque ſinu claves, aurumque recondo,

Arma manus agiles, ne quid graviona retardent.
Aut me ſi quiſquam poſt triſtia funera vitæ,
Exuat induuys, inuento gaudeat auro:
Nonnihil et lucri, ſpolyque reportet opimi.
Neue prius liquiſſe feris puter hoſtibus arcem,
Quam mea deficiant vitali membra calore,
Clavis erit teſtis, quam mecum in morte reſeruo.
Denique falcatum vagina diripit enſem,
(Virtutis monumentum, et carum pignus, avitæ)
Atque ait: hoc primos inſignis miles honores
Promerui gladio, quibus æthera not us adibam.
Hoc etiam uomenque, decusque in morte tuebor,
Dum mea tractandis fuerit manus utilis armis.
Hæc in conclavi fuerat cum forte locutus,
Proſiluit, ſociosque foris radiantibus armis
Extremum vitæ diſcrimen adire paratos,
Stans arce in media: ſic est affatus et inquit:
Cernitis ut rapidis arx æſtuat undique flammis,
Ac numero ſumus exigini, potuque, ciboque
Exhauſti penitus: quibus idcirco imminet hora
Ultima iam vitæ, in terris cum laude peractæ.
Vos moneo præſens accendat ad arma periclum,
Ac odium contra Chriſti armet nominis hoſtes
Perpetuum, patriæ ſors et miſeranda, dolorque
Ob fratres, natos, ſocios, dulcesque parentes
Heunimium triſti atque indigna clade peremptos.
Ut me confertos pugnare videbitis hoſtes
Inter, mente alacri, mea sic exempla ſecutos,

Pro patria haud pigeat pulcro ſuccumbere letho.
Non patiar, ſifata ſinant, per Turcica caſtra
Me vinctum duci, levis ut ſim fabula vulgi.
Neue acto pueri certent illudere circum:
Dixerat hæc poſtquam, ter IESVM voce vocavit.
At prius effuſi quam muro abiere relicto,
Glandivomas patulæ ſiſtunt ad limina portæ
Bombardas, denſa ſaturatas nube globorum,
Diſploſis quibus, ingenti clamore ruentes
Et fremitu, feriunt, ſternuntque ad mœnia, imas
Turbati ad foſſas, vi extrema urgente, ruebant.
Puluereo tecti nimbo et caligine cæca,
Prorumpunt cives, aquilis, armiſque coruſci,
Et denſas gladys acies, telisque laceſſunt
Omnigenis Teucrum, non enſis et haſta volabant
Irrita Pannonium, crebro ſonat ænea iactu
Verticibus galea, in modum et collecta rotundum
Pepla tegunt, nivis in morem, lati æquora campi.
It vagus excuſſo ſonipes ſeſſore per agmen,
Examinesque hominum celeri pede proterit artus,
Purpureo in totum perfuſus membra cruore.
Turci etiam, raro bellum virtute gerentes,
Sed numero aſſueti ſuperare, et fraudibus hoſtem,
Acrius inſurunt, iaculorum et nubilus Hunnas
Contexere, ulloque cadunt abſque ordine cæſi
Fortiter ante alio medio Dux agmine pugnans,
Zerinius cecidit traiectus pectora plumbo.

Divisum hinc agmen, pars intercæpta patenti
Occidit in circo, pars intra mœnia curſu
Condutur celeri, vario et certamine miſcent
Prœlia, dantque feruntque graves in corpore plagas:
Usque cruor paßim rapidi inſtar fluminis undans,
Scuta virum, galeaſque, et fortia corpora voluit.
Dum furit inſano, capta Mars arce, tumultu,
Jantzari ſubiere domum, quæ cultior aulæis
Præ reliquis cunctis, pictoque apparuit auro,
Prædæ avidi, magno hæc dum tecta labore pererrant,
Rimanturque cavis abſcondita quæque latebris,
Dißilit, ex imo domus ingens eruta fundo
Pulvere ſulphureo, quem, cæcis abdidit antris
Furtim Germanus, ſublataque corpora Teucrum,
Huc illuc verſans, vacuas diſſoluit in auras.
Alta Zeriny caput a cervice revulſum,
Traditur Aemlylio tali cum voce ferendum:
En tuus ut clypeus, clare murusque Viennæ,
Zerinius peryt, dum mani Cæſaris armis
Reſtitit imprudens, voto deluſus inani:
Te niſi ſupremum me noveris eſſe Monarcham,
Pœna manet ſimilis, velſi quæ maior habetur.
Maximus Aemylius cari concuſſus amic
Funere, rorabat lacrymis humentibus ora.
Et caput aurato precioſum murice cinctum
Inſequitur, quacunque illud pompoſa ferebat
Turba ſacerdotum, lugensque exercitus omnis:
Ultima per ſoluens Heroi iuſta perempto.

Ipſi etiam Teucri reliquum ſine vertice truncum,
Prorſus honorifice digno inuexere ſepulcro,
Arcem intra, ut fato iam caſſum lumine, tellus
Pro qua ſuſtinuit tot vulnera vivus, haberet:
Grata animi et foveat ſemper monimenta paterni.
Quos hic pro patria bellum et pietate gerentes
Eximios proceres, præſtantem et robore pubem,
Mars ferus abſtulerit, non horum cuncta ſeorſim
Nomina ſuccurrunt, ſcribi dignißima cœlo,
Viventum in libro, ſtabili quem pollice duxit
Rerum hominumque ſator, longeuæ in ſecula vitæ.
Hoc a me manes, ſi quid mortalia curant,
Inscriptum tumulo teneant lacrymabile carmen:
Quos tellus diverſa viros, idiomaque linquæ
Diſcreuit, ſpectata fides, et vivida bello
Virtus, atque amor in patriam communis, amice
Unyt: his freti, Solymanum ad magna Zigethi
Mœnia vertentem totius robora belli,
Expectare auſi, intrepidoque occurrere Marte,
Hoſtibus innumeris, una cum Cæſare, cæſis,
Arcem dum ſuperi ſaluam voluere benigni.
Demum ubi ſic ſtatuit nulli violabile fatum,
Oppetiere omnes pulcram per vulnera mortem
Pro patria, et Chriſtum conſtanti voce profeßis.
Perpetuum in terris nomen, cœloque coronam
Martyras eximios florentes inter, adepti.
His actis, mortem inuulgant per caſtra Tyranni,
Et cineri inferias, ſupremaque iuſta ferebant.

Pars calidos latices, et ahena undantia flammis
Expediunt, corpuſque lauant frigentis, et ungunt.
Fit gemitus, dum membra toro defleta reponunt.
Funereasque ſuper veſtes, volamina pulla
Conijciunt: pars ad vectandum lecta pheretrum,
Mœſti omnes patrias inviſunt funere terras.


end